۰۸ اسفند ۱۴۰۰ - ۱۰:۳۴
محمدرضا کمالی جانباز و ایثارگر و رئیس هيئت امنا موسسه پيروان مکتب مقاومت؛
یک خطر بزرگ به نام پیری جمعیت؛ چالش‌ها و راهکارها
جمعیت کشور رو به پیری میرود معنای آن این است که جمعیت جوان کشور کاهش یافته و تعداد افراد مسن بیشتر می‌شود. اين جمله اشتباه است هر كه دندان دهد نان دهد، پس به چه خيلى از موجودات نابود شدند. خداوند متعال میفرمایند از شما حركت از من بركت، حرکت به معنى تلاش از طريق فكر و عقل أست الان اكثريت جمعيت طورى شده است يا بچه و نوجوان و يا پير هستند.
اين امار خیلی خطر ناك است با توجه به اینکه كشور ما دشمنان زياد ی دارد امكان نابودى را خودمان با کم شدن جمعیت جوان فراهم مى كنيم در اينده نزديك در دنيا گوشت حيوانات و انرژى فسيلى انواع پلاستيك ها قطعا براى حفظ كره زمين بايد حذف شوند و اين جمعيت با اين تركيب ميانگين سن بالاى ٤٠ برود فاجعه است و كشور رو به نابودی میرود و باید فکری اساسى به حال جمعیت کشور کرد.
میانگین سنی جمعیت کشور در ۴۵ سال گذشته حدود ۱۰ سال افزایش یافته و به اصطلاح پیرتر شده است. آسیب‌شناسی این شرایط نشان می‌دهد علاوه بر بسترها و شرایط طبیعی که در نرخ رشد جمعیت تاثیرگذار است نقش دستگاه‌ها و سازمان‌ها و وظایفی که هر یک در این مقوله بر عهده دارند نیز از اهمیتی به سزا برخوردار است.
میانگین سنی چیست ؟میانگین سنی، متوسط سن افراد یک جامعه است و از تقسیم مجموعه حاصل ضرب‌های هریک از سنین منفرد درفراوانی افراد در آن سن، به کل جمعیت به دست می‌آید.
میانگین سنی جمعیت ایران در سال 1395 برابر 1/31 سال محاسبه شده که در مقایسه با سال 1390 ،3/1 سال افزایش را نشان می‌دهد. در سال 1395 میانگین سنی مردان برابر 9/30 و زنان 3/31 سال بوده است.
مطابق آمار دفتر سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت، در سال ۱۳۵۵ میانگین سنی جمعیت کشور ۲۲.۴ سال بوده است که این رقم در سال ۹۹ به ۳۲ سال رسیده است.
جمعیت ایران، در نخستین سرشماری که در سال ۱۳۳۵ انجام شده حدود ۱۹ میلیون نفر و در سرشماری سال ۱۳۹۵ یعنی آخرین سرشماری، حدود ۸۰ میلیون نفر شمارش شد. بنا براین از اولین تا آخرین سرشماری حدود ۶۱ میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شد. به عبارتی در مدت ۶۰ سال گذشته جمعیت ایران ۴٫۲ برابر شده است.
تعداد سالمندان ۶۰ سال و بیشتر در سال ۱۳۸۵، ۵.۱ میلیون نفر بود و این رقم در آبان ۹۵ یعنی 10 سال بعد از مرز ۷.۴ میلیون نفر گذشت که نشانگر متوسط رشد سالانه ۳.۶۲ است.
همچنین متوسط نرخ رشد سالانه جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، ۳.۲۸- کمتر شده به این معنا با کاهش شمار جوانان مواجه هستیم. در آبان ۸۵ بالغ‌بر ۲۵ میلیون جوان در کشور وجود داشته که این رقم در سال ۹۵ به حدود ۲۰ میلیون نفر کاهش یافته است.
بر مبنای برآوردها، ۸.۳ میلیون نفر جمعیت سالمند فعلی ایران در سال ۱۴۲۵ به بالای ۲۵ میلیون نفر افزایش می‌یابد و این در حالی خواهد بود که جمعیت جوان مولد کشورمان به‌شدت کمتر خواهد شد. بنابراین زنگ خطر به صدا در آمده است و گذر از این شرایط و پیشگیری از بحران کهنسالی جمعیت و کاهش جمعیت جوان و پویا که جامعه و اقتصاد را به نحو مناسبتری اداره می‌کنند نیازمند برنامه‌یزی‌های دقیق و عملی است.
این تحقیقات در حالی است که در آن زمان و بر اساس شاخص‌های جهانی، اروپا در طول ۹۰ سال پیرتر خواهد شد اما کشورمان در مدت ۳۰ سال چنین شرایطی پیدا خواهد کرد اما باید به این نکته واقف باشیم که آنان در ابتدا توسعه یافتند و سپس به شرایط پیری رسیدند اما در ایران این‌گونه نخواهد بود.
کاهش نرخ باروری
یکی از دلایل رسیدن به نقطه کنونی کاهش نرخ باروری است. نرخ باروری کشور در سال 60 تا 62 به عدد 6.8 درصد رسید و اکنون نرخ جانشینی جمعیت به زیر 2 رسیده است که به‌معنای منفی شدن نرخ رشد جمعیت است. عوامل موثر بر تغییرات میزان باروری کلی شامل بالا رفتن سن ازدواج، بالا بودن سن زنان در بارداری اول، افزایش درصد سالمندان، شهرنشینی و صنعتی شدن، افزایش میزان تجرد قطعی، مهاجرت، شاغل بودن و ادامه تحصیل بانوان، وضعیت اقتصادی وافزایش میزان طلاق می باشد.
نقش روابط نامشروع در کاهش آمار ازدواج و اثرات زیان آور ازدواج سفید
یکی از مهمترین علل کاهش آمار ازدواج «توسعه روابط نامشروع» است. زندگى اجتماعى امروز در بسیارى از قسمت ها از صورت یک زندگى طبیعى و صحیح بیرون رفته، که یک نمونه آن کاهش شدید ازدواج، و روى آوردن جوانان به زندگى غیر طبیعى «تجرّد» است. روابط نامشروع باعث بی‌میلی جوانان به‌ویژه پسران به ازدواج شرعی و قانونی شده است. برخی دختران متاسفانه به راحتی روابط نامتعارف با پسران دارند که با این کار نه تنها به خود بلکه به دختران عفیف و پاکدامن نیز خیانت می‌کنند، چرا که با این کارشان، باعث بدبینی پسران به دختران می‌شوند.ازدواج سفید چه از لحاظ روحی و چه از لحاظ جسمی به زن آسیب می رساند و این آسیب به مراتب شدیدتر و زیان آورتر از تاثیرات مخرب ازدواج سفید برای مردان است. اولین و مهم ترین دلیل ازدواج برای زن، داشتن یک تکیه گاه است. این معیار نقش مهمی در زندگی زن ایفا می کند. این مساله حتی می تواند عشق و علاقه زن نسبت به مرد را تحت تاثیر قرار دهد. یک تکیه گاه مطمئن در غم ها و مشکلات، یک منبع آرامش در هنگام سختی ها و مشکلات، شانه هایی برای گریه کردن از مهم ترین دلایل زن برای ازدواج است. اما در ازدواج سفید زن از وجود تکیه گاه بی بهره است. زنی که در کنار یک مرد به شکل غیر قانونی و غیر شرعی زندگی می کند، مدام نگران است و اضطراب دارد. به دلیل عدم تعهد به یکدیگر، امکان خیانت به میزان زیاد وجود داشته و هر لحظه ممکن است زن تکیه گاه زندگی خود را از دست بدهد. از آنجایی که ازدواج سفید از طرف خانواده ها نیز حمایت نمی شود، زن از نعمت تکیه گاه پدر و مادر خود نیز بی بهره خواهد بود.دلیل ازدواج سفید در واقع عدم مسئولیت پذیری حداقل از سوی یکی از طرفین در رابطه است. عدم مسئولیت پذیری یک فاکتور خطرپذیر اساسی در زندگی محسوب شده، زیرا در این گونه روابط اشخاص مسئولیت کارهای خود را به عهده نمی گیرند. از دیگر دلایل ازدواج سفید می توان به وجود مشکلات متعدد اقتصادی، بالا رفتن سن ازدواج در جوانان، افزایش آمار طلاق، عدم اعتقاد به مساله ازدواج اشاره کرد.در قرآن كریم یكی از اثرات ازدواج، دستیابی به آرامش روحی روانی و به كارگیری توان عاطفی در خانواده و نسبت به همسر بیان شده است: «هُوَ الَّذِی خَلَقَكمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها لِیسْكنَ إِلَیها...» (اعراف/189)؛ او خدایی است كه همة شما را از یك فرد آفرید و همسرش را نیز از جنس او قرار داد تا در كنار او بیاساید.بی شك دختران و پسرانی كه با یكدیگر ازدواج غیر شرعی و غیر قانونی دارند، بخش زیادی از توان عاطفی خود را كه خداوند برای همسر و تربیت فرزندان در وجودشان به امانت نهاده، از دست می دهند؛ چرا كه اكثر ازدواج های سفید عمری كوتاه دارند.کاهش ازدواج و توسعه تجرّد، قطع نظر از اثرى که روى نسل بشر دارد، از نظر ایجاد یک نوع سیستم زندگى بدون احساس مسئولیّت و قطع پیوندهاى اجتماعى، و بى تفاوتى در برابر رویدادهاى اجتماعى که از آثار قطعى زندگى افراد مجرد است. یک فاجعه بزرگ براى جوامع بشرى محسوب می‌شود.بر اثر سهولت این ارتباطها، «زن» در نظر بسیارى از جوانان به صورت یک موجود مبتذل و کم ارزش بدل شده و پدیده‌هایی مانند شوگرددی و شوگرمامی نیز به این شرایط دامن زده است.
نقش عوامل اقتصادی در کاهش ازدواج و فرزند آوری به دلیل هزینه‌های بالا
یکى از عمده ترین دلایل تأخیر ازدواج از نظر جوانان، عوامل اقتصادى است. در یک گفت وگوى ساده و خودمانى با جوانان، بخصوص پسران، مى توان به آسانى فهمید که علت نداشتن تمایل به ازدواج در بیشتر آنها برخوردار نبودن از شغل، مسکن و تهیه لوازم و ضروریات زندگى و جشن ازدواج است. در این بین، خانواده هاى دختران هم مشکل تهیه جهیزیه را سدّ بزرگى براى ازدواج دخترانشان مى دانند، بخصوص خانواده هایى که چند دختر با فاصله هاى سنّى کم، پشت سرهم دارند.هزینه هاى مالى یک خانواده بسیار گسترده و متنوّع است; هزینه هاى مسکن، خوراک، پوشاک، درمان، تفریحات اعضاى خانواده، تحصیلات فرزندان، رفت و آمد و مانند اینها. روشن است که تأمین کامل چنین مخارجى تنها در صورتى امکان پذیر است که افراد به مشاغلى با درآمد کافى دست رسى داشته باشند. در غیر این صورت، هرچند ممکن است تعداد کمى از جوانان به ازدواج روى آورند و زندگى فقیرانه اى را در پیش گیرند، ولى معمولا افراد ترجیح مى دهند تا زمانى که شغل مناسبى به دست نیاورده اند، ازدواج نکنند.به هر حال، عوامل اقتصادى که در تأخیر ازدواج نقش دارند، به اختصار عبارتند از: تهیه جهیزیه که یکى از رسوم ایرانیان است; تهیه مسکن اگرچه در حد اجاره یک منزل کوچک; بیکارى پسران و نداشتن شغل مناسب و بالا رفتن هزینه هاى زندگى. این موضوع با قدرى تفاوت در رسوم، در سایر کشورها نیز نمود پیدا مى کند.در مورد جوانانی هم که ازدواج کرده‌‌اند به دلیل هزینه‌های بالای تولد فرزند، مهدکودک، مدرسه ،آموزش و کلاسهای آموزشی والدین تمایل چندانی به فرزند آوری و یا فرزندان دوم و سوم ندارند. این در حالی است که این خدمات باید برای خانواده‌ها ارزان و در دسترس باشد. تا خانواده‌ها ترغیب شوند که فرزند بیشتری به دنیا آورند.وامید به آینده بهتر برای فرزندان داشته باشند.
خطرات پیری جمعیت برای اقتصاد و جامعه چیست؟
باید ۷۰ درصد جمعیت هر جامعه را جمعیت مولد تشکیل دهند چرا که گرداننده اقتصاد محسوب می‌شوند. البته کهنسالی جمعیت پیامدهای ضدامنیتی نیز دارد. از جمله پیامدهای ضدامنیتی بروز بحران‌های کاهش نرخ رشد و سقوط نرخ باروری می‌توان به چند نمونه اشاره کرد.با بروز پدیده سالمندی جمعیت و کاهش نیروی کار کشور، نیاز به مهاجران خارجی و پذیرش نیروی کار غیربومی وجود خواهد داشت و ورود گسترده این مهاجران می‌تواند زمینه‌ساز مخاطرات امنیتی جدی برای کشور باشد و تجربه کشورهایی که این شرایط را داشته‌اند به خوبی نشان می‌دهد که این مخاطرات جدی است.
سالمندی جمعیت توان امنیتی کشورها را کاهش می‌دهد
با تداوم روند کنونی سالمندی جمعیت و افزایش میانگین سنی با تأثیرگذاری در توان نظامی و دفاعی کشور، ضریب امنیتی را به شدت کاهش خواهد. همچنین تحولات ساختارهای جمعیتی منجر به تغییراتی خواهد شد که جابجایی نسبت مذهبی و قومیتی جمعیت که از قضا در ایران در استان‌ها و شهرهای مرزی در حال وقوع است می‌تواند، به عنوان یکی از وقایع مهم و امنیتی تحت بررسی قرار گیرد.
چرا به اینجا رسیده‌ایم؟
مقوله جمعیت در کشور حاصل اقدامات فرهنگی، اقتصادی و معیشتی است و تنها به حوزه بهداشت مربوط نمی‌شود؛ نرخ باروری در طول زمان ممکن است دچار تغییراتی شود، این نرخ یک‌شبه کاهش پیدا نمی‌کند و طبیعی است که بهبود نرخ رشد و باروری درکشور نیازمند برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت اقتصادی است.در روزگار گذشته وقتی امکانات اولیه زندگی فراهم می‌شود بلافاصله زوج‌ها زندگ مشترک خود را آغاز می‌کردند و وقتی که زن و شوهر توامان با همکاری یکدیگر وسایل اولیه و مایحتاج خود را به دست می‌آوردند، زندگی طعم می‌‌‌گرفت؛ تفاهم و همکاری زوجین در آن زمان بسیار زیاد بود، زیرا همکاری و تفاهم از اصول مهم زندگی مشترک هستند.افراد تحصیلکرده دیر ازدواج می‌کنند، زیرا تصور بر این است که نخست بایستی خانه؛ ماشین، کار مناسب و دیگر امکانات رفاهی فراهم شود تا بعد بتوانند به تشکیل خانواده فکر کنند، در حالی که با توجه به شرایط اقتصادی که امروز با آن درگیریم ممکن است تا مدت‌ها این امکان فراهم نشود، دلیل اصلی این اتفاق تغییر سبک زندگی به سمت تجمل‌گرایی و فردگرایی است.متاسفانه به علت کم کاری دستگاه‌های مسئول و کم توجهی به فرهنگ‌سازی در برابر موج‌های مخرب و مسموم، به صورت‌های مختلف و در ابعاد گسترده تلاش‌هایی در جامعه صورت گرفته که گاهی دختران و زنان نقش مادری و همسری را، کم رنگ و یک نقش فرعی پنداشته‌اند و در نتیجه بخشی از جوانان و خانواده‌ها اشتغال به کار و تحصیل دختران را مقدم بر ازدواج تلقی نموده‌اند! شکل‌گیری چنین دیدگاه‌هایی در حکم تهدید سلامت و بالندگی جامعه است.رهبر معظم انقلاب در ۳۰ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۳ سیاست‌های کلی «جمعیت» را به رؤسای قوای سه گانه و همچنین مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند. با ابلاغ این ۱۴ بند، دستگاه‌های مختلف موظف شدند این سیاست‌ها را در تدوین برنامه ششم توسعه و اجرای آن بکار گیرند تا چشم‌انداز رشد جمعیت کشور به همراه کیفیت و سلامت جامعه تضمین شود اما اکنون پس از هفت سال چه کارنامه‌ای برای مسئولان اجرایی کشور در اجرای این ۱۴ بند می‌توان متصور بود.
در زمانی که تصمیم نظام بر کنترل جمعیت قرار گرفت، همه ارکان نظام در نهایت دقت و سرعت، همه بودجه و امکانات خود را پای کار کنترل جمعیت آورند و همه سیاستگذاری‌ها را مو به مو انجام دادند و به نتیجه هم رسید و رکورد بالاترین درصد کاهش نرخ موالید در دنیا را از آن خود کردیم! در این مقطع وزارت بهداشت، شورایعالی انقلاب فرهنگی، مجلس شورای اسلامی، بهداری‌ها، بخشداری‌ها و خانه‌های بهداشت سراسر کشور وارد عمل شدند و حتی نیروهای خود را به محروم‌ترین مناطق اعزام کردند و اقلام رایگان کنترل باروری را بین مردم پخش کردند به طوری که تنها در طی 10 سال افق مورد نظر محقق شد! اما برعکس در حال حاضر وقتی معلوم شده مسیر را غلط رفته‌ایم چرا هیچ بخشی از نظام و نهادهای مسؤل، وظیفه خود را به درستی انجام نمی‌دهد.بند اول سیاست‌های کلی جمعیت «ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی» است اما آخرین برآوردها نشان داد که جمعیت ۲۳ استان کشور کمتر از سطح جانشینی بوده و فقط ۸ استان دارای نرخ باروری بالاتر از سطح جانشینی بوده‌اند.حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی تاکید کرده اند: مسئله تکثیر نسل و جلوگیری از کاهش جمعیت جوان کشور، یک مسئله حیاتی است و باید بطور جدی دنبال شود.ایشان با اشاره به اهمیت فراوان تولید و افزایش نسل خاطرنشان کردند: کثرت جمعیت جوان یکی از امتیازات کشور است و در صورت استمرار سیاست‌ها و اقدامات نادرستی که منجر به تحدید نسل و کاهش شدید جمعیت جوان کشور در طول سال‌های آینده خواهد شد، دچار ضربه بسیار بزرگی بنام «سالمندی عمومی» خواهیم شد.ایشان افزودند: کشورِ بدون جمعیت جوان، یعنی کشورِ بدون ابتکار و پیشرفت و هیجان و شور و شوق، بنابراین، برنامه حیاتی تکثیر نسل باید بطور جدی دنبال و پیگیری شود.مقام معظم رهبری چند سال پیش هم در این باره دیدگاه ممتازی ارائه فرمودند: “ جمعیت کشور هفتاد و پنج میلیون نفر است. البته معتقدم که کشور ما با امکاناتی که داریم، می‌تواند صد و پنجاه میلیون نفر جمعیت داشته باشد. من معتقد به کثرت جمعیتم. هر اقدام و تدبیری که می‌خواهد برای متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از صد و پنجاه میلیون انجام بگیرد”.واقعیت این است که در تحولات جمعیت، علاوه بر حجم جمعیت باید به ترکیب و توزیع جمعیت توجه کنیم لذا دانستن عدد جمعیت کل، ملاکی برای ارزیابی شرایط جمعیتی نیست؛ برای یک ارزیابی صحیح باید از شاخص‌های جمعیتی و روند آنها مطلع باشیم.مسئله حکومت و نقش تربیتی مسئولان در سفارش به فرزندآوری مطلب فوق العاده مهمی است که به عنوان یک اصل اساسی همواره باید مورد توجه جدی اداره کنندگان جامعه در همه قوا و بخش‌ها باشد.در جمع‌بندی باید گفت که ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی، ارتقای امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه سالم جمعیّت و پیشگیری از آسیب های اجتماعی، توانمندسازی جمعیّت در سن کار، باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیت، مدیریت مهاجرت به داخل و خارج، تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه گذاری، رصد مستمر سیاست‌های جمعیّتی در ابعاد کمّی و کیفی، از جمله مهمترین موارد مورد اشاره در سیاست های کلی جمعیتی هستند.
صیانت از حقوق خانواده با تصویب طرح تعالی جمعیت در مجلس
سرانجام پس از چندسال، طرح تعالی جمعیت و حمایت از خانواده از فیلتر شورای نگهبان گذر کرد و به تصویب رسید. در راستای اجرای سیاست‌های افزایش جمعیت باید برنامه‌ریزی‌های منسجم و گفتمان محور با حضور روانشناسان، اقتصاددانان و جامعه شناسان مورد تحلیل و ارزیابی دقیق قرار گیرد.طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که با موافقت نمایندگان بر اساس اصل ۸۵ در کمیسیون ویژه‌ای در مجلس بررسی، سپس برای تصویب نهایی به شورای نگهبان ارسال شد، تبدیل به قانون شد.در بازه زمانی سه دهه اخیر به دنبال سیاست‌های جمعیتی و برخی رفتارها که موجب رواج تک فرزندی در کشور شد، همچنین افزایش سن ازدواج به دلایل مختلف تا حد زیادی نگاه خانواده محور در کشور مورد غفلت قرار گرفت. اکنون اما در قالب طرح اشاره شده مقرر شد تا از خانواده هایی که تمایل به فرزندآوری دارند حمایت شده تا زوج‌ها نسبت به این مسئله تشویق و ترغیب شوند. آنچه که می‌تواند راهی برای برون رفت از بحران‌های جدی مانند کاهش نرخ فرزندآوری، سالمندی و پیری جمعیت، بی‌انگیزی پسران و دختران برای تشکیل خانواده، دلنگرانی زوج‌های جوان برای تامین هزینه‌های بالای فرزندآوری و ... باشد. مجلس یازدهم گام بلندی برای حمایت از خانواده، حمایت مادی و معنوی از مادران و ایجاد مشوق‌های فرزندآوری برداشته است. اینها برخی از مصوبات قانون جدید، برای تشویق جوانان به ازدواج است: وام ۲۰۰ و ۱۴۰ میلیونی ازدواج، وام ۵۰ میلیونی تامین مسکن با بازپرداخت ۱۰ ساله، ایجاد و به‌سازی خوابگاه‌های دانشجویی متاهلین، تامین ۵۰ درصدی ودیعه مسکن دانشجویان متاهل و تشویق سالانه شاغلان متاهل. افزایش سه برابری یارانه فرزندان خانواده‌های دهک‌های پایین، پرداخت وام ۳۰ میلیون تومانی، معافیت مالیاتی به ازای هر فرزند ۱۵ درصد، نیم‌بها شدن هزینه اماکن گردشگری، ورزشی و سینماها، افزایش سنوات خدمت به میزان یک‌سال هم از دیگر حمایت‌های این قانون است. خانواده‌هایی که از نعمت فرزند چندقلو برخوردار شوند هم این‌گونه حمایت خواهند شد: مرخصی زایمان ۱۲ ماهه برای مادران باردار چندقلو، تسهیلات تولد دوقلو از ۳۰ تا ۱۰۰ میلیون(بر اساس زایمان اول تا پنجم) با تنفس ۶ ماهه، سه‌قلو از ۶۰ تا ۱۵۰ میلیون، چهارقلو از ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون و پنج‌قلو از ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیون. این هم برخی از تسهیلات ویژه مسکن برای خانواده‌هایی که سومین، چهارمین، پنجمین و ... فرزند آنها متولد می‌شود: تامین زمین یا واحد مسکونی حداکثر ۲۰۰ متری با ۲ سال تنفس و ۸ سال قسط‌بندی، اختصاص ۱۵۰میلیون برای ودیعه یا خرید مسکن خانواده فاقد مسکن با باز پرداخت ۲۰ ساله، استفاده مجدد از امکانات دولتی تامین مسکن خانواده‌ها، افزایش ۲۵ درصدی سقف تسهیلات مسکن، کاهش عوارض ساخت و ساز تا ۵۰ درصد برای خانواده ۳ فرزندی و تا ۷۰ درصد برای خانواده ۴ فرزندی.تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت یکی از شاه بیت های کارنامه مجلس یازدهم است. با این قانون، خانواده در حوزه ناباروری، تسهیلات، بیمه سلامت، اقتصاد، مسکن، خودرو و.. تحت حمایت قرار گرفت. نظارت بر حسن اجرای آن را به جد دنبال خواهیم کرد.
میانگین سنی جمعیت کشور در ۴۵ سال گذشته حدود ۱۰ سال افزایش یافته و به اصطلاح پیرتر شده است. آسیب‌شناسی این شرایط نشان می‌دهد علاوه بر بسترها و شرایط طبیعی که در نرخ رشد جمعیت تاثیرگذار است نقش دستگاه‌ها و سازمان‌ها و وظایفی که هر یک در این مقوله بر عهده دارند نیز از اهمیتی به سزا برخوردار است.
میانگین سنی چیست ؟میانگین سنی، متوسط سن افراد یک جامعه است و از تقسیم مجموعه حاصل ضرب‌های هریک از سنین منفرد درفراوانی افراد در آن سن، به کل جمعیت به دست می‌آید.
میانگین سنی جمعیت ایران در سال 1395 برابر 1/31 سال محاسبه شده که در مقایسه با سال 1390 ،3/1 سال افزایش را نشان می‌دهد. در سال 1395 میانگین سنی مردان برابر 9/30 و زنان 3/31 سال بوده است.
مطابق آمار دفتر سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت، در سال ۱۳۵۵ میانگین سنی جمعیت کشور ۲۲.۴ سال بوده است که این رقم در سال ۹۹ به ۳۲ سال رسیده است.
جمعیت ایران، در نخستین سرشماری که در سال ۱۳۳۵ انجام شده حدود ۱۹ میلیون نفر و در سرشماری سال ۱۳۹۵ یعنی آخرین سرشماری، حدود ۸۰ میلیون نفر شمارش شد. بنا براین از اولین تا آخرین سرشماری حدود ۶۱ میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شد. به عبارتی در مدت ۶۰ سال گذشته جمعیت ایران ۴٫۲ برابر شده است.
تعداد سالمندان ۶۰ سال و بیشتر در سال ۱۳۸۵، ۵.۱ میلیون نفر بود و این رقم در آبان ۹۵ یعنی 10 سال بعد از مرز ۷.۴ میلیون نفر گذشت که نشانگر متوسط رشد سالانه ۳.۶۲ است.
همچنین متوسط نرخ رشد سالانه جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، ۳.۲۸- کمتر شده به این معنا با کاهش شمار جوانان مواجه هستیم. در آبان ۸۵ بالغ‌بر ۲۵ میلیون جوان در کشور وجود داشته که این رقم در سال ۹۵ به حدود ۲۰ میلیون نفر کاهش یافته است.
بر مبنای برآوردها، ۸.۳ میلیون نفر جمعیت سالمند فعلی ایران در سال ۱۴۲۵ به بالای ۲۵ میلیون نفر افزایش می‌یابد و این در حالی خواهد بود که جمعیت جوان مولد کشورمان به‌شدت کمتر خواهد شد. بنابراین زنگ خطر به صدا در آمده است و گذر از این شرایط و پیشگیری از بحران کهنسالی جمعیت و کاهش جمعیت جوان و پویا که جامعه و اقتصاد را به نحو مناسبتری اداره می‌کنند نیازمند برنامه‌یزی‌های دقیق و عملی است.
این تحقیقات در حالی است که در آن زمان و بر اساس شاخص‌های جهانی، اروپا در طول ۹۰ سال پیرتر خواهد شد اما کشورمان در مدت ۳۰ سال چنین شرایطی پیدا خواهد کرد اما باید به این نکته واقف باشیم که آنان در ابتدا توسعه یافتند و سپس به شرایط پیری رسیدند اما در ایران این‌گونه نخواهد بود.
کاهش نرخ باروری
یکی از دلایل رسیدن به نقطه کنونی کاهش نرخ باروری است. نرخ باروری کشور در سال 60 تا 62 به عدد 6.8 درصد رسید و اکنون نرخ جانشینی جمعیت به زیر 2 رسیده است که به‌معنای منفی شدن نرخ رشد جمعیت است. عوامل موثر بر تغییرات میزان باروری کلی شامل بالا رفتن سن ازدواج، بالا بودن سن زنان در بارداری اول، افزایش درصد سالمندان، شهرنشینی و صنعتی شدن، افزایش میزان تجرد قطعی، مهاجرت، شاغل بودن و ادامه تحصیل بانوان، وضعیت اقتصادی وافزایش میزان طلاق می باشد.
نقش روابط نامشروع در کاهش آمار ازدواج و اثرات زیان آور ازدواج سفید
یکی از مهمترین علل کاهش آمار ازدواج «توسعه روابط نامشروع» است. زندگى اجتماعى امروز در بسیارى از قسمت ها از صورت یک زندگى طبیعى و صحیح بیرون رفته، که یک نمونه آن کاهش شدید ازدواج، و روى آوردن جوانان به زندگى غیر طبیعى «تجرّد» است. روابط نامشروع باعث بی‌میلی جوانان به‌ویژه پسران به ازدواج شرعی و قانونی شده است. برخی دختران متاسفانه به راحتی روابط نامتعارف با پسران دارند که با این کار نه تنها به خود بلکه به دختران عفیف و پاکدامن نیز خیانت می‌کنند، چرا که با این کارشان، باعث بدبینی پسران به دختران می‌شوند.ازدواج سفید چه از لحاظ روحی و چه از لحاظ جسمی به زن آسیب می رساند و این آسیب به مراتب شدیدتر و زیان آورتر از تاثیرات مخرب ازدواج سفید برای مردان است. اولین و مهم ترین دلیل ازدواج برای زن، داشتن یک تکیه گاه است. این معیار نقش مهمی در زندگی زن ایفا می کند. این مساله حتی می تواند عشق و علاقه زن نسبت به مرد را تحت تاثیر قرار دهد. یک تکیه گاه مطمئن در غم ها و مشکلات، یک منبع آرامش در هنگام سختی ها و مشکلات، شانه هایی برای گریه کردن از مهم ترین دلایل زن برای ازدواج است. اما در ازدواج سفید زن از وجود تکیه گاه بی بهره است. زنی که در کنار یک مرد به شکل غیر قانونی و غیر شرعی زندگی می کند، مدام نگران است و اضطراب دارد. به دلیل عدم تعهد به یکدیگر، امکان خیانت به میزان زیاد وجود داشته و هر لحظه ممکن است زن تکیه گاه زندگی خود را از دست بدهد. از آنجایی که ازدواج سفید از طرف خانواده ها نیز حمایت نمی شود، زن از نعمت تکیه گاه پدر و مادر خود نیز بی بهره خواهد بود.دلیل ازدواج سفید در واقع عدم مسئولیت پذیری حداقل از سوی یکی از طرفین در رابطه است. عدم مسئولیت پذیری یک فاکتور خطرپذیر اساسی در زندگی محسوب شده، زیرا در این گونه روابط اشخاص مسئولیت کارهای خود را به عهده نمی گیرند. از دیگر دلایل ازدواج سفید می توان به وجود مشکلات متعدد اقتصادی، بالا رفتن سن ازدواج در جوانان، افزایش آمار طلاق، عدم اعتقاد به مساله ازدواج اشاره کرد.در قرآن كریم یكی از اثرات ازدواج، دستیابی به آرامش روحی روانی و به كارگیری توان عاطفی در خانواده و نسبت به همسر بیان شده است: «هُوَ الَّذِی خَلَقَكمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها لِیسْكنَ إِلَیها...» (اعراف/189)؛ او خدایی است كه همة شما را از یك فرد آفرید و همسرش را نیز از جنس او قرار داد تا در كنار او بیاساید.بی شك دختران و پسرانی كه با یكدیگر ازدواج غیر شرعی و غیر قانونی دارند، بخش زیادی از توان عاطفی خود را كه خداوند برای همسر و تربیت فرزندان در وجودشان به امانت نهاده، از دست می دهند؛ چرا كه اكثر ازدواج های سفید عمری كوتاه دارند.کاهش ازدواج و توسعه تجرّد، قطع نظر از اثرى که روى نسل بشر دارد، از نظر ایجاد یک نوع سیستم زندگى بدون احساس مسئولیّت و قطع پیوندهاى اجتماعى، و بى تفاوتى در برابر رویدادهاى اجتماعى که از آثار قطعى زندگى افراد مجرد است. یک فاجعه بزرگ براى جوامع بشرى محسوب می‌شود.بر اثر سهولت این ارتباطها، «زن» در نظر بسیارى از جوانان به صورت یک موجود مبتذل و کم ارزش بدل شده و پدیده‌هایی مانند شوگرددی و شوگرمامی نیز به این شرایط دامن زده است.
نقش عوامل اقتصادی در کاهش ازدواج و فرزند آوری به دلیل هزینه‌های بالا
یکى از عمده ترین دلایل تأخیر ازدواج از نظر جوانان، عوامل اقتصادى است. در یک گفت وگوى ساده و خودمانى با جوانان، بخصوص پسران، مى توان به آسانى فهمید که علت نداشتن تمایل به ازدواج در بیشتر آنها برخوردار نبودن از شغل، مسکن و تهیه لوازم و ضروریات زندگى و جشن ازدواج است. در این بین، خانواده هاى دختران هم مشکل تهیه جهیزیه را سدّ بزرگى براى ازدواج دخترانشان مى دانند، بخصوص خانواده هایى که چند دختر با فاصله هاى سنّى کم، پشت سرهم دارند.هزینه هاى مالى یک خانواده بسیار گسترده و متنوّع است; هزینه هاى مسکن، خوراک، پوشاک، درمان، تفریحات اعضاى خانواده، تحصیلات فرزندان، رفت و آمد و مانند اینها. روشن است که تأمین کامل چنین مخارجى تنها در صورتى امکان پذیر است که افراد به مشاغلى با درآمد کافى دست رسى داشته باشند. در غیر این صورت، هرچند ممکن است تعداد کمى از جوانان به ازدواج روى آورند و زندگى فقیرانه اى را در پیش گیرند، ولى معمولا افراد ترجیح مى دهند تا زمانى که شغل مناسبى به دست نیاورده اند، ازدواج نکنند.به هر حال، عوامل اقتصادى که در تأخیر ازدواج نقش دارند، به اختصار عبارتند از: تهیه جهیزیه که یکى از رسوم ایرانیان است; تهیه مسکن اگرچه در حد اجاره یک منزل کوچک; بیکارى پسران و نداشتن شغل مناسب و بالا رفتن هزینه هاى زندگى. این موضوع با قدرى تفاوت در رسوم، در سایر کشورها نیز نمود پیدا مى کند.در مورد جوانانی هم که ازدواج کرده‌‌اند به دلیل هزینه‌های بالای تولد فرزند، مهدکودک، مدرسه ،آموزش و کلاسهای آموزشی والدین تمایل چندانی به فرزند آوری و یا فرزندان دوم و سوم ندارند. این در حالی است که این خدمات باید برای خانواده‌ها ارزان و در دسترس باشد. تا خانواده‌ها ترغیب شوند که فرزند بیشتری به دنیا آورند.وامید به آینده بهتر برای فرزندان داشته باشند.
خطرات پیری جمعیت برای اقتصاد و جامعه چیست؟
باید ۷۰ درصد جمعیت هر جامعه را جمعیت مولد تشکیل دهند چرا که گرداننده اقتصاد محسوب می‌شوند. البته کهنسالی جمعیت پیامدهای ضدامنیتی نیز دارد. از جمله پیامدهای ضدامنیتی بروز بحران‌های کاهش نرخ رشد و سقوط نرخ باروری می‌توان به چند نمونه اشاره کرد.با بروز پدیده سالمندی جمعیت و کاهش نیروی کار کشور، نیاز به مهاجران خارجی و پذیرش نیروی کار غیربومی وجود خواهد داشت و ورود گسترده این مهاجران می‌تواند زمینه‌ساز مخاطرات امنیتی جدی برای کشور باشد و تجربه کشورهایی که این شرایط را داشته‌اند به خوبی نشان می‌دهد که این مخاطرات جدی است.
سالمندی جمعیت توان امنیتی کشورها را کاهش می‌دهد
با تداوم روند کنونی سالمندی جمعیت و افزایش میانگین سنی با تأثیرگذاری در توان نظامی و دفاعی کشور، ضریب امنیتی را به شدت کاهش خواهد. همچنین تحولات ساختارهای جمعیتی منجر به تغییراتی خواهد شد که جابجایی نسبت مذهبی و قومیتی جمعیت که از قضا در ایران در استان‌ها و شهرهای مرزی در حال وقوع است می‌تواند، به عنوان یکی از وقایع مهم و امنیتی تحت بررسی قرار گیرد.
چرا به اینجا رسیده‌ایم؟
مقوله جمعیت در کشور حاصل اقدامات فرهنگی، اقتصادی و معیشتی است و تنها به حوزه بهداشت مربوط نمی‌شود؛ نرخ باروری در طول زمان ممکن است دچار تغییراتی شود، این نرخ یک‌شبه کاهش پیدا نمی‌کند و طبیعی است که بهبود نرخ رشد و باروری درکشور نیازمند برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت اقتصادی است.در روزگار گذشته وقتی امکانات اولیه زندگی فراهم می‌شود بلافاصله زوج‌ها زندگ مشترک خود را آغاز می‌کردند و وقتی که زن و شوهر توامان با همکاری یکدیگر وسایل اولیه و مایحتاج خود را به دست می‌آوردند، زندگی طعم می‌‌‌گرفت؛ تفاهم و همکاری زوجین در آن زمان بسیار زیاد بود، زیرا همکاری و تفاهم از اصول مهم زندگی مشترک هستند.افراد تحصیلکرده دیر ازدواج می‌کنند، زیرا تصور بر این است که نخست بایستی خانه؛ ماشین، کار مناسب و دیگر امکانات رفاهی فراهم شود تا بعد بتوانند به تشکیل خانواده فکر کنند، در حالی که با توجه به شرایط اقتصادی که امروز با آن درگیریم ممکن است تا مدت‌ها این امکان فراهم نشود، دلیل اصلی این اتفاق تغییر سبک زندگی به سمت تجمل‌گرایی و فردگرایی است.متاسفانه به علت کم کاری دستگاه‌های مسئول و کم توجهی به فرهنگ‌سازی در برابر موج‌های مخرب و مسموم، به صورت‌های مختلف و در ابعاد گسترده تلاش‌هایی در جامعه صورت گرفته که گاهی دختران و زنان نقش مادری و همسری را، کم رنگ و یک نقش فرعی پنداشته‌اند و در نتیجه بخشی از جوانان و خانواده‌ها اشتغال به کار و تحصیل دختران را مقدم بر ازدواج تلقی نموده‌اند! شکل‌گیری چنین دیدگاه‌هایی در حکم تهدید سلامت و بالندگی جامعه است.رهبر معظم انقلاب در ۳۰ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۳ سیاست‌های کلی «جمعیت» را به رؤسای قوای سه گانه و همچنین مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند. با ابلاغ این ۱۴ بند، دستگاه‌های مختلف موظف شدند این سیاست‌ها را در تدوین برنامه ششم توسعه و اجرای آن بکار گیرند تا چشم‌انداز رشد جمعیت کشور به همراه کیفیت و سلامت جامعه تضمین شود اما اکنون پس از هفت سال چه کارنامه‌ای برای مسئولان اجرایی کشور در اجرای این ۱۴ بند می‌توان متصور بود.
در زمانی که تصمیم نظام بر کنترل جمعیت قرار گرفت، همه ارکان نظام در نهایت دقت و سرعت، همه بودجه و امکانات خود را پای کار کنترل جمعیت آورند و همه سیاستگذاری‌ها را مو به مو انجام دادند و به نتیجه هم رسید و رکورد بالاترین درصد کاهش نرخ موالید در دنیا را از آن خود کردیم! در این مقطع وزارت بهداشت، شورایعالی انقلاب فرهنگی، مجلس شورای اسلامی، بهداری‌ها، بخشداری‌ها و خانه‌های بهداشت سراسر کشور وارد عمل شدند و حتی نیروهای خود را به محروم‌ترین مناطق اعزام کردند و اقلام رایگان کنترل باروری را بین مردم پخش کردند به طوری که تنها در طی 10 سال افق مورد نظر محقق شد! اما برعکس در حال حاضر وقتی معلوم شده مسیر را غلط رفته‌ایم چرا هیچ بخشی از نظام و نهادهای مسؤل، وظیفه خود را به درستی انجام نمی‌دهد.بند اول سیاست‌های کلی جمعیت «ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی» است اما آخرین برآوردها نشان داد که جمعیت ۲۳ استان کشور کمتر از سطح جانشینی بوده و فقط ۸ استان دارای نرخ باروری بالاتر از سطح جانشینی بوده‌اند.حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی تاکید کرده اند: مسئله تکثیر نسل و جلوگیری از کاهش جمعیت جوان کشور، یک مسئله حیاتی است و باید بطور جدی دنبال شود.ایشان با اشاره به اهمیت فراوان تولید و افزایش نسل خاطرنشان کردند: کثرت جمعیت جوان یکی از امتیازات کشور است و در صورت استمرار سیاست‌ها و اقدامات نادرستی که منجر به تحدید نسل و کاهش شدید جمعیت جوان کشور در طول سال‌های آینده خواهد شد، دچار ضربه بسیار بزرگی بنام «سالمندی عمومی» خواهیم شد.ایشان افزودند: کشورِ بدون جمعیت جوان، یعنی کشورِ بدون ابتکار و پیشرفت و هیجان و شور و شوق، بنابراین، برنامه حیاتی تکثیر نسل باید بطور جدی دنبال و پیگیری شود.مقام معظم رهبری چند سال پیش هم در این باره دیدگاه ممتازی ارائه فرمودند: “ جمعیت کشور هفتاد و پنج میلیون نفر است. البته معتقدم که کشور ما با امکاناتی که داریم، می‌تواند صد و پنجاه میلیون نفر جمعیت داشته باشد. من معتقد به کثرت جمعیتم. هر اقدام و تدبیری که می‌خواهد برای متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از صد و پنجاه میلیون انجام بگیرد”.واقعیت این است که در تحولات جمعیت، علاوه بر حجم جمعیت باید به ترکیب و توزیع جمعیت توجه کنیم لذا دانستن عدد جمعیت کل، ملاکی برای ارزیابی شرایط جمعیتی نیست؛ برای یک ارزیابی صحیح باید از شاخص‌های جمعیتی و روند آنها مطلع باشیم.مسئله حکومت و نقش تربیتی مسئولان در سفارش به فرزندآوری مطلب فوق العاده مهمی است که به عنوان یک اصل اساسی همواره باید مورد توجه جدی اداره کنندگان جامعه در همه قوا و بخش‌ها باشد.در جمع‌بندی باید گفت که ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی، ارتقای امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه سالم جمعیّت و پیشگیری از آسیب های اجتماعی، توانمندسازی جمعیّت در سن کار، باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیت، مدیریت مهاجرت به داخل و خارج، تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه گذاری، رصد مستمر سیاست‌های جمعیّتی در ابعاد کمّی و کیفی، از جمله مهمترین موارد مورد اشاره در سیاست های کلی جمعیتی هستند.
صیانت از حقوق خانواده با تصویب طرح تعالی جمعیت در مجلس
سرانجام پس از چندسال، طرح تعالی جمعیت و حمایت از خانواده از فیلتر شورای نگهبان گذر کرد و به تصویب رسید. در راستای اجرای سیاست‌های افزایش جمعیت باید برنامه‌ریزی‌های منسجم و گفتمان محور با حضور روانشناسان، اقتصاددانان و جامعه شناسان مورد تحلیل و ارزیابی دقیق قرار گیرد.طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که با موافقت نمایندگان بر اساس اصل ۸۵ در کمیسیون ویژه‌ای در مجلس بررسی، سپس برای تصویب نهایی به شورای نگهبان ارسال شد، تبدیل به قانون شد.در بازه زمانی سه دهه اخیر به دنبال سیاست‌های جمعیتی و برخی رفتارها که موجب رواج تک فرزندی در کشور شد، همچنین افزایش سن ازدواج به دلایل مختلف تا حد زیادی نگاه خانواده محور در کشور مورد غفلت قرار گرفت. اکنون اما در قالب طرح اشاره شده مقرر شد تا از خانواده هایی که تمایل به فرزندآوری دارند حمایت شده تا زوج‌ها نسبت به این مسئله تشویق و ترغیب شوند. آنچه که می‌تواند راهی برای برون رفت از بحران‌های جدی مانند کاهش نرخ فرزندآوری، سالمندی و پیری جمعیت، بی‌انگیزی پسران و دختران برای تشکیل خانواده، دلنگرانی زوج‌های جوان برای تامین هزینه‌های بالای فرزندآوری و ... باشد. مجلس یازدهم گام بلندی برای حمایت از خانواده، حمایت مادی و معنوی از مادران و ایجاد مشوق‌های فرزندآوری برداشته است. اینها برخی از مصوبات قانون جدید، برای تشویق جوانان به ازدواج است: وام ۲۰۰ و ۱۴۰ میلیونی ازدواج، وام ۵۰ میلیونی تامین مسکن با بازپرداخت ۱۰ ساله، ایجاد و به‌سازی خوابگاه‌های دانشجویی متاهلین، تامین ۵۰ درصدی ودیعه مسکن دانشجویان متاهل و تشویق سالانه شاغلان متاهل. افزایش سه برابری یارانه فرزندان خانواده‌های دهک‌های پایین، پرداخت وام ۳۰ میلیون تومانی، معافیت مالیاتی به ازای هر فرزند ۱۵ درصد، نیم‌بها شدن هزینه اماکن گردشگری، ورزشی و سینماها، افزایش سنوات خدمت به میزان یک‌سال هم از دیگر حمایت‌های این قانون است. خانواده‌هایی که از نعمت فرزند چندقلو برخوردار شوند هم این‌گونه حمایت خواهند شد: مرخصی زایمان ۱۲ ماهه برای مادران باردار چندقلو، تسهیلات تولد دوقلو از ۳۰ تا ۱۰۰ میلیون(بر اساس زایمان اول تا پنجم) با تنفس ۶ ماهه، سه‌قلو از ۶۰ تا ۱۵۰ میلیون، چهارقلو از ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون و پنج‌قلو از ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیون. این هم برخی از تسهیلات ویژه مسکن برای خانواده‌هایی که سومین، چهارمین، پنجمین و ... فرزند آنها متولد می‌شود: تامین زمین یا واحد مسکونی حداکثر ۲۰۰ متری با ۲ سال تنفس و ۸ سال قسط‌بندی، اختصاص ۱۵۰میلیون برای ودیعه یا خرید مسکن خانواده فاقد مسکن با باز پرداخت ۲۰ ساله، استفاده مجدد از امکانات دولتی تامین مسکن خانواده‌ها، افزایش ۲۵ درصدی سقف تسهیلات مسکن، کاهش عوارض ساخت و ساز تا ۵۰ درصد برای خانواده ۳ فرزندی و تا ۷۰ درصد برای خانواده ۴ فرزندی.تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت یکی از شاه بیت های کارنامه مجلس یازدهم است. با این قانون، خانواده در حوزه ناباروری، تسهیلات، بیمه سلامت، اقتصاد، مسکن، خودرو و.. تحت حمایت قرار گرفت. نظارت بر حسن اجرای آن را به جد دنبال خواهیم کرد.
گزارش خطا
آخرین اخبار