رشد صادرات غیرنفتی کشور، توسعه روابط با کشورهای همسایه و احیای دیپلماسی اقتصادی در۶ماه کاری دولت سیزدهم نویدبخش مسیر روشن پیش روی تجارت و همکاری‌های اقتصادی ایران با دنیاست که میتواند پیش زمینه‌ای برای آمادگی احیای برجام نیز باشد. بازگشت ۷۳ درصدی ارز حاصل از فروش نفت و تجارت خارجی به کشور در ۶ماه اخیر نیز بیانگر تسهیل‌گری‌ها درحوزه صادرات کشور است که به خودی خود نقش بسزایی در افزایش درآمدهای ارزی داشته است.
از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم و اقدامات مثبت صورت گرفته در حوزه تعامل با کشورهای مختلف به ویژه همسایگان و دیپلماسی متوازن، شاهد رونق نسبی در حوزه تجارت خارجی بوده ایم به نحوی که حجم تجارت خارجی ایران در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۰ بیش از ۹۰ میلیارد دلار بوده که در مقایسه با سال ۹۹ حدود ۴۰ درصد رشد داشته است.
این در حالی است که باوجود تحریمها و موانعی که دشمنان بر سر تبادلات مالی ایجاد کرده اند، اما ۷۳ درصد از کل ارز حاصل از صادرات به روش‌های مختلف به کشور بازگردانده شده است. همچنین از ابتدای دولت ۶ مرکز تجاری در کشورهای ترکیه، ارمنستان، امارات، پاکستان، سوریه و چین ایجادشده و راه‌اندازی مراکز تجاری در برخی کشورهای دیگر نیز در دستور کار است.
براساس آمارها در ۱۱ماه منتهی به بهمن سال ۱۴۰۰، حجم تجارت خارجی کشور به ۹۰میلیارد دلار رسیده که سهم صادرات از این میزان بیش از ۴۳میلیارد دلار است. وزن کالاهای مبادله شده در مدت زمان مورد بررسی بین ایران و کشورهای طرف معامله ۱۴۹ میلیون و ۴۰۰ هزار تن بود که نسبت به یازده ماهه سال ۹۹ حدود ۱۲ درصد افزایش داشت. از این میزان ۱۱۲ میلیون و ۶۵۸ هزار تن کالا به ارزش ۴۳ میلیارد و ۵۱۷ میلیون دلار سهم کالاهای صادراتی بوده است که رشد ۱۰ درصدی در وزن و ۴۰ درصدی در ارزش داشته است؛ برهمین اساس با اقدامات دولت و شرایط ایجاد شده می‌توان گفت در فصل زمستان گذشته شاهد یخ‌زدایی از تجارت خارجی بوده ایم.
در ۱۱ماهه سال ۱۴۰۰ حدود ۳۶ میلیون و ۷۷۷ هزار تن کالا به ارزش ۴۶ میلیارد و ۵۷۷ میلیون دلار از کشورهای مختلف وارد ایران شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از خود ۱۹درصد در وزن و ۳۶ درصد در ارزش رشد داشته است.
عمده واردات کشورمان در این مدت را کالاهای اساسی، نهاده‌ها، ماشین‌آلات تولید، دارو و ملزومات پزشکی و کالاهای ضروری تشکیل می‌داد که به منظور تأمین نیازهای ضروری مردم وارد شده است.
در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ نیز شاهد رشد صادرات و واردات نسبت به ماه گذشته بودیم. در ماه یازدهم، ۱۲میلیون و ۶۵۷هزار تن کالا به ارزش ۴میلیارد و ۷۵۴میلیون دلار به کشورهای هدف صادر شده است. ارزش صدور کالا در بهمن‌ماه نسبت به دی‌ماه ۱۴۰۰ نیز رشد ۳۱.۳ درصدی داشته است. از لحاظ وزنی نیز رشد بیش از ۶۵درصدی ثبت شده است.
اولویت ۳گانه دولت
دولت سیزدهم در شرایطی کار خود را آغاز کرد که کشور با پیامدهای ناشی از همه گیری ویروس کرونا، تداوم فشار تحریم های غیرقانونی آمریکا و همراهی متحدانش در چارچوب فشار حداکثری، چالش های اقتصادی متعدد و تغییرات عمیق منطقه ای و بین المللی مواجه بود. در این شرایط، حضور دولتی دموکرات در کاخ سفید و تلاش این دولت برای اجماع سازی علیه جمهوری اسلامی ایران از طریق در پیش گرفتن دیپلماسی فعال با همراهی متحدان غربی و منطقه ای و شروع روند عادی سازی روابط کشورهای اسلامی و عربی به ویژه در حوزه خلیج فارس با رژیم صهیونیستی، اوضاع را پیچیده تر و دشوارتر از دوره قبل ساخته بود. از سوی دیگر به دلیل نوع رویکرد دولت دوازدهم در سیاست خارجی اعم از تمرکز ویژه به ارتباط با غرب و عدم بهره گیری از ظرفیت ارتباط و تعامل با همسایگان و حوزه شرق، عملا خروجی قابل اعتنایی از سیاست خارجی عاید کشور نشده بود.
بر همین اساس، سیاست خارجی دولت سیزدهم و تمرکز دستور کار دستگاه دیپلماسی آن از آغاز فعالیت دولت جدید، بر اولویت های سه گانه حوزه همسایگی، سیاست آسیا محور با تأکید بر توازن سیاست خارجی و دیپلماسی اقتصادمحور استوار شد.
در همین حال، دولت سیزدهم علاوه بر مشکلات قبلی در حوزه همسایگی، با بحران های جدید منطقه‌ای در افغانستان و قفقاز جنوبی، دشواری تأمین واکسن کووید ۱۹ و عدم دریافت مطالبات ارزی نیز مواجه بود که خوشبختانه در همین مدت کوتاه، دستاوردهای مشخص و ملموسی در تأمین منافع ملی از رهگذر اهداف و اولویت‌های اعلامی داشته است.
رشد تجارت با همسایگان
تجارت ایران با ۱۵کشور همسایه در ۱۱ماهه سال ۱۴۰۰به ۴۶.۲میلیارد دلار رسید، در صورتی که در مدت مشابه سال ۹۹ این میزان ۳۲.۴میلیارد بود که نزدیک به ۱۴میلیارد دلار افزایش داشته است.
از ابتدای سال تا پایان بهمن ماه، ۹۲ میلیون و ۲۵۶ هزار و ۲۱۹ تن کالا به ارزش ۴۶ میلیارد و ۲۴۵میلیون و ۷۱۶هزار و ۶۳دلار بین ایران و ۱۵کشور همسایه تبادل شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۱۶میلیون و ۷۱۲هزار تن کالا و ۱۳میلیارد و ۷۸۳میلیون دلار بیشتر تبادل شده که با رشد ۲۲درصدی در وزن و۴۲درصدی در ارزش کالاهای تبادل شده همراه بوده است.
۷۰میلیون و ۲۵۹هزار و ۶۳۶تن کالا نیز به ارزش ۲۳میلیارد و ۵۲۸میلیون و ۴۲۸هزار و ۲۵۷دلار، سهم صادرات ایران به کشورهای همسایه بوده که ۱۳درصد در وزن و ۲۸درصد در ارزش نسبت به مدت مشابه رشد داشته است.
عراق با ۸ میلیارد و ۲۲۲میلیون دلار و رشد ۲۰درصدی، ترکیه با پنج میلیارد و ۶۰۷ میلیون دلار و رشد ۱۵۱درصدی، امارات با یک میلیارد و ۹۱۲میلیون دلار و رشد یک درصدی، افغانستان با یک میلیارد و ۶۵۵میلیون دلار و کاهش ۲۱درصدی و پاکستان با یک میلیارد و ۱۲۹میلیون دلار و رشد ۲۵درصدی، به ترتیب پنج مقصد صادرات کالاهای ایرانی به همسایگان بود.
همچنین عمان با ۶۳۸میلیون دلار و رشد ۶۳درصدی، روسیه با ۵۳۹میلیون دلار و رشد ۲۰درصدی، آذربایجان با ۴۹۲میلیون دلار و رشد پنج درصدی، ترکمنستان با ۳۰۰میلیون دلار و رشد ۱۶۰درصدی، ارمنستان با ۲۷۹میلیون دلار و کاهش دو درصدی، قزاقستان با ۱۶۵میلیون دلار و رشد۴۳درصدی، کویت با ۱۳۹میلیون دلار (بدون تغییر)، قطر با ۱۲۵میلیون دلار و کاهش ۲۱درصدی، بحرین با ۸.۱میلیون دلار و رشد ۱۱ درصدی و عربستان با ۴۲۹هزار دلار در رتبه های بعدی خرید کالای ایرانی در بین همسایگان قرار دارند.
براساس آمارها از ابتدای سال تا پایان بهمن ماه، ۲۱میلیون و ۹۹۶هزار و ۵۸۳تن کالا به ارزش ۲۲میلیارد و ۷۱۷میلیون و ۲۸۷هزار و ۸۰۶دلار، کالای مورد نیاز کشور از طریق کشورهای همسایه تامین شد که نسبت به مدت مشابه، ۶۵درصد در وزن و ۶۲درصد در ارزش افزایش داشته است.
امارات با فروش ۱۴میلیارد و ۵۶۶میلیون دلار و رشد ۷۲درصدی، ترکیه با ۴میلیارد و ۷۰۳میلیون دلار و رشد ۲۲درصدی، روسیه با یک میلیارد و ۴۵۱میلیون دلار و رشد ۵۲درصدی، عراق با یک میلیارد و ۴۹میلیون دلار و رشد ۷۸۰درصدی و عمان با ۵۱۵میلیون دلار و رشد ۲۷درصدی، پنج کشور تامین کننده کالاهای مورد نیاز کشور در بین همسایگان بودند.
پاکستان با ۲۵۱.۶میلیون دلار و رشد ۵۸درصدی، قزاقستان با ۵۶.۳میلیون دلار و رشد ۵۷درصدی، آذربایجان با ۳۵.۸میلیون دلار و رشد ۶۶درصدی، ترکمنستان با ۳۰میلیون دلار و رشد ۶۴درصدی، ارمنستان با ۱۸.۲میلیون دلار و رشد ۲۱درصدی، افغانستان با ۱۷.۹میلیون دلار و رشد ۴۷۶درصدی، کویت با ۱۳.۳میلیون دلار و رشد۹۴درصدی، قطر با ۷.۸میلیون دلار و کاهش یک درصدی و بحرین با ۱.۴میلیون دلار و رشد ۳۷۹درصدی به ترتیب دیگر تامین کنندگان کالاهای مورد نیاز کشور در بین همسایگان در ۱۱ماهه سال ۱۴۰۰بودند.
ایبِنا
