کارست پدیده‌ای در پوسته زمین است که آثار آن به اشکال مختلف از قبیل حفره و غار، در سطح و زیر سطح دیده می‌شود؛ علت ایجاد کارست به شکستگی‌ها و قابلیت انحلال توده سنگ مربوط می‌شود که در نتیجه آن یک سیستم آب زیرزمینی می‌تواند شکل بگیرد.
به گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت، سیستان و بلوچستان یکی از کم‌برخوردارترین استان‌های کشور از نظر منابع مالی است. خشکسالی‌های پی‌درپی و کمبود منابع آبی، بسیاری از روستاهای این استان را خالی از سکنه کرده است. تامین آب در این استان در شرایطی به بهای دادن جان تمام می‌شود که معاون وزیر صمت در این زمینه می‌گوید حجم زیادی از آب‌های کارستی این استان در حال مهاجرت به پاکستان است که با حفر چاه می‌توانیم مانع آن شویم.
به گفته «علیرضا شهیدی»، به فاصله پنج کیلومتر از مرز ایران، پاکستانیها با تکیه بر آب‌هایی که منبع اصلی آن ایران است، تفرجگاه و پارک آبی ایجاد کرده‌اند. مشهد دیگر شهری است که قرار بوده بخشی از تامین آبش از محل آب‌های کارستی انجام شود، اما معلوم نیست که چرا چندان به مذاق برخی از مسوولان خوش نمی‌آید.
رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران با اشاره به اینکه از مدت‌ها پیش این سازمان شناسایی و مطالعه درمورد آب‌های غیرمتعارف مثل کارست را شروع کرده، تصریح کرد: شناسایی آب‌های کارستی بر عهده سازمان زمین‌شناسی است و در مقیاس ملی نقشه پتانسیل آب‌های کارستی تهیه شده است.
شهیدی درخصوص اینکه چرا با وجود کیفیت بالای آب‌های کارستی، دولت‌ها روی آن تمرکز نمی‌کنند و از آن به عنوان یکی از راه‌حل‌های مقابله با کم آبی یاد نمی‌کنند، خاطرنشان‌کرد: آب‌های کارستی یک مزیت مهم نسبت به آب‌های آبرفتی دارد و آن تجدیدپذیر بودن آنها است و در سال‌هایی که بارندگی در کشور وجود دارد آب کارستی غنی‌تر می‌شود.
وی افزود: در حالی‌که برداشت بیش از اندازه از آب دشت‌ها حتی در ترسالی‌ها باعث افزایش فرونشست و از بین رفتن آبخوان می‌شود، اما در آب‌های کارستی هیچ‌گاه مخزن از بین نمی‌رود و هر وقت بارندگی بیشتر باشد، آب بیشتری دارد و وقتی بارندگی کمتر باشد، آب کمتری دارد.
معاون وزیر صمت درباره شهرهای ایران که قابلیت استفاده از آب‌های کارست را دارند، گفت: در شهرهایی که تامین بخشی از آب از طریق چشمه‌ها انجام می‌شود، می‌توان از آب کارستی استفاده کرد.
وی تصریح کرد: شهر شیراز از دیرباز از پتانسیل آب کارستی استفاده می‌کرده و در طبس، اصفهان و برخی دیگر از نقاط کشور نیز سابقه استفاده از این نوع آب وجود دارد و این در حالی است که نزدیک به ۲۵ درصد جمعیت جهان و بیش از نیمی از کشورهای اروپایی تامین آب خود را از آب کارستی انجام می‌دهند و ما هم پتانسیل خیلی بالایی در حوزه آب کارستی داریم، اما زیرساخت‌های لازم برای استفاده از این پتانسیل وجود ندارد.
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور ادامه‌داد: همین مساله موجب شده که بخش عمده‌ای از ظرفیت آب‌های کارستی ما روانه رودخانه‌ها، دریاها شده و بخشی هم تبخیر شوند.
شهیدی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا به چنین منابعی در شرایطی که کشور با بحران شدید آبی مواجه است بی‌توجهی می‌شود، تصریح‌کرد: آب‌های کارست بیشتر در مکان‌هایی هست که فاصله زیادی با شهرها دارند، ضمن اینکه آب‌های کارستی آب قابل اطمینانی نیست چرا که وابستگی بسیار شدیدی به میزان بارندگی دارد و نمی‌توان آن را به عنوان منبع اصلی تامین آب دانست و فقط به آن اتکا کرد.
معاون وزیر صمت خاطرنشان‌کرد: یک چشمه آب کارستی بزرگ در خوانسار در اصفهان وجود دارد و برخی از سال‌ها این چشمه به‌طور کامل خشک می‌شود و باید در کنار آب‌های متعارف از آن استفاده کرد، اما کیفیت آب‌های کارستی فوق‌العاده بوده و نباید از آن برای صنعت و کشاورزی استفاده کرد.
وی با تاکید بر اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور یک پروژه را در در کوه‌های کپه‌داغ خراسان‌رضوی و شمالی برای تامین بخشی از آب شرب مشهد شروع کرد، گفت: این طرح پیشرفت خوبی هم داشت اما بنا به دلایلی از آن استقبال نشد.
مهاجرت آب‌های کارستی به پاکستان و تشدید خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور درادامه با بیان اینکه در بسیاری از شهرهای کشور پتانسیل استفاده از آب‌های کارستی را دارد که یکی از آنها منطقه سراوان در سیستان و بلوجستان است، افزود: به دلیل شیبی که سنگ‌ها و خاک‌ها در آن منطقه دارند، آب کارستی ما در حال مهاجرت به خارج از کشور است و به عنوان مثال پاکستان با فاصله پنج کیلومتری از مرز از آب کارستی که منشا آن ایران بوده استفاده کرده و در آن جا تفرجگاه ایجاد کرده‌اند، پارک‌های آبی ساخته‌اند و بخشی از آب شرب خود و حتی نیازهای حوزه کشاورزی خود را از این محل تامین می‌کنند.
شهیدی تاکید کرد: این در حالی است که مردم استان سیستان و بلوچستان ما با بحران شدید آبی دست و پنجه نرم می‌کنند و مردمان برخی از مناطق ناچارند از هوتک‌ها استفاده کنند.
معاون وزیر صمت درباره چگونگی جلوگیری از مهاجرت آب‌های کارستی به پاکستان گفت: ما می‌توانیم با تغییر برخی از مجوزها خودمان از این ظرفیت استفاده کنیم، اما در برخی از موارد سازمان‌های آب منطقه‌ای ما سخت‌گیری بی‌دلیل دارند و ما خیلی راحت می‌توانیم با حفر چاه مانع مهاجرت آب به خارج از کشور شویم.
