به نقل از وزارت راه و شهرسازی، با انتخاب رستم قاسمی به عنوان وزیر راه و شهرسازی قانون جهش تولید مسکن که در مجلس مصوب و توسط رئیس‌جمهوری ابلاغ شد در کمتر از یک ماه بعد از ابلاغ قانون با عنوان اجرای طرح نهضت ملی مسکن وارد فاز اجرایی شد. وزارت راه و شهرسازی در این خصوص، ثبت‌نام متقاضیان واقعی مسکن را با راه‌اندازی سامانه ثمن (سامانه نهضت ملی مسکن) به نشانی saman.mrud.ir وارد فاز عملیاتی و اجرایی کرد.
وزارت راه و شهرسازی احداث ۴ میلیون واحد مسکونی را در طی چهار سال به عنوان شعار خود در برنامه‌های اصلی خود قرار داد و بر همان اساس نیز گام‌های اجرایی برداشت. ثبت‌نام بیش از ۲ میلیون و ۵۵۰ هزار نفر در سامانه نهضت ملی مسکن، ایجاد شرایط تسهیل کننده برای متقاضیان واقعی مسکن در شروط اولیه ثبت‌نام، تشکیل جلسات متعدد با وزارت کشور، سازمان نظام مهندسی ساختمان و دیگر دستگاه‌های متولی برای ساخت مسکن از جمله گام‌های اجرایی و عملیاتی وزارت راه و شهرسازی به سکانداری رستم قاسمی بوده است. همچنین، افزایش تسهیلات متناسب با هزینه ساخت واحدهای مسکونی و تصویب آن در شورای پول و اعتبار و ابلاغ توسط بانک مرکزی بخشی از تلاش‌های انجام شده وزارت راه و شهرسازی در بخش مسکن است.
بر اساس ماده یک آئین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن شرایط متقاضیان در قانون جهش تولید مسکن تعیین شده بود. این شرایط شامل تأهل، سرپرست خانوار بودن، حداقل سابقه ۵ سال سکونت در شهر موردتقاضا، عدم دریافت تسهیلات ساخت یا خرید مسکن از سیستم بانکی از ابتدای سال ۸۴ تاکنون، فاقد مالکیت خصوصی از سال ۸۴ و در نهایت عدم استفاده از امکانات دولتی از اول انقلاب در حوزه مسکن بود که دو شرط پایانی فرم ج متقاضیان را سبز می‌کند.
به تدریج و همزمان با پالایش‌هایی که انجام شد و بررسی در خصوص تسهیل در شرایط ثبت‌نام برای فاقدان مسکن و افرادی که دولت برای خانه‌دار کردن آنها عهده دار مسؤلیت بود، شرایط ثبت‌نام تسهیل شد و وزارت راه و شهرسازی در این اقدام مهم، نقشی تعیین کننده یافت و پیشنهادات خود در مورد شرایط متقاضیان را در شورای عالی مسکن مطرح و تصویب کرد.
کاهش سابقه مالکیت از ۱۶ به ۵ سال
هم‌اکنون با تلاش‌های انجام شده، برخی از شروط ثبت‌نام، تسهیل شده است که این شروط تسهیل شده شامل کاهش سابقه مالکیت از ۱۶ سال به ۵ سال و امکان ثبت‌نام و مشارکت مردان مجرد بالای ۴۵ سال (بدون شرط تأهل در زمان تحویل واحد مسکونی) است.
فرصت یک ماهه ثبت‌نام برای مردان مجرد بالای ۲۳ سال سن
در حال حاضر نیز از ۲۰ دی‌ماه بنا بر وعده‌هایی که وزارت راه و شهرسازی داده ثبت‌نام مردان مجرد بالای ۲۳ سال سن فراهم شده است و این دسته ازمتقاضیان می‌توانند با شروطی که آمده است نسبت به ثبت‌نام تا ۲۰ بهمن‌ماه در سامانه ثبت نام طرح نهضت ملی مسکن اقدام کنند. تاکید شده است که مردان مجرد باید تعهدنامه محضری مبنی بر تحویل عقدنامه ازدواج رسمی قبل از انعقاد قرارداد واگذاری واحد مسکونی را ارائه کنند. همچنین در بخشی از شروط علاوه بر شروطی که پیش‌تر بر آن تاکید شده بود آمده است که همسر متقاضی در هنگام تحویل واحد باید حائز شرایط قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، آئین‌نامه اجرایی قانون مذکور و اصلاحات بعدی آن باشد (فاقد مالکیت خصوصی و دارای فرم " ج" سبز) باشد.
یادآور می‌شود، بر اساس این قانون، زنان خودسرپرست مشروط به داشتن حداقل ۳۵ سال سن، معلولان جسمی و حرکتی با ۲۰ سال سن، می‌توانند در قانون جهش تولید مسکن (نهضت ملی مسکن) مشارکت داشته باشند. همچنین، قانون برای سرپرستان خانوار، محدودیت سنی نگذاشته است چرا که این افراد سرپرست خانوار تعریف می‌شوند و برای قانونگذار متأهل یا سرپرست خانوار بودن ملاک است. در عین حال، زنان و مردان سرپرست خانوار که به دلیل متارکه به صورت مجردی زندگی می‌کنند و سرپرست فرزندان خود هستند خانوار تلقی شده و بدون ملاک سن می‌توانند ثبت‌نام کنند.
بر اساس مصوبه تازه شورای‌عالی مسکن، مردان مجرد بالای ۴۵ سال سن (بدون شرط تأهل در زمان تحویل واحد مسکونی) و بیماران خاص با تاییدیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، امکان ثبت‌نام در نهضت ملی مسکن را دارند.
همچنین سابقه سکونت برای مهاجران از کلانشهرها، به یکسال تقلیل پیدا کرده است. بدین‌معنا اگر کسی ساکن کلانشهری بوده و در شهر دیگر، تقاضای مسکن دارد با حدود یکسال سابقه سکونت در همان شهر امکان ثبت‌نام در طرح نهضت ملی مسکن را دارد. همچنین برای کارکنان دولت و نیروهای نظامی و روحانیون بر اساس حکم اداری و یا بر اساس تشخیص حوزه‌های علمیه، سابقه سکونت ۵ ساله در طرح نهضت ملی مسکن مورد نیاز نیست. این افراد می‌توانند به جز تهران در سایر شهرهای کشور از این مزیت بهره‌مند شوند
افزایش شهرهایی که تأمین زمین در آنها انجام شده است نیز در این مرحله در دستور کاراست. تاکنون در بیش از ۷۰۰ شهر ثبت‌نام طرح نهضت ملی مسکن انجام شده است که با تلاش‌های وزارت راه و شهرسازی در تأمین اراضی بیشتر این مقدار افزایش خواهد یافت.
شناسایی اراضی بیش از ۲ میلیون واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن
در خصوص تأمین زمین نیز با احتساب اراضی شناسایی شده وزارت راه و شهرسازی برای تغییر کاربری و الحاق به محدوده به میزان ساخت ۲ میلیون واحد مسکونی زمین شناسایی شده است و پیش بینی می‌شود تا پایان سال ۱۴۰۰ شناسایی زمین‌های جدید ادامه داشته باشد.
الزام بانک‌ها به تخصیص ۲۰ درصد از سهمیه خود به بخش مسکن
از دیگر تسهیلگری‌های دولت سیزدهم افزایش سقف تسهیلات ساخت مسکن بوده است که در تهران ۴۵۰ میلیون تومان، در کلانشهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت ۴۰۰ میلیون تومان، در مراکز استان‌ها ۳۵۰ میلیون تومان، در شهرهای کوچک ۳۰۰ میلیون تومان و در روستاها ۲۵۰ میلیون تومان مصوب شده است. این تسهیلات با تصویب در شورای پول و اعتبار توسط بانک مرکزی به بانک‌های عامل ابلاغ شد و بانک‌های عامل مکلف هستند تا ۲۰ درصد تسهیلات خود را به بخش مسکن اختصاص بدهند. در این خصوص نیز وزارت راه و شهرسازی در همکاری با بانک مسکن و سایر بانک‌ها درصدد است تا با ایجاد اقساط پلکانی شرایط را برای افراد میان درآمدی برای پرداخت تسهیلات فراهم کند.
همچنین دولت برای تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد و حمایت از این اقشار پرداخت یارانه سود تسهیلات را در نظر گرفته است که وزارت راه و شهرسازی در حال حاضر مجدانه پیگیر تأمین منابع لازم برای پرداخت یارانه سود اقشار کم‌درآمد جامعه است. در صورت تأمین این منابع اقساط تسهیلات در نرخ‌های سود متفاوت برای دهک‌های متفاوت درآمدی خواهد بود.
پرداخت اقساط سه سال پس از ثبت نام
فرآیند خانه دار شدن با استفاده از تسهیلات ساخت و نوسازی مسکن در برنامه حمایتی دولت (نهضت ملی مسکن) که اراضی دولتی را مورد استفاده قرار می‌دهد و هزینه زمین تقریباً صفر می‌شود، طول دوره انتظار خانوار برای خرید مسکن به شدت کاهش خواهد یافت.
با توجه به اینکه طول دوره ساخت حداقل ۲ تا ۳ سال به طول می‌انجامد و متقاضی باید پس از دوره مشارکت شروع به پرداخت اقساط کند عملاً از دو تا سه پس از ثبت نام نهایی پرداخت اقساط آغاز خواهد شد. بدیهی است تا آن زمان درآمد ماهانه خانوار نیز افزایش خواهد یافت و پرداخت اقساط برای خانوار توان‌پذیر شده و فشار پرداخت اقساط کاهش می‌یابد.
دولت برای تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد و حمایت از این اقشار، پرداخت یارانه سود تسهیلات را در نظر گرفته است که وزارت راه و شهرسازی در حال حاضر مجدانه پیگیر تأمین منابع لازم برای پرداخت یارانه سود اقشار کم‌درآمد جامعه است. در صورت تأمین این منابع اقساط تسهیلات، در نرخ‌های سود متفاوت برای دهک‌های متفاوت درآمدی خواهد بود.
در این مدل تخصیص یارانه نرخ سود به گروه‌های کم درآمد، رقم اقساط به شدت کاهش یافته و پرداخت آن را برای خانوار توان‌پذیر می‌کند.
تسریع در صدور پروانه ساختمانی
وزارت راه و شهرسازی در توافق با وزارت کشور، شهرداری‌ها را ملزم کرده است تا حداکثر یک ماه از درخواست، پیش پروانه و یا پروانه ساختمانی طرح نهضت ملی مسکن را صادر کنند.
