گرانی روغن به نفع کیست؟

به گزارش ایران اکونومیست، پیرو اطلاعیه شماره 2 ستاد تنظیم بازار مورخ 21/02/1401درباره مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها، نرخ جدیدی برای روغن‌های خوراکی اعلام شد و بر اساس این اطلاعیه قیمت مصرف کننده روغن مایع آفتاب گردان ۸۱۰ گرمی پخت و پز ۶۳ هزار تومان و قیمت مصرف کننده روغن مایع ۸۱۰گرمی سرخ کردنی ۶۲ هزار تومان برآورد شد که این افزایش قیمت‌ها و کمبودها در بازار با اعتراض‌‌های مردمی روبه‌رو شده است و مردم بر این معتقد هستند که در شرایط فعلی اقتصادی توان خرید روغن‌های گیاهی را ندارند و با ادامه روند این محصول نیز از سبد مصرفی خانوارها حذف خواهد شد، در نتیجه مردم و اغلب قشرهای ضعیف‌تر خواهان کاهش قیمت‌ها هستند. اما سوال اینجاست که چرا به یک باره نرخ روغن‌های خوراکی تا به این میزان افزایش یافت؟

از آنجایی که موضوع کمبود روغن در کشورهای خارجی نیز از مدتی پیش به یک مسئله جدی تبدیل شد و با حمله روسیه به اوکراین و ممنوعیت صادرات روغن پالم اندونزی، این مسئله جدی در حال تبدیل شدن به یک بحران سخت و مهیب بود. در همان ابتدای موضوع سوال این بود که آیا خطری بازار روغن خوراکی ایران را تهدید می‌کند؟

پاسخ این سوال بله است، چرا که تا پیش از این اتفاقات، ایران در بخش تولید دانه‌های روغن‌کشی به سایر کشورها و واردات وابسته بود و طبق جریان‌هایی که در دنیا حاکم است قیمت دانه‌های روغنی به صورت جهانی در حال افزایش بود و قیمت‌های داخلی ایران نیز به تبع دنیا مسیر صعودی را در پیش گرفته بود. البته گفتنی است که در این بین وضعیت ایران به دلیل ذخیره‌سازی نسبت به بسیاری کشورهای دیگر بهتر بود. مسائلی همچون جنگ بین دو کشور اوکراین و روسیه و همچنین خشکسالی در آمریکای جنوبی موجب این افزایش قیمت‌های جهانی شد که نتیجه آن قحطی روغن مصرفی در دنیا شد. به گونه‌ای که رقم این افزایش قیمت‌های جهانی به حدی بالا بود که در کشورهای همچون انگلستان و ترکیه روغن خوراکی سهمیه‌بندی شد.

ایران تا پیش از این جنگ و خشکسالی همیشه از دوران‌های قبلی با چالشی به نام تحریم مواجه بوده و از این رو در تمام دوران دانه‌های روغن‌کشی را به صورت ذخیره داشته است اما اکنون به دلیل کمبود در دنیا شک بزرگی به تولیدات ایران وارد شد و موجب شد که دولت تصمیم بگیرد برای حل این مشکلات از واردات فاصله بگیرد و به سمت خودکفایی حرکت کند.

پیش‌تر دولت برای حمایت از مصرف‌کننده نرخ ارز را پایین نگه داشته بود اما کمبودهای ایجاد شده از نظر محصولات وارداتی و همچنین کمبود ارزی موجب شد دولت تصمیم بر حذف ارز ترجیحی در خصوص دانه‌های روغن‌کشی و روغن‌های خوراکی بگیرد. از این رو جهش قیمتی ازجمله اولین پیامدهای این تصمیم بود. اما این تکانه‌های ارزی از طرفی موجب می‌شود کشور طی چند سال آینده در زمینه تولید و روغن‌کشی نیز به خودکفایی برسد. چراکه برای کشاورزان داخلی انگیزه ایجاد شده و بین کشاورزان داخلی و خارجی رقابت برای تولید محصول با کیفیت‌تر ایجاد می‌شود و در نهایت کشاورز ایرانی می‌تواند خود دانه‌های روغنی را تولید کند. به نوعی آزادسازی ارز روغن خوراکی به نفع تولید مملکت و اشتغالزایی کشاورزان است.