در دعای روز سی ام ماه مبارک رمضان آمده است: اَللّهُمَّ اجْعَلْ صِیامِی فِیهِ بِالشُّکرِ وَ الْقَبُولِ عَلَی مَا تَرْضَاهُ وَ یرْضَاهُ الرَّسُولُ مُحْکمَةً فُرُوعُهُ بِالْأُصُولِ بِحَقِّ سَیدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ. یعنی خدایا روزه‌ام را در این ماه بر پایه آنچه تو و پیامبر آن را می‌پسندد و در حالی که فروعش بر اصولش استوار باشد، به حق سرورمان محمّد و اهل بیت پاکش مورد سپاس و پذیرش قرار بده.
حجت الاسلام علی‌رضا شاه فضل قمصری استاد معارف دانشگاه علوم پزشکی کاشان به خبرنگار معارف ایران اکونومیست گفت: در دعای سی ام ماه مبارک رمضان می گوییم خدایا روزه های ما را در این ماه قبول بفرما و مورد شکر از طرف خودت قرار بده. گاهی انسان از خدا تشکر می کند و گاهی خدا از انسان. تشکر انسان از خدا به این است که از نعمت های او در مسیری که مورد رضایت خداست، استفاده کند که در این رابطه بارها در قرآن با عبارت لعلکم تشکرون سفارش به شکر شده است. یعنی ما این کارها را برای شما انجام می دهیم، شاید شکر کنید.
وی افزود: تشکر خدا از انسان به این است که خدا اعمال ما را مورد قبول و رضایت خود قرار دهد و در مقابل، پاداش نیکو به ما عنایت کند. در آیه ۱۹ سوره اسرا خدا نسبت به برخی افراد می فرماید کان سعیهم مشکورا یعنی تلاش آنها از طرف خدا مورد شکر قرار می گیرد و منظور این است که خدا اعمال آنها را می پذیرد و به آنها پاداش می دهد.
در این میان برخی معتقدند معیار قبولی اعمال انسان، اولویت دادن به مسائل واجب و اصلی است. حجت الاسلام حسن عامری استاد حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم (ع) گفت: بر اساس دعای این روز، شکر و قبولی عمل انسان دو معیار دارد که یکی خداست و دیگری چیزی است که رسول خدا(ص) از آن راضی شود و ملاک ما باید رضایت الهی و پیامبرش باشد. چون گاهی مسائل فرعی را رعایت می کنیم ولی از اصول غافلیم.
وی افزود: مثلا به کالبد نماز به گونه ای توجه داریم که رکوع و سجود و احکام آن را به خوبی می دانیم و به آن عمل می کنیم ولی هنوز بنده الهی نشده ایم. چون هنگامی که می گوییم ایاک نعبد و ایاک نستعین اعتقاد محکم نداریم یا اگر صراط مستقیم را از خدا می خواهیم، چرا راهمان را کج می کنیم؟ یا مثلا برخی افراد روزه می گیرند ولی مفهوم واقعی روزه در زندگی آنان دیده نمی شود و حضرت علی (ع) فرمود چه بسیار کسانی که روزه می گیرند ولی روزه دار واقعی نیستند. چون فروع را دارند ولی اصل آن را ندارند و از خدا بخواهیم فروع را به واسطه اصول محکم کند.
عامری با اشاره به اصل عبادت هایی همچون نماز، روزه و حج اظهار کرد: وقتی می گوییم اهدنا الصراط المستقیم باید توجه کنیم که آیا در مسیر امیرمومنان (ع) و امام زمان (عج) هستیم و آیا در زمان غیبت آن حضرت، از نایبش فرمانبرداری می کنیم یا نه. چون اهل بیت(ع) حکم ولی فقیه را در عصر غیبت همچون حکم خود قرار دادند. بنابر این وقتی اصول نباشد فروع نیز اثری ندارد. بر همین اساس برخی افراد در شب قدر توبه می کنند ولی در مقابل ولی خدا ایستاده اند و به همین دلیل باید آن فروع را با اصول حفظ کرد. بنابر این هرچه فیض در این جهان است به واسطه وجود پیامبر(ص) و خاندانش است و اگراین واسطه فیض نباشد انسان به هیچ چیزی نمی رسد.
حجت الاسلام شاه فضل گفت: در ادامه دعا می گوییم خدایا اعمال ما را به گونه ای بپذیر که خودت آن را دوست داشته باشی و پیامبر هم نسبت به آن راضی باشد. یعنی شاید اعمال ما درحدی نباشد که مورد قبول خدا و پیامبر قرار بگیرد یا نتوانیم رضایت آنها را به طور کامل به دست بیاوریم اما به خدا می گوییم تو اعمال ما را به گونه ای قرار بده که رضایت کامل خودت و رضایت کامل پیامبر (ص) را به همراه داشته باشد.
وی افزود: منظور از این که فروع اعمال ما با اصول احکام ما محکم شده باشد این است که برخی از کارهای زندگی ما کارهای اصلی و زیربنایی و برخی از کارها فرعی و روبنایی است یا به تعبیری دیگر بعضی کارهای ما واجب و بعضی مستحب است. در اینجا از خدا می خواهیم کارهای فرعی و مستحب ما به کارهای اصلی و واجب وابسته باشد. یعنی اینگونه نباشد که از انجام کارهای اصلی غفلت کنیم و به کارهای فرعی بپردازیم. بلکه کارهای فرعی ما در راستای کارهای اصلی و زیربنایی باشد. مثلا اگر به مستحبات توجه داریم، مواظب باشیم کارهای واجب در سایه مستحبات موجب غفلت قرار نگیرد.
این حافظ قرآن تاکید کرد: در پایان دعا این درخواست ها را به حق پیامبر(ص) حواله می دهیم. یعنی می گوییم خدایا ما اینقدر لیاقت نداریم که تو به ما توجه کنی و این دعاها را بپذیری ولی از تو می خواهیم به حق پیامبر (ص) و آلش این دعاها را در حق ما مستجاب گردانی.
حجت الاسلام عامری در این زمینه گفت: رضایت الهی و پیامبر (ص)، ملاک قبولی اعمال است. مثلا یک راه برای این که بدانیم آیا نماز من مقبول درگاه الهی است یا نه، ببینیم آیا بعد از نماز به امر الهی میل پیدا می کنیم یا به معصیت. قرآن می فرماید نماز، انسان را از هر گونه فحشا و منکر باز می دارد ولی آیا نماز ما اینگونه بوده است یا نه.
وی افزود: ملاک دوم برای قبولی اعمال رسول خداست. در نماز جماعت که ساده ترین ملاک پیروی از ولی و امام است، اگر جلو بزنیم یا عقب بمانیم، نمازمان به عنوان نماز جماعت قبول نمی شود. پس وقتی از ولی خدا جلو زدیم یا عقب ماندیم، یعنی این شاخص از بین رفته و نباید توقع داشته باشیم که نمازمان مقبول درگاه الهی باشد. نمازی مقبول است که با صاحب صراط مستقیم که ولی خدا و امام زمان است، مطابقت داشته باشد.
این استاد حوزه ادامه داد: در همین راستا هر تصمیم اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و علمی که از سوی مسئولان انجام می شود، اگر جامعه اسلامی ما را به جامعه مهدوی نزدیک کند، آن تصمیم و عمل مقبول است. یعنی باید ببینیم این تصمیم ها و عملکردها تا چه اندازه ما و نسل ما را به آنچه امام زمان(عج) انتظار دارد، نزدیک می کند. بنا بر این برای فهمیدن مقبولیت اعمال مان باید توجه کنیم آیا ما را به آنچه امام زمان از ما انتظار دارد نزدیک کرده یا نه که اگر نزدیک کرده باشد، مقبول است.
