دنياي اقتصاد براي دوره‌اي 40 ماهه بررسي كرد
بازدهي پنج بازار سرمايه‌گذاري در ايران
گروه بورس- عليرضا باغاني: در شرايطي كه تب و تاب دادوستد سكه و دلار در كشور فروكش كرده و پس از يكه‌تازي سال گذشته اين دو بازار در ايران هم‌اكنون ديگر از صف‌هاي خريد سكه در مقابل بانك ملي و سبزه ميدان و بازار داغ دلار در صرافي‌هاي ميدان فردوسي خبري نيست. بررسي وضعيت بازارهاي مالي و سرمايه‌گذاري در كشور طي سال‌هاي گذشته مي‌تواند ديدي نسبتا مناسب از اوضاع سرمايه‌گذاري در ايران ترسيم كند.
سرمايه‌گذاري توسط ايراني‌ها قدمت زيادي دارد، يعني زماني كه مردم اين كشور متمدن قبل از وجود داشتن چيزي به نام «پول» و در مبادلات پاياپاي و كالا به كالا به سرمايه‌گذاري در كالا‌هاي پربازده و پرطرفدار مي‌پرداختند. جواهرات، ادويه‌جات و محصولات غذايي از جمله كالاهايي بود كه در هزاره قبل، سرمايه‌گذاري در آن با بازده مناسبي مواجه بوده است.
حال آنكه هم‌اكنون سرمايه‌گذاري ايرانيان با تغيير اوضاع و احوال شرايط به بازارهاي طلا، سكه، مسكن، ارز، سپرده بانكي و بازار نوين بورس متمركز شده است، بازارهايي كه در هر دوره‌اي با افت و خيزهاي زيادي مواجه شده و اصطلاحا خيلي‌ها را ثروتمند كرده و خيلي‌هاي ديگر را از عرش به فرش رسانده است.
نمونه‌اش همين سال گذشته كه خيلي از سرمايه‌گذاران از محل خريد سكه و دلار سود خوبي عايدشان شد و در مقابل سرمايه‌گذاراني بودند كه در بورس تهران فقط 2/11 درصد بازدهي كسب كردند.
اما آنچه كه دانستن آن لازم است وضعيت اين بازارها در بلندمدت است، چراكه در ايران سرمايه‌گذاران به سرمايه‌گذاري بلندمدت توصيه مي‌شوند، به ويژه آنكه در بورس تعريفي هم كه از سرمايه‌گذاري بلندمدت مي‌شود، زماني بيش از يك سال است.
از اين رو در اين گزارش به بررسي وضعيت بورس و بازارهاي رقيب آن طي 40 ماه گذشته پرداخته‌ايم، بررسي‌اي كه مي‌تواند روايتگر خوبي از اوضاع بازارهاي مالي و سرمايه‌گذاري فعال در ايران باشد. ضمن اينكه شاخص بورس هم از 40 ماه گذشته يعني آذر 87 دستخوش تغييراتي در نحوه محاسبه شده است، به آن معني كه اگر بخواهيم كنكاشي در اوضاع سال‌هاي گذشته بورس و وضعيت بازدهي آن داشته باشيم، بهتر است اين بررسي را از زماني آغاز كنيم كه دماسنج بورس يك‌پارچه تاثيرپذير از بازده قيمت و سود نقدي توزيع شده در مجامع شركت‌ها شد.
خودنمايي طلاي 18 عيار ايراني
بررسي‌هاي ما از وضعيت بازارهاي پربازده در 40 ماه گذشته يعني از آذر 87 تا فروردين 91 حاكي از آن است كه در اين پروسه هر گرم طلاي 18 عيار ايراني با ثبت 275 درصد بازدهي صدرنشين بوده و قيمت 19 هزار و 390 توماني اين فلز پرطرفدار در فروردين‌ماه سال جاري به 72 هزار و 718 تومان رسيده است.
بعد از بازار طلا، سكه دومين بازار پربازده بوده و نرخ هر قطعه آن از 195 هزار تومان آذر 87 با 261 درصد رشد به 705 هزار تومان در فروردين 91 رسيده است.
اين بررسي نشان مي‌دهد كه هرچند بورس تهران در سال گذشته عملكرد خوبي را از خود به نمايش نگذاشته است، اما در 40 ماهه گذشته با ثبت 198 درصد بازدهي سومين بازار پربازده ايران بوده است.
به‌طوري كه شاخص طراحي شده در آذر 87 رقم 9 هزار و 130 واحد را تجربه مي‌كرده است، اما در فروردين 91 توانسته ارتفاع 27 هزار و 260 واحدي را شاهد باشد.
اما در اين بين هرچه نمي‌توان اونس جهاني طلا را به عنوان بازاري براي سرمايه‌گذاري ايرانيان دانست، اما بد نيست كه بدانيد هر اونس طلا هم در اين پروسه 40 ماهه با 117 درصد رشد قيمت مواجه شده است. در اين بين دلار آمريكا به عنوان پرمعامله‌ترين ارز دنيا به‌عنوان يكي از بازارهاي سرمايه‌گذاري غيررسمي در 40 ماهه گذشته، رشد قيمتي معادل 78 درصد را تجربه كرده است. يعني هر دلار آمريكا از هزار و 21 تومان در آذر سال 87 به رقم هزار و 825 تومان در فروردين 91 رسيده است. اتفاقي كه بازار دلار را به عنوان چهارمين بازار پربازده كشور معرفي مي‌كند.
مسكن پنجم شد!
در نهايت رتبه پنجمين بازار ايران به لحاظ سرمايه‌گذاري هم به بازار مسكن مي‌رسد كه پس از ركود رخ داده در سال 88، تنها توانسته ظرف 40 ماه گذشته 14 درصد بازدهي عايد فعالان خود كند. هرچند اين آمار رسمي تناقض‌هايي با رشد قيمت مسكن در تهران دارد. اما در نهايت آماري رسمي است و تنها اين آمار قابل اتكاست. تا جايي كه اين آمار رسمي حاكي از آن است كه قيمت متوسط مسكن از مترمربعي يك ميليون و 840 هزار تومان در سال 87 به مترمربعي 2 ميليون و 100 هزار تومان در سال 90 رسيده است.
اين در حالي است كه بازار مسكن در سال 86 توانسته بود بازدهي 6/81 درصدي را به ثبت رسانده و در سال 87 هم رشد قيمت 6/22 درصدي را شاهد بود. اما در سال 88 رشد قيمت مسكن در تهران منفي شد و به 17 درصد كاهش قيمت منجر شد و در سال‌هاي 89 و 90 هم متوسط رشد قيمت مسكن در تهران به ترتيب 9/9 درصد و 5/18 درصد بوده است.
اتفاقي كه از رشد ميانگين تنها 25 درصدي قيمت مسكن در تهران طي پروسه‌اي 5 ساله از سال 86 تا سال 90 حكايت دارد. هرچند در اين ميان بد نيست نيم نگاهي هم به بازار سپرده بانكي داشته باشيم كه نرخ‌هاي شناور سود 15 تا 20 درصدي اين بازار توانسته بود در اين پروسه 40 ماهه شمار زيادي از سرمايه‌گذاران را روانه بانك‌ها كند.
طوفان قندي‌ها در 40 ماهه
افزون بر اين، خالي از لطف نيست كه بدانيد در بورس تهران طي 40 ماه گذشته چه گروه‌هايي توانسته‌اند، بازدهي خوبي عايد سرمايه‌گذاران كرده و نزد سرمايه‌گذاران خود روسفيد باشند. اين بررسي نشان مي‌دهد كه شاخص گروه قند و شكر از آذر 87 تا فروردين 91 رشد 930 درصدي را تجربه كرده و پربازده‌ترين گروه بورس تهران شناخته شده است. گروهي كه البته سال گذشته با رشد 311 درصدي رتبه نخست گروه‌هاي بازار را به خود اختصاص داده بود و اكنون حاشيه‌نشين بورس تهران شده است. از سوي ديگر گروه‌هاي رايانه و ابزار پزشكي هم با ثبت به ترتيب 785 درصد و 458 درصد بازدهي دومين و سومين گروه پربازده بورس تهران در 40 ماه گذشته شناخته شده‌اند و گروه‌هاي زراعت و شيميايي با رسيدن به بازدهي به ترتيب 351 درصدي و 344 درصدي در سكوي چهارمين و پنجمين گروه پربازده بورس قرار گرفته‌اند.
منفي‌ترين و كم‌بازده‌ترين گروه‌ها...؟
نام گروه سيمان در اين دوره با ثبت بازدهي تنها 26 درصدي در ميان كم‌بازده‌ترين گروه‌ها خودنمايي مي‌كند.
افزون بر اين، گروه حمل‌ونقل در اين پروسه به‌رغم حضور شركت بزرگي مثل كشتيراني فقط 27 درصد زيان عايد سرمايه‌گذاران كرده و نام گروه‌هاي لاستيك، منسوجات و محصولات كاغذي هم در ميان گروه‌هاي كم‌بازده بازار طي 3 سال گذشته خودنمايي مي‌كند.
همچنين در اين مدت در گروه محصولات چرمي تك سهم سرمايه‌گذاري گروه صنعتي ملي با بازدهي 1068 درصدي همراه شده است.
بورس جذاب ماند
محسن نظري تحليلگر بازار سرمايه در اين زمينه معتقد است: بازدهي بورس تهران تنها طي كمتر از 4 سال به طور متوسط 198 درصد بوده است كه ميزان بازدهي يك سپرده 5 ساله در همين مدت به سطوح 70 تا 80 درصد رسيده است. پس بازار سرمايه به طور متوسط بازدهي دو برابري را به نسبت سپرده بانكي داشته است. آن هم در شرايطي كه شاهد اجراي طرح تحول و افزايش هزينه شركت‌ها و موانعي مانند افزايش تحريم‌ها و تنگنا در شركت‌ها بوديم، ولي در اين بين بازدهي‌هاي قابل توجه در بازار سرمايه همچنان جذابيت اين بازار را حفظ كرده است.
براي مثال بازدهي 930 درصدي گروه قند و شكر هنوز هم مي‌تواند شيريني خاصي به سهامداران اين گروه بدهد.
نظري در گفت‌وگو با دنياي‌اقتصاد افزود: در زمينه گروه شيميايي كه جزو صنايع بزرگ و برتر كشور نيز به شمار مي‌رود، بازدهي 344 درصدي نشان از پتانسيل بالاي صنايع برتر كشور دارد، صنايعي كه با چشم‌انداز بلندمدت همواره نشان از بازدهي‌هاي بالا دارند. به گفته وي، با بررسي 38 صنعت بورسي به اين نكته مهم و جالب مي‌رسيم كه بازدهي حدود 39 درصد از صنايع بورسي حتي بيشتر از بازدهي متوسط شاخص يعني بازدهي بيش از 198 درصدي بوده است كه اين امر خود گواهي بر پتانسيل فراوان بازار سرمايه است.
