ملکی تبریزی با ذکر روایتی در اهمیت عید فطر نوشت: امام حسن مجتبی (ع) در روز عید، عده ای را دید که می خندیدند و بازی می کردند. آن حضرت رو به همراهان خود کرد و فرمود: خدای عزوجل ماه رمضان را آفرید تا میدان مسابقه ای برای خلقش باشد که در آن با طاعت و رضایت او با یکدیگر مسابقه بدهند. عده ای سبقت گرفته و سعادتمند شدند و عده ای عقب افتاده و ناامید شدند. شگفتا از کسی که در این روز می خندد و بازی می کند؛ روزی که نیکوکاران در آن پاداش یافته و کوتاهی کنندگان زیان می بینند. به خدا سوگند اگر پرده ها فرو افتد، نیکوکار می اندیشد که چرا بیشتر عمل نیک انجام نداده و بدکار می گوید چرا بد کرده است.
استاد اخلاق امام خمینی (ره) اعمالی را برای این روز ذکر می کند که برخی از آنها در مفاتیح الجنان و کتاب های دعا آمده است. این عارف وارسته توسل به حامی و نگهبان این روز را از کارهای مهم دانسته و نوشت: در این روز غسل نیز تاکید شده است. غسل خود را با بسم الله شروع کرده و بعد از انجام آن بگویید اللهم اجعله کفاره لذنوبی، و طهر دینی، و اذهب عنی الدرن؛ یعنی خدایا این را کفاره گناهانم قرار بده، دینم را پاک گردان و پلیدی ها را در من از بین ببر.
وی به قرائت دعای ندبه و خواندن نماز عید فطر توصیه کرد و نوشت: این روز را با توسل و واگذاری به نگهبان این روز که از معصومین (ع) می باشد و شفاعت خواستن از او به پایان برسانید. همانگونه که در سایر روزهای شریف نیز چنین می کنید و نباید در این جهت کوتاهی کنید که این از کارهای مهم است.
در مفاتیح نیز برای این روز اعمالی وارد شده است. یکی این که پس از نماز صبح و نماز عید، تکبیراتی را که در شب عید پس از نماز فریضه وارد شده، بخوانید و زکات فطره را پیش از نماز عید، به شرحی که در کتاب‌های فقهی آمده، پرداخت کند و زکات فطره، واجب مؤکد و شرط قبولی روزه ماه رمضان و سبب حفظ انسان تا سال آینده است.
پوشیدن لباس نیکو و به کار بردن بوی خوش و رفتن به صحرا برای به جا آوردن نماز عید در زیر آسمان از دیگر اعمال وارد شده است و همچنین افطار کردن پیش از نماز عید، در اول روز و بهتر آن است که با خرما یا شیرینی باشد. همچنین سفارش شده که پس از طلوع آفتاب از منزل خارج شوید و دعاهای وارد شده از جمله این دعا را بخوانید:
اللّٰهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ فِی هٰذَا الْیَوْمِ أَوْ تَعَبَّأَ أَوْ أَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفادَةٍ إِلیٰ مَخْلُوقٍ رَجاءَ رِفْدِهِ وَنَوافِلِهِ وَفَواضِلِهِ وَعَطایَاهُ فَإِنَّ إِلَیْکَ یَا سَیِّدِی تَهْیِئَتِی وَتَعْبِئَتِی وَ إِعْدادِی وَاسْتِعْدادِی رَجاءَ رِفْدِکَ وَجَوائِزِکَ وَنَوافِلِکَ وَفَواضِلِکَ وَفَضائِلِکَ وَعَطایاکَ، وَقَدْ غَدَوْتُ إِلیٰ عِیدٍ مِنْ أَعْیادِ أُمَّةِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَیْهِ وَعَلَیٰ آلِهِ، وَلَمْ أَفِدْ إِلَیْکَ الْیَوْمَ بِعَمَلٍ صالِحٍ أَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ، وَلَا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوقٍ أَمَّلْتُهُ، وَلٰکِنْ أَتَیْتُکَ خاضِعاً مُقِرّاً بِذُنُوبِی وَ إِساءَتِی إِلیٰ نَفْسِی، فَیا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ اغْفِرْ لِیَ الْعَظِیمَ مِنْ ذُنُوبِی، فَإِنَّهُ لَایَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظامَ إِلّا أَنْتَ، یَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
خدایا، هرکس در این روز آماده شد یا نیت کرد یا مهیا و مستعد شد، برای ورود به درگاه یکی از بندگانت به امید جایزه‌ها و صله‌ها و بهره‌ها و عطاها، ولی ای آقای من آماده شدن و قصد کردن و مهیا و مستعد شدن من فقط به‌جانب توست به امید جایزه‌ها و صله‌ها و بهره‌ها و عطاهایت، اینک صبح کردم در عیدی از اعیاد امت پیامبرت محمّد (درود خدا بر او و خاندانش)، درحالی‌که به عمل صالحی که به آن تکیه کنم و آن را پیش آورده باشم بر تو وارد نشدم و به مخلوقی که آرزومندش باشم رو نکردم، بلکه در حال فروتنی فقط به سوی تو آمده‌ام و به گناه و بدی نسبت به خویش اعتراف دارم، پس ای بزرگ، ای بزرگ، ای بزرگ، گناهان بزرگم را بیامرز که گناهان بزرگ را جز تو نیامرزد، ای که معبودی جز تو نیست، ای مهربان‌ترین مهربانان.
خواندن نماز عید یکی دیگر از اعمال امروز است که در رکعت اول سوره‌های حمد و اعلی را خوانده و سپس پنج تکبیر بگویید و بعد از هر تکبیری دست به قنوت بردارید و بگویید : اللّٰهُمَّ أَهْلَ الْکِبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ، وَأَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ، وَأَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ، وَأَهْلَ التَّقْویٰ وَالْمَغْفِرَةِ، أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هٰذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً، وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ ذُخْراً وشَرَفاً وَمَزِیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ أجْمَعِین . اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصَّالِحُونَ، وَأَعُوذُ بِکَ فِیهِ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الصَّالِحُونَ.
خدایا، ای اهل بزرگی و عظمت و ای اهل جود و قدرت مطلق و اهل گذشت و رحمت و اهل تقوا و مغفرت، از تو درخواست می‌کنم به‌حق این روز که برای مسلمانان عید قرار دادی و برای محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) ذخیره و فزونی در برتری و مزیت، این که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و مرا در هر خیری که محمّد و خاندان محمّد را وارد کردی وارد کنی و از هر شرّی که محمّد و خاندان محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) را بیرون آوردی مرا بیرون آوری، خدایا از تو درخواست می‌کنم، بهترین چیزی که بندگان شایسته‌ات درخواست کردند و به تو پناه می‌آورم از آنچه بندگان شایسته‌ات به تو پناه بردند.
در رکعت دوم نیز پس از سوره حمد، سوره شمس را بخوانید، سپس چهار تکبیر بگویید و پس از هر تکبیری دست به قنوت بردارید و همان دعا را بخوانید. البته پس از نماز عید، دعاهای بسیاری وارد شده که شاید بهترین آنها، دعای چهل و ششم صحیفه کامله سجادیه باشد.
همچنین زیارت حضرت سید الشهداء یکی دیگر از اعمال امروز است.
