عظیم امیدی و علیرضا کارگزار خبرنگاران ایران اکونومیست از چند روز پیش از طریق رومانی به اوکراین رفته‌اند که گزارشهای آنان طی روزهای قبل در منتشر شده است. مهدی خانعلی‌زاده دیگر خبرنگار نیز از طریق لهستان وارد اوکراین شده است و او نیز روزنوشت‌ها و گزارشهای خود را از آنچه دیده است با مخاطبان به اشتراک می‌گذارد.
آنچه در ادامه می‌آید روزنوشت جدید آقای مهدی خانعلی‌زاده است:
«جنگ اوکراین یک نمونه‌ی تمام عیار از یک جنگ رسانه‌ای است.» این جمله، نه به معنای تخفیف اثرات خسارت‌بار جنگ به مردم و نه حتی به معنای تلاش برای سرپوش گذاشتن بر جنگ نظامی یک کشور علیه کشور دیگری است؛ بلکه یک توصیف میدانی فنی و دقیق از آن چیزی است که این روزها در اوکراین جریان دارد. این جنگ رسانه‌ای، در دو جهت اعمال شده است: یکی در ابعاد بین‌المللی و دیگری در ابعاد ملی.
در فضای جهانی، روایتی که از این جنگ از سوی رسانه‌های بین‌المللی صورت می‌گیرد، یک جنگ تمام عیار است که سرزمین اوکراین را به صورت کامل و در نقاط مختلف در بر گرفته است؛ در صورتی که واقعیت میدانی چیز دیگریست و شاید حتی بتوان گفت که شایط کنونی، تفاوت چندانی با جنگ در شبه‌جزیره کریمه که در سال 2014 میلادی انجام شد ندارد. چیزی که جنگ 2022 را از جنگ 2014 متمایز کرده، تلاش و خواست آمریکا برای تبدیل این بحران به یک موضوع بین‌المللی برای فشار به روسیه – به عنوان رقیب کنونی خود – است. در حقیقت، سال 2014 اتفاقی افتاد که به عنوان یک مناقشه‌ی منطقه‌ای مطرح شد و سال 2022 همان اتفاق، تبدیلبه یک بحران بین‌المللی شد... و این، همان جنگ رسانه‌ای جهانی است.
در ابعاد ملی هم چنین جریانی وجود دارد؛ تا جایی که به نظر می‌رسد رسانه‌ها و حتی سایر نهادها و ادارات اوکراینی، انتظار وقوع این جنگ را از قبل داشته‌اند. در کمتر از یک هفته، سراسر اوکراین تبدیل به نمایشگاه دستاوردهای مقاومت در برابر متجاوز خارجی شده و حتی شرکت ملی پست اوکراین، تمبر مقاومت در برابر روسیه را هم منتشر کرده است. در سراسر شهرهای اوکراین – فارغ از نزدیکی یا دوری به محل درگیری – شرایط کاملاً به صورت جنگی و امنیتی طراحی شده؛ در صورتی که زندگی عادی مردم جریان دارد و خبری از جنگ نیست. دستگاه رسانه‌ای و تبلیغاتی اوکراین به خوبی توانسته در این مدت کوتاه، یک ساماندهی دقیق و قدرتمند در این زمینه داشته باشد و افکار عمومی در مناطق مختلف را کاملاً با دولت همراه کند.
در شهر خارکف که یکی از خطوط مقدم جنگ محسوب می‌شود، شرایط تقریباً عادی است و صرفاً صدای تبادل آتش در مرز – با فاصله‌ی حدود 20 کیلومتر – شنیده می‌شود. آسیب‌ها و خسارات زیرساختی و جانی هم تا جایی که من دیدم، مربوط به همان روزهای نخست جنگ است و حالا حتی پناهگاه‌ها هم تبدیل به موزه‌ای برای روایت خبرنگاران خارجی شده است. ایستگاه‌های مترو هم که در روزهای اول تبدیل به محلی برای اسکان آوارگان شده بود، حالا تقریبا پاکسازی شده و کمتر کسی در آن به صورت دائمی حضور دارد.
چیزی که در روز پنجم حضور در اوکراین به وضوح مشخص است، برقراری جنگ رسانه‌ای پا به پای جنگ نظامی و حتی فراتر از آن است. اوکراینی‌ها به همراه متحدان اروپایی و آمریکایی خود به خوبی توانسته‌اند یک کارزار رسانه‌ای علیه مسکو راه‌اندازی کنند؛ مساله‌ای که شاید روسیه در بخش نظامی آن دستاوردهایی داشته باشد (مثل فتح ماریوپول) اما در بخش رسانه‌ای آن، یک بازنده‌ی تمام عیار است...
