مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین این روزها درحالی در سطوح کارشناسی و سیاسی ادامه دارد و پیشرفت‌هایی نیز در این مسیر به‌دست آمده که به‌نظر می‌رسد طرف‌های غربی همچنان در حال نواختن ساز ناکوک هستند و می‌کوشند با طرح موضوع‌های حاشیه‌ای مانند «توافق موقت» و «پیش‌شرط» گفت‌وگوها را از مسیر صحیح کنونی منحرف کنند. این درحالی است که هتل کوبورگ در روزهای اخیر شاهد برگزاری فشرده و مستمر نشست‌های دوجانبه و چندجانبه بوده و روسای هیأت‌های جمهوری‌اسلامی ایران، چین، روسیه و تروئیکای اروپایی در قالب‌های مختلف با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند؛ رایزنی‌هایی که به‌اذعان منابع حاضر در وین با پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای نیز همراه بوده‌است.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین دراین باره در صفحه توییتر خود نوشت: «ایران، تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و انگلیس)، روسیه و چین در سطح روسای هیأت‌های مذاکره‌کننده دیدار کردند. ما به اتفاق هم، به بررسی یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل در دستور کار مذاکرات وین پرداختیم. بی‌شک، پیشرفت‌هایی حاصل کردیم و فردا به مذاکره و تهیه پیش‌نویس ادامه می‌دهیم.»
در چنین شرایطی اخبار منتشر شده از هتل کوبورگ از برگزاری جلساتی با حضور رؤسا و نمایندگان هیأت‌های ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۴ به‌منظور بررسی و بحث درباره متون پیش‌نویس حکایت دارد و گفته می‌شود رایزنی‌ها در ۴حوزه «رفع تحریم‌ها»، «راستی‌آزمایی»، «ارائه تضمین» و «فعالیت‌های هسته‌ای» پیشرفت‌های خوبی داشته و در برخی سندها میزان اختلاف‌ها و همچنین پرانتزها کمتر شده‌است.
علاوه‌بر این، شواهد موجود نشان می‌دهد بسیاری از ایده‌های مطرح شده ازسوی جمهوری‌اسلامی ایران به‌ویژه در حوزه تضمین‌ها، تبدیل به کلمات شده‌اند و طرف‌های مقابل مطالبات و دغدغه‌های ایران را پذیرفته‌اند و مذاکره برای چگونگی طرح آنها در پیش‌نویس توافق ادامه دارد.
طرح موضوع‌های انحرافی ادامه دارد
پیشرفت‌های به‌دست آمده در وین درحالی است که طرف‌های غربی همچنان درحال سنگ‌اندازی در مسیر حصول «توافق مثبت» در وین هستند و هر روز با طرح موضوع‌های حاشیه‌ای، می‌کوشند گفت‌وگوها را از مسیر صحیح کنونی منحرف کنند. برهمین اساس هم بود که پس از طرح مباحثی مانند «کمبود زمان» و «توافق موقت» در هفته‌های اخیر، اکنون به‌نظر می‌رسد نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد این کشور در مذاکرات وین با طرح «پیش‌شرط» برای موفقیت مذاکرات وین، بازی جدیدی را علیه روند روبه‌جلوی گفت‌وگوها آغاز کرده است.
رابرت مالی در گفت‌وگویی با رویترز درباره ارتباط موضوع آزادسازی شهروندان آمریکایی که در ایران زندانی هستند با حصول توافق در مذاکرات وین، گفت: «این دو از هم جدا هستند، اما برای ما خیلی سخت است که بازگشت به توافق هسته‌ای را متصور شویم؛ با وجود اینکه ۴آمریکایی بی‌گناه در ایران زندانی هستند.» وی همچنین تصریح کرده ایالات‌متحده با وجود اینکه درحال انجام مذاکرات غیرمستقیم با ایران در زمینه پرونده هسته‌ای است، مذاکرات غیرمستقیمی را نیز با هدف «اطمینان‌یافتن از آزادسازی زندانیان آمریکایی» انجام می‌دهد.
ایران هیچ پیش‌شرطی را نمی‌پذیرد
در این میان اما صحبت‌های رابرت مالی که رسانه‌ها از آن به‌عنوان «پیش‌شرط جدید آمریکا برای احیای برجام» یاد کردند، با واکنش سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان مواجه شد. سعید خطیب‌زاده طرح پیش‌شرط برای مذاکرات احیای برجام را رد کرد و موضوع آزادی اتباع زندانی ۲کشور را مسیر جداگانه‌ای دانست که چه پیش‌از مذاکرات وین و چه در جریان این مذاکرات در دستور کار جمهوری‌اسلامی ایران بوده‌است. وی دراین‌باره تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران از روز نخست هیچ پیش‌شرطی را نپذیرفته است. طرح این موضوع‌ها اگر برای مصارف داخلی و رسانه‌ای باشد، از آن عبور می‌کنیم؛ درغیراین‌صورت پیام قطعی ما همواره این بوده که مذاکرات به اندازه کافی پیچیده است و نباید با اظهارات این‌چنینی، آن را پیچیده‌تر کرد.
خطیب‌زاده با بیان اینکه پیگیری وضعیت اتباع ایرانی زندانی در آمریکا همواره چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم، در دستور کار بوده است، افزود: این موضوع چه پیش از این مذاکرات و چه همراه با این مذاکرات در دستور کار ما بوده، اما طبیعی است که ۲مسیر مختلف دارند. اگر ایالات‌متحده به توافق‌هایی که از قبل هم انجام داده بود، پایبند باشد، این موضوع انسانی در کمترین زمان قابل‌حل است.
سخنگوی وزارت امورخارجه به پیشنهاد رابرت مالی در زمینه مذاکرات وین و آغاز به‌کار شرکت‌های آمریکایی در تهران نیز واکنش نشان داد و رفع مشکلات به‌وجود آمده در این زمینه را نیازمند برداشتن گام‌هایی از سوی این کشور در زمینه برداشتن تحریم‌ها دانست.
خطیب‌زاده همچنین با رد برخی ادعاها در روزهای اخیر درباره موضوع «توافق موقت» بر موضع جمهوری‌اسلامی ایران مبنی بر دستیابی به توافقی «پایدار» و «قابل اتکا» تأکید کرد و «کیفیت توافق» را مهم‌تر از هر چیز دیگری دانست؛ «توافق موقت هیچ‌وقت در دستور کار ایران نبوده است و ما ضرورت جدی برای رسیدن به توافق کیفی و محتوایی داریم و امیدوارم واشنگتن این ضرورت را متوجه شده باشد.»
پیشرفت در ۴حوزه مذاکراتی
خطیب‌زاده علاوه بر واکنش به صحبت‌های اخیر نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، به پیشرفت‌های به‌دست آمده در مذاکرات وین هم اشاره و تأکید کرد که مذاکرات در مسیر درستی قرار گرفته‌است و همه طرف‌ها پذیرفته‌اند که نباید دوباره شاهد خروج ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای باشیم.
وی به ارائه ایده‌های «اجرایی» و «عملیاتی» ازسوی ایران هم اشاره کرد که امکان گفت‌وگو درباره موضوع تضمین‌ها را فراهم کرده‌است. علاوه‌بر این خطیب‌زاده به پیشرفت‌های به‌دست آمده در ۴حوزه مذاکراتی در وین نیز اشاره و تأکید کرد که در برخی اسناد، پرانتزها و اختلاف‌ها کمتر و بسیاری از ایده‌های جمهوری‌اسلامی ایران تبدیل به کلمات شده‌اند؛ ازجمله در حوزه ارائه تضمین‌های روشن و عینی درباره آینده توافق هسته‌ای.
