بستر سازی شبکه پستی برای تحول دیجیتال در راستای توسعه اقتصادی در کشور

اینترنت و شبکه‌های مجازی به‌شکل حیرت‌آوری فعالیت های اقتصادی را تحت تأثیر خود قرار داده‌اند؛ به گونه‌ای که امروزه می‌توان گفت هیچ کشوری نیست که بتواند بدون اینترنت اقتصاد خود را اداره کند. حتی کشورهای بسیار فقیر در آفریقا یا کشورهایی جنگ زده مانند افغانستان نیز برای انجام بسیاری از عملیات تجاری خود ملزم به استفاده از این ابزار الکترونیک هستند.
در چنین دنیایی لزوم ایجاد زیرساخت‌هایی مناسب برای کشورها از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود. چه بخواهیم و چه نخواهیم، جهان فردا جهان هوش مصنوعی است. این موجی است که خواه ناخواه تمام کشورها را درمی‌نوردد. در این میان کشورهایی برنده خواهند بود که زودتر سوار موج شوند و کشورهایی که تعلل کنند، نخواهند توانست از پتانسیل‌های ایجادشده نهایت استفاده را ببرند. براین اساس شرکت ملی پست ایران نیز تمام تلاش خود را در چند سال گذشته برای ایجاد یک ساختار منسجم و پیاده‌ سازی تحول دیجیتال انجام داده و در حال حاضر به عنوان یکی از فعالان و پیشگامان در حوزه خدمات پستی و الکترونیکی، در تمامی حوزه‌ها فعال بوده و امیدوار است بتواند بیش از پیش طبق برنامه ریزی های مدون با ارائه سرویس‌ های نوین، تحولی بنیادین در صنعت خدمات پستی در کشور ایجاد کند و به‌ عنوان یک شرکت ارائه دهنده خدمات الکترونیکی و دیجیتالی در این حوزه معرفی گردد.
امروزه گسترش موج مشتری مداری و حرکت برمدار خواسته ها و نیازهای مشتریان از مهم ترین عوامل موفقیت هر سازمان محسوب می گردد، زیرا نفوذ گسترده فناوری های دیجیتالی در زندگی روزمره انسان ها سبب بوجود آمدن تغییراتی عظیم در سبک زندگی مردم و مدل کسب و کارهای امروزی شده، براین اساس شبکه پستی نیز به عنوان یک سازمان مردم نهاد از این قاعده مستثنی نبوده  و همواره رضایت مشتریان را با ارائه کیفی خدمات در اولویت کاری خود قرار داده است.
 استفاده از فناوری دیجیتال در عرصه های مختلف اقتصادی و کسب و کار بویژه حوزه خدمات پستی بسیار تأثیرگذار است و شرکت ملی پست ایران نیز یکی از زیرساخت‌های اصلی تحول بنیادین دیجیتال در کشور است. نکته ای که در این میان بسیار حائز اهمیت است این است که با شیوه‌های سنتی و قدیمی دیگر نمی توان خدمات الکترونیکی نوین را به جامعه ارائه داد .فناوری های نوین باعث شده که فعالیت‌های این شبکه عظیم ارتباطی با سرعت بیشتری انجام شود که این موضوع برای توسعه و گسترش بازار های کسب و کار فعالان اقتصادی و تولید کنندگان کالا و خدمات بسیار مفید و مؤثر است.
تحول دیجیتال مانند تمام پدیده‌های نوظهور دنیا دارای پتانسیل‌های بالقوه‌ای است که می‌تواند باتوجه به ظرفیت‌های موجود در کشور به فعالیت درآید. خوشبختانه میزان نفود اینترنت و گوشی‌های هوشمند در ایران طی سالیان اخیر رشد چشمگیری داشته است و این رشد، بستری را فراهم آورده که شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها بتوانند در آن خدمات خود را ارائه دهند. شرکت ملی پست ایران نیز به عنوان عضوی از اتحادیه جهانی پست "UPU" و براساس برنامه های مدون اتحادیه که بر مبنای تحول و برگزاری همایش‌ها و آموزش‌های لازم در عرصه های مختلف تحول دیجیتال صورت می پذیرد فعالیت نموده و با ایجاد کمیته های مختلف راهبردی طرح تحول بمنظور توسعه روابط تجاری و منابع برون سازمانی، مدیریت یکپارچگی و توسعه زیرساخت فناوری اطلاعات، باز طراحی مدل کسب و کار سرویس ها، مدیریت جریان نقدی و بودجه، بازمهندسی عملیات و فرآیندهای کلیدی، برنامه جامع بازاریابی، فروش و نگهداشت مشتری، استقرار نظام های کیفی و مدیریتی و پایگاه مدیریت نشانی مکان محور  (جی نف) مدیریت هزینه و محاسبه قیمت تمام شده، مدیریت و توسعه منابع کلیدی وبرنامه ریزی و مدیریت تغییر و تحول و در کنار آن رعایت استاندار و شاخص های کیفی اقدامات موثری را در جهت ارائه خدمات پستی به مردم ایفا نموده است که از مهمترین این خدمات می توان به: اتصال بنگاههای اقتصادی کشور به شبکه مویرگی حمل و نقل پستی، افزایش سرعت عمل و هوشمند سازی بیشتر خدمات با راه اندازی سیستم های سورتینگ هوشمند مبادله در تهران و چندین نقطه از مراکز پستی کشور که نتایج مثبت این دستاورد منجر به کاهش نیروی انسانی، کاهش خطا و جلوگیری از آسیب به بسته‌ها و افزایش سرعت کار گردیده و در سطح بین المللی مورد اقبال گسترده اتحادیه جهانی پست قرار گرفته است، تقویت ناوگان حمل و نقل و بهره گیری از خطوط ریلی، استفاده از سامانه ها و اپلیکیشن های پستی نظیرebazar ، ارائه خدمات بومی و محلی در قالب روستابازار و سامانه های رهیاب موزعین، موتورهای برقی و پهباد همچنین رسانه های نوین ارتباطی و تبلیغاتی بمنظور تبلیغات گسترده خدمات و سرویس های پستی با استفاده از شبکه های اجتماعی و پیام رسان های داخلی در حوزه ارتباطات این شرکت اشاره کرد.
با اجرای طرح تحول دیجیتال در پست و تغییر رویکرد سنتی به سمت پلت فرمی شدن خدمات، بخش خصوصی نیز به عنوان بازوی محرک صنعت پست حضور موثرتری در حوزه خدمات پستی دارد زیرا
سیاست های اقتصادی دولت همواره بر فعال شدن بخش خصوصی و کاهش اقتصاد دولتی استوار است و طبق این سیاست، شرکت ملی پست نیز نقشه راهی مبنی بر هموارسازی حضور شرکت های نوپا و دانش بنیان در حوزه خدمات پستی ترسیم کرده است  که در این نقشه راه، پست سکوی پرقدرتی برای بخش خصوصی خواهد شد تا با استفاده از زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری این شبکه عظیم در کشور، به ارائه خدمات الکترونیکی و لجستیکی بپردازند.
توسعه و گسترش مراکز نوآوری با کمک ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بمنظور حمایت از توسعه شرکت‌های خلاق و نوآور در عرصه اقتصاد دیجیتال در کشور، کمک به شکل گیری زیست‌بوم نوآوری در حوزه فعالیت های پست، توسعه خدمات نوین پستی و نوآوری از طریق استارتاپ‌ها و تسریع در تحول دیجیتال، دعوت به همکاری در زمینه ارائه سرویس های مبتنی بر فناوری، توسعه و راه اندازی خدمات نوین، بازاریابی و بهره برداری از سامانه های برخط (وب سرویس) کدپستی و نشانی مکان محور، انتشار فراخوان از شرکت های بخش خصوصی در حوزه تولید نقشه های بومی، ارائه خدمات الکترونیکی برخط (آنلاین) کدپستی و آدرس های مکان محور با استفاده از بانک اطلاعاتی پروژه ملی جی نف (پایگاه نشانی استاندارد مکان محور) با همکاری شرکت های فعال بخش خصوصی از دیگر اقدامات موثر پست در راستای همکاری گسترده تر با بخش خصوصی، استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان بوده که گواه متقن این امر حضور قدرتمند شرکت ملی پست ایران با کسب مقام اول و دریافت تندیس سیمین نوآوری دیجیتالی برای پروژه ملی GNAF و همچنین تندیس برنزین سطح یک زبدگی دیجیتال در پنجمین دوره از ارزیابی های ملی تحول دیجیتال در کنفرانس بین‌المللی وآنلاین نخبگان تحول دیجیتال در کشور است.
تغییر الگوی رفتاری مصرف‌کنندگان و فعالان صنعت خرده‌فروشی نیز در طول دوران شیوع کرونا در کشور، موجب رشد سریع تجارت الکترونیکی با ایجاد فروشگاههای اینترنتی و به تبع آن افزایش میزان تقاضا برای خدمات انواع کالاها و بسته های پستی با استفاده از سرویس پست لجستیک گردید که همزمان این شرایط، ظرفیت ارائه خدمات پست لجستیک را تبدیل به یکی از گلوگاه‌های کلیدی توسعه تجارت الکترونیکی نمود و با توجه به زمان بسیار کوتاهی که شرکت ملی پست برای واکنش به این شرایط غیرقابل پیش بینی داشت، با ارتقا و بهسازی ناوگان حمل و نقل خود و افزایش هاب های منطقه ای در کشور بمنظور کاهش مدت زمان سیر مراسلات پستی بمنظور انطباق ظرفیت‌های این شبکه با شرایط و نیاز‌های جدید کنونی نیز بسیار عالی و قابل ستایش بوده است.
در واقع پتانسیل اقتصاد دیجیتال آنقدر زیاد است که کشورهایی مانند هند و اندونزی با استفاده از آن توانسته‌اند خود را به رده‌ی اقتصادهای نوظهور ارتقا دهند. همچنین فناوری‌های دیجیتال فرصت مناسبی را در اختیار شرکت‌های بین‌المللی قرار داده است تا بتوانند به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند و اطلاعات محصولات و خدمات خود را به‌صورت آنلاین در اختیار مشتریان قرار ‌دهند. برای مثال ارزش تجارت کالا از طریق فروشگاه‌های آنلاین علی بابا و آمازون در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته و میزان فروش‌شان میلیون ها دلار بیشتر شده است. همچنین میلیون ها شرکت بزرگ و کوچک جهان از طریق فیسبوک نیز برای خود کسب‌وکار ایجاد کرده اند که این مقدار نسبت به سنوات گذشته افزایش چند برابری را نشان می دهد.
در پایان باید به این نکته نیز همواره توجه داشت که یکی از الزامات مهم و اساسی برای توسعه اقتصاد دیجیتال در هر کسب وکاری، تعامل با دنیا است؛ برای این کار لازم است دولت و نهادهای مربوطه تمام تلاش خود را به‌منظور افزایش تعامل گسترده با سایر کشورها انجام دهند. امضای پیمان‌نامه‌های همکاری مشترک دوطرفه با کشورهای مختلف، افزایش و ارتقای مهارتها و دانش علمی نیروی انسانی متبحر با تعامل تکنولوژیکی و اهمیت دادن به قشر متخصص و نخبه، ایجاد بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری عموم مردم در شرکت‌های فناوری‌محور، افزایش بستر برای استفاده امن، آسان و مطمئن از امکانات دیجیتالی و... از جمله عواملی است که دولت باید برای پیشبرد اهداف کشور در راستای بهبود وضعیت اقتصاد دیجیتال انجام دهد.
مهدی عارف نیا
کارشناس روابط عمومی اداره کل پست استان ایلام