به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون ایران اکونومیست، شاید بیش از هر زمان دیگری مخاطب در زمان سحر است که منتظر شنیدن صحبت‌های دلنشین معنوی و دیدن صحنه‌های عارفانه و تأثیرگذار است، به همین جهت در یکی از معنوی‌ترین ساعات ماه مبارک رمضان شنیدن مناجات‌های سحر و ادعیه‌های ماه رمضان قطعا لحظات نابی را برای مخاطبان خواهد ساخت. از قدیم هم رسم بوده است که وقتی سفره سحری برپا می‌شود، در کنار آن رادیو یا تلویزیون هم روشن شده و نوای دلنشین دعای سحر طنین‌انداز می‌شود؛ البته با گذشت سال‌ها، رفته‌رفته برنامه‌های سحرهای رادیو و تلویزیون متفاوت‌تر از گذشته شده و تنوع و کیفیت آنها نیز بهتر شده است.
در این میان، شبکه افق نیز همانند شبکه‌های دیگر به‌مناسبت ماه مبارک رمضان برنامه‌های ویژه‌ای را برای مخاطبان خود تدارک دیده بود؛ خصوصا برنامه سحرگاهی‌اش که با نام ساده و دلنشین وقت سحر، همراه با اجرای صابر خراسانی، کارشناسی حجت‌الاسلام پناهیان و میهمانان متنوع روی آنتن رفت.
ماجرای مجری شدن امیرمحمد زند
محسن حمید زاده، تهیه کننده برنامه وقت سحر در خصوص تهیه کنندگی این برنامه گفت: این برنامه نخستین تجربه تهیه کنندگی من است اما پیش از این همکاری ام با شبکه افق در دو سال اخیر بصورت کارگردانی برنامه های ملی و مذهبی بوده است که همین تجربه باعث شد تهیه کنندگی برایم ناآشنا نباشد. امسال با لطف مدیران شبکه افق به عنوان تهیه کننده برنامه وقت سحر این کار را جلو بردیم.
نگاه من به طراحی برنامه این بود که ماه رمضان دو بعد دارد که یک بعد تضرع و توبه و مناجات است و بعد دیگر شادی و نشاط درونی و بیرونی است
حمید زاده در خصوص ویژگی های برنامه وقت سحر توضیح داد: نگاه من به طراحی برنامه این بود که ماه رمضان دو بعد دارد که یک بعد تضرع و توبه و مناجات است و بعد دیگر شادی و نشاط درونی و بیرونی است. در تولید محتوا هم باید این دو بعد مدنظر قرار می گرفت که ماه رمضان نباید تداعی کننده غم و اندوه باشد و این ماه باید با نشاط و طراوت همراه شود، قطعاً می دانید که در کشورهای دیگر شروع ماه رمضان را عید می دانند. نگاه ما هم نباید این گونه باشد که ماه رمضان ماهی است که فقط در آن سختی و تشنگی و گرسنگی و تضرع است. این نگاه نصفه و نیمه ای به ماه رمضان است که در کشور ما در ذهن همه جا افتاده است.
وی ادامه داد: ما تلاش داشتیم این نگاه را در بین مردم تغییر دهیم و تصویر جدیدتری از ماه رمضان نشان دهیم. این را می توان از مدل طراحی برنامه و بخش های مختلفی که برای برنامه در نظر گرفتیم، دریافت. به طور مثال تلاش کردیم آیتم هایی که در این برنامه طراحی می کنیم متفاوت باشد یعنی بیشتر روایت گونه باشد و آقای صابر خراسانی بعنوان مجری داستان هایی را روایت کند که حال خوشی را به مخاطب بدهد و هدف از روایت گری های ما گرفتن اشک از مخاطب نیست، بلکه درگیر کردن احساسات مخاطب است. هر چند ادعیه ها و مناجات مربوط به ماه رمضان در برنامه پخش می شود ولی تلاش کردیم با بهره گیری از هنر اصیل ایرانی با اجرای صادق شیخ زاده به صورت زنده و علیرضا پوراستاد در تیتراژ جدید برنامه و قطعه های مختلف که در حین برنامه پخش می شوند، لذت شنیدن نجواهای ماه رمضان را دوچندان می کند.
تهیه کننده برنامه وقت سحر به بازخوانی زندگی و وصایای شهدا با اجرای امیرمحمد زند اشاره و بیان کرد: این بخش از برنامه هم روایاتی از شهدایی که ممکن است زندگی شان کمتر شنیده شده باشد یا به نوعی فراموش شده باشند، را به شکل داستانی برای مخاطبان شرح می دهد تا مخاطب بتواند از نظر حسی با آنها ارتباط بگیرد.
وی درباره حضور این بازیگر در قامت اجرا نیز گفت: خوشبختانه ما از آقای زند به عنوان یک بازیگر خوشنام و خوش برخورد دعوت کردیم تا در برنامه حضور داشته باشند و ایشان هم با کمال میل پذیرفتند.
حمید زاده در خصوص صابر خراسانی گفت: ایشان سال گذشته هم مجری برنامه وقت سحر بود اما ما در این دو سال هم خیلی با هم برنامه مشترک اعم از ویژه برنامه ها، برنامه های مناسبتی، برنامه های گفتگومحور کار کردیم. وقتی بازخورد برنامه ها خوب باشد یعنی موفق است.
تهیه کننده برنامه وقت سحر در خصوص توقع مخاطبان از برنامه سحرگاهی بیان کرد: مخاطب توقع دارد برنامه سحرگاهی هم نشاط معنوی و هم آورده فکری داشته باشد و هم از نظر لذت بصری و شنیداری غنی باشد. ممکن است مخاطبین به واسطه اینکه سحر بیدار می شوند تا عبادت کنند و سحری بخورند خیلی تماس چشمی با تلویزیون نداشته باشند. به همین دلیل ما برنامه را به نحوی طراحی کردیم که مخاطب از نظر شنیداری و دیداری و محتوایی لذت ببرد و آرامش و سکوت وقت سحر باید در برنامه نیز لحاظ شود و ما تلاش کردیم در طراحی صحنه و رنگ ها و در ریتم و تنوع بخش ها این مسئله را مدنظر قرار دهیم.
کار کردن در زمان سحر لذت خاصی دارد و با همه سختی های کار می توان کنار آمد. یک جوی در آن زمان حاکم است که آدم ها را آرام تر می شوند، به همین دلیل سختی هایش هم بسیار آسان و شیرین است
وی با اشاره به اینکه تولید برنامه زنده به صورت روزانه و آن هم در در سحر سخت است،
اظهارداشت: کار کردن در زمان سحر لذت خاصی دارد و با همه سختی های کار می توان کنار آمد. یک جوی در آن زمان حاکم است که آدم ها آرام تر می شوند، به همین دلیل سختی هایش هم بسیار آسان و شیرین است. در عوامل برنامه، دوستانی هستند که خود داوطلبانه کار در وقت سحر را قبول می کنند و این بخاطر همین حس و حال مثبت و پربرکت سحر است.
صابر خراسانی: مردم من را به عنوان مجری پذیرفته اند
صابر خراسانی، مجری برنامه وقت سحر با اشاره به اینکه در طی یک سال تجربه هایی کسب کرده ام، به ایران اکونومیست گفت: با توجه به پیام‌هایی که از فضای مجازی و نظراتی که از جامعه به گوش من می‌رسد، احساس میکنم که مردم من را به‌عنوان یک مجری پذیرفته‌اند، که این محبت مردم را به من می‌رساند؛ البته طبیعی است که برخی هم نپذیرفته و انتقاد هم دارند.
خراسانی تصریح کرد: من حدود ۲۰ سال است در کنار مردم شعر خوانی کرده ام و مردم من را در این قالب شناخته‌اند و شاید برخی توقع دارند که «صابر خراسانی» در همان کاراکتر و شخصیت برای آنها باقی بماند، من نیز سعی میکنم تا بین این دو کار، یعنی مجری‌گری و شعرخوانی، یک خطی بکشم تا خدای‌ناکرده همدیگر را خراب نکنند.
وی همچنین رمز حضور پرانرژی خود مقابل دوربین برنامه وقت سحر و چگونگی انتقال حس و حال خود به مخاطبان را اینگونه تشریح می‌کند: گاهی وقت‌ها برای برخی سؤال به وجود می‌آید که من چه زمانی سحری می‌خورم که اینگونه سرحال مقابل دوربین می‌آیم. این درحالی است که من خیلی‌وقت‌ها هم بوده که خیلی خسته بودم؛ اما با این وجود طبیعی است که مخاطب توقع داشته باشد مجری سرحال باشد؛ چراکه مخاطبان سحر، مخاطبانی هستند که اغلب تازه از خواب بیدار شده‌اند و وقتی مجری هم خسته و خواب‌آلود باشد،حال و هوای مخاطبان را به‌هم می‌ریزد؛ بنابراین مردم باید یک قاب تمیز و برنامه‌ای مرتب نسبت به حال و هوایی که در سحر دارند ببینند.
مجری برنامه وقت سحر در خصوص ویژگی های این برنامه اشاره کرد: موضوعی که من در تیم «وقت سحر» مشاهده میکنم، این است که یک تیم جوان و پرانگیزه را می‌بینم و جوان طبیعتا پویایی، نشاط و تولید فکر دارد و از طرفی هم ما باید بتوانیم نسل جوان را با این همه گنجینه‌هایی که در دست داریم، راضی و جذب کنیم؛ یعنی برنامه‌ای برای او تولید کنیم که دوست داشته باشد. به نظر من به لطف خدا و حضرت امام رضا «وقت سحر» دیده شده است.
خراسانی در خصوص انتظار مردم از برنامه سحرگاهی گفت: در ساخت برنامه های فرهنگی ابتدا باید سلیقه مخاطب را شناخت و به تعبیری فرزند زمانه خود باشیم. وقتی جامعه به سمت مدرنیته می رود ما در سنت خود درجا بزنیم جامعه از ما عبور می کند و نمی توان خوراک مناسبی برای مردم تهیه کرد. برنامه ای که در ماه رمضان ساخته می شود با نشاط و لبخند منافاتی ندارد و ما سعی کردیم در برنامه هم معنویت و هم نشاط را در نظر بگیریم.
مجری برنامه وقت سحر در خصوص بازخورد مردم گفت: وقتی از برنامه به منزل می روم حتماً یک ساعتی را به فضای مجازی و صفحه ای که برنامه دارد، اختصاص می دهم که مردم نظرات خود را در آنجا می نویسند. به هر حال نقد همواره وجود دارد و نقاط ضعف ها با این نقدها از بین می رود اما در مجموع بازخوردها خوب بوده است. در ابتدا که این فضا را تجربه می کردم بازخوردها و نگرانی ها زیاد بود چون مردم صابر خراسانی را فرزند خود می دانند و سرمایه ای بالاتر از این محبت مردم نیست.
قاسمی: فضای آنتن را با اشک و آه احساسی نمی کنیم
تا جایی که بیننده ها دیدند و بازخورد داشته است و پیام هایی که برای ما ارسال کردند و یا سایر خانواده شهدا دیدند، جز ذره‌پروری چیز دیگری نبوده است. الحمدلله خیلی محبت به ما داشتند که این کار را هم تحسین و هم تایید کردند
در ادامه به سراغ مجری بخش گفتگو با خانواده شهدا رفتیم که در خصوص ایده این بخش گفت: سال گذشته سراغ مشاغلی رفتیم که در ماه رمضان سرکار هستند و به نحوی کنار خانواده نیستند، سراغ مشاغلی رفتیم که درگیر اتفاقاتی هستند که در حد فاصل افطار تا سحر می افتد. خواستیم. اما امسال خواستیم فرصت را غنیمت بشماریم و یاد شهدا را گرامی بداریم، پس به سراغ خانواده شهدا رفتیم و از آنها تقدیر و تجلیل کردیم. اقدام دیگر این بود که به یاد هر شهید یک نخلی کاشته شود که بخش های آن در برنامه پخش می شود و گزارش کار به مردم داده می شود. در کنار خانواده شهدا بودن نسبت با دیگر گروه ها و قشرها خیلی تفاوت می کند، خاطراتی که بیان می کنند خیلی متفاوت تر از آن چیزی است که فکر می کنید.
قاسمی در خصوص بازخورد مخاطبان درباره این قسمت از برنامه گفت: تا جایی که بیننده ها دیدند و بازخورد داشته است و پیام هایی که برای ما ارسال کردند و یا سایر خانواده شهدا دیدند، جز ذره‌پروری چیز دیگری نبوده است. الحمدلله خیلی محبت به ما داشتند که این کار را هم تحسین و هم تایید کردند.
وی افزود: جا دارد این فرهنگ احترام به خانواده شهدا و کسانی که برای میهن خود جنگیدند و خون دادند در بین مردم بیشتر جا بیفتد. بالاخره باید جامعه بداند خیلی چیزها راحت بدست نیامده است. ما شهدای سلامت، شهدای ارتش، شهدای آتش نشانی را داریم و شهدایی داریم که نتوانستیم به آنها برسیم ولی این دلیل نمی شود یاد آنها را گرامی نداریم. به فراخور هر برنامه ای که می رویم سعی میکنیم از همه شهدا یاد کنیم و یاد آنها را زنده نگه داریم.
قاسمی با اشاره به اینکه در ابتدا تصمیم ما بر این بود که سراغ خانواده شهدای مدافع حرم برویم، خاطرنشان کرد: بعد تصمیم گرفتیم هم سراغ شهدای مدافع حرم و هم سراغ بقیه بزرگواران برویم. انتخاب بر مبنای معرفی، اعلام آمادگی و شرایط میزبانی از یک گروه تلویزیونی و همچنین وقت، اوضاع و احوال تعیین می شد که سراغ کدام خانواده شهید برویم. اصرار من بر این بود که سراغ خانواده شهدایی برویم که کسی در خانه آنها را نمی زند و کمتر از آنها یاد میکنند.
افتخار داشتیم منزل دو شهید فاطمیون از عزیزان افغانستانی رفتیم، افتخار داشتیم سراغ مادر شهیدی رفتیم که ۳۷ سال است منتظر پیکر فرزند خود است که برگردد و هیچ خبری از فرزند او نیست
وی افزود: افتخار داشتیم منزل دو شهید فاطمیون از عزیزان افغانستانی رفتیم، افتخار داشتیم سراغ مادر شهیدی رفتیم که ۳۷ سال است منتظر پیکر فرزند خود است که برگردد و هیچ خبری از فرزند او نیست و فکر میکنم ما اولین گروه تلویزیونی بودیم که به او سر زدیم. خیلی از اوقات این انتخاب ها برمبنای شهدا بود که خودشان زحمت می کشند، انتخاب می کنند و خود شهید لطف می کرد و خانواده آماده می شد و این هماهنگی انجام می شد. در واقع این شهدا هستند که اگر می خواستند در این برنامه کاری انجام شود، انجام میشد. اگر نمی خواستند واقعا انجام نمیشد.
قاسمی با بیان این که سعی داشتم با خانواده شهدا با زبان نرم، طنز و شوخی صحبت کنم تا مردم و بیننده ها بدانند شهدا مثل ما آدم هایی بودند که در این جامعه زندگی می‌کردند، گفت: اما انتخاب آنها با بقیه فرق می کرد و ما به یاد بیاوریم این شهدا افراد معمولی بودند اما به هر ترتیب انتخاب آنها این بود که پا در مسیری بگذارند که ختم به شهادت شود. خیلی از مواقع با خانواده شهدا شوخی میکردم و سعی میکردم با شوخی در این خصوص صحبت کنم.
مجری برنامه وقت سحر اضافه کرد: به هیچ عنوان دنبال اشک گرفتن و آه گرفتن و اینکه فضای آنتن را احساسی کنم نبودم که در این خصوص بیننده‌ها می توانند شهادت دهند. به هیچ وجه دست روی داغ فرزند شهید یا مادر شهید نگذاشتم و سعی کردم هر بار جلوی دوربین به نام شهدا می روم از آنها بعنوان مظاهر قدرت، اقتدار و سربلندی یاد کنم تا بهانه ای برای گریه کردن باشد.
وی با اشاره به اینکه رفتار خانواده بعد از شهادت فرزندشان به یک شکل نبوده است، بیان کرد: از دست دادن یک نفر به واسطه شهادت داغی بر دل خانواده است. برخی با این داغ کنار آمدند و برخی با این داغ کنار نیامدند مثلا مادر شهید قربانخانی هنوز اسم پسرش را می شنود چشمانش پر از اشک می شود و خیلی از مادران شهدا با صلابت نسبت به این قضیه برخورد می کنند.
سختی اجرای زنده آوازخوانی در ۳۰ شب
صادق شیخ زاده که بخش آوازخوانی برنامه را برعهده داشت، در گفت و گو با ایران اکونومیست از علاقمندی خود به موسیقی آوازی گفت: از حدود ۱۲ سالگی به سبب فضای مذهبی حاکم بر خانواده به سمت خوانش های قرآنی سوق یافتم و سپس تا آنجا پیشرفت حاصل شد که ۷ سال بعد به عنوان قاری ممتاز در مسابقات اوقاف شناخته شدم.
اصلی‌ترین دغدغه‌های این بنده برای ورود به عرصه آواز اصیل شناساندن نغمات موسیقی دستگاهی برای استفاده زیست معمول تمام پارسی زبانان است و این مقوله مناجات با شعر پارسی از این قاعده مستثنی نیست
وی در خصوص تجربه خود بیان کرد: قبل از برنامه وقت سحر تجربه مشابهی را با شبکه های رادیو تهران، رادیو معارف، رادیو فرهنگ و دو شبکه تلوزیونی آی فیلم داشتم که در بعضی موارد صرفاً مختص به لیالی قدر بود اما به این وسعت اجرای زنده و البته درخور برای هر شب تا به این فرصت در برنامه وقت سحر به من داده نشده بود. بسیار ره آورد دشواری را انتخاب کردم و البته از اصلی‌ترین دغدغه‌های این بنده برای ورود به عرصه آواز اصیل شناساندن نغمات موسیقی دستگاهی برای استفاده زیست معمول تمام پارسی زبانان است و این مقوله مناجات با شعر پارسی از این قاعده مستثنی نیست.
شیخ زاده افزود: جذابیت این اجراها در این است که شما نتیجه آن را هر روز می‌توانید در عکس العمل روزه داران بنگرید و متوجه سلیقه شنیداری آنان در انتخاب شعر و قطعاً نغمات باشید، ضمن آنکه تلویحاً تمام آنچه به معنای هنر اندوخته دارید را باید در اختیار مخاطب به نحوی قرار دهید که در نخست به توانایی شما بابت اجرا ایمان آورد و درثانی خسته و ملول از حضورتان به مدت ۳۰ سحر نباشد. تمام اینها را با شرایط روزه داری و نامنظمی استراحت‌های ماه رمضان که در نظر بگیرید، پهلوانی آوازی و خلقی می‌طلبد که امیدوارم از این ابتلا سربلند بیرون آیم.
شیخ زاده در خصوص ایده این بخش از برنامه بیان کرد: واقعیت موضوع این است که مفهوم مناجات برای مردم ما سالیانی است که صرفاً با ادعیه گرامی کتب مفاتیح الجنان و غیره گره خورده است و این موضوع موجب مهجور ماندن قسمت عمده ای از فرهنگ شنیداری و باستانی ما گشته است تا آنجا که سخن از مناجات را اطلاق به تنی چند ادعیه ناب معروف میدانیم. حال آنکه مسئله مناجات جهان شمول تر از این خوانش‌های صرفاً مناسبتی ارجمند است.
