برنامه دولت برای ساخت و عرضه چهار میلیون واحد مسکونی به بازار با الگوی «زمین صفر» که اکنون عملیات اجرایی ۷۵۰ هزار واحد آن در سراسر کشور آغاز شده، بخش خصوصی را نسبت به فروش املاک خود ترغیب کرده است و فروشنده‌تر شدن مالکان، بازار خرید و فروش ملک در پایتخت را در آذرماه امسال تا ۳۴ درصد نسبت به آبان‌ماه رونق بخشیده است. معاملات در پایتخت همچنین نسبت به آذرماه سال گذشته حدود ۲۸۰ درصد افزایش یافت.
در حالی که معاملات مسکن در آخرین ماه پاییز ۱۴۰۰ رشد کرد، اما قیمت‌ها افزایش سنگینی را تجربه نکرد و میانگین افزایش قیمت‌ها در پایتخت حدود ۱.۸ درصد ثبت شد.
کارشناسان بازار مسکن معتقدند که تحرک بزرگ در بخش خرید و فروش ملک در پایتخت بدون جهش‌های قیمتی از دلایل مختلفی نشات می‌گیرد که مهمترین آن کاهش انتظارت تورمی به دلیل از سرگیری مذاکرات لغو تحریم‌ها، شروع ساخت‌وسازها توسط دولت با اجرای طرح بزرگ نهضت ملی و تامین زمین رایگان برای ساخت خانه از سوی دولت است.
«رستم قاسمی» وزیر راه و شهرسازی چند ماه پیش هم‌زمان با ارائه ۱۴ راهکار خود برای حل بحران مسکن، ناکافی بودن زمین‌های در اختیار وزارت راه و شهرسازی برای اجرای برنامه‌های تامین مسکن را یکی از چالش‌های مهم اعلام کرد و گفت: راهکار آن استفاده از اراضی در اختیار دستگاه‌ها و نهادها در اجرای ماده ۶ قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن است که واگذاری اراضی موجود در حریم و محدوده قانونی شهرها را جایز می‌داند.
بر این اساس از ابتدای دولت به‌طور جدی انتقال زمین‌های دولتی به وزارت راه و شهرسازی برای ساخت‌وسازها آغاز شد تا جایی که هم‌زمان با افزایش ظرفیت ثبت‌نام‌ها در استان‌های مختلف روی زمین‌های ۹۹ ساله، توسعه شهرک‌سازی و ساخت شهرک‌های مسکونی با تکیه بر همین زمین‌های آزاد شده جدید نیز در دستور کار قرار گرفت.
بخشی اعظمی از قیمت مسکن را زمین تشکیل می‌دهد و به همین علت یکی از اقدامات راهبردی وزارت راه و شهرسازی در دوره جدید ایجاد «بانک زمین» بود که نهایت منجر به تامین زمین رایگان بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد از نهضت ملی مسکن شد.
دولت قبل برداشت غلطی از بازار مسکن داشت
در همین پیوند، «سید محمد مرتضوی» عضو هیات مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان امروز (دوشنبه) در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره تاثیر آزادسازی زمین‌های دولتی و استفاده از زمین رایگان در طرح نهضت ملی مسکن روی کاهش قیمت مسکن، گفت: تصور غلطی در دولت گذشته به استناد آمار خانه‌های خالی وجود داشت و به این باور رسیده بودند که به دلیل وجود ۲.۵ میلیون خانه خالی، به ظرفیت تامین مسکن رسیده‌ایم و خانه‌های خالی می‌تواند پاسخگوی نیاز مسکن همه مردم باشد.
وی افزود: این در حالی است که خانه‌های خالی یا متعلق به بانک‌ها بوده یا خانه‌هایی لوکس هستند که متقاضی ندارند یا متقاضی هدف سیاست‌گذاری‌های فعلی دولت نیستند.
این فعال بخش ساختمان ادامه‌داد: این باور غلط نزد دولت باعث شد که الگوی زمین صفر که در کاهش قیمت خانه بسیار موثر است کنار گذاشته شود. امروز دوباره این الگو مطرح شده است که پاسخ خوبی برای ساخت چهار میلیون واحد مسکونی و ابزار موثری در کاهش قیمت مسکن خواهد بود.
به گفته این فعال بخش ساختمان، اگر زمین‌هایی که برای ساخت واحدها انتخاب می‌شود شرایط کیفی مناسبی داشته باشد، تقاضا محور باشد و به گونه‌ای ساخته شود که کیفیت سکونتی در آن رعایت شود، بازار تقاضا اشباع و از صف مستاجران کاسته و بازار در نهایت به تعادل قیمتی می‌رسد.
مرتضوی گفت: امروز ۶ میلیون واحد مسکونی کمبود داریم که بخشی از آن در طرح چهار میلیونی دولت سیزدهم جای‌گذاری شده است و در یک دوره قابل قبول باید به سرانجام برسد. اگر این واحدها از کیفیت سکونتی خوبی برخوردار باشد و در اختیار خریداران واقعی قرار بگیرد تورم بخش مسکن تعدیل می‌شود.
وی با اشاره به چشم‌انداز مثبت بازار مسکن در پی اجرای الگوی زمین صفر، اضافه‌کرد: الگوی زمین صفر روش مناسبی برای توزیع یارانه است، این روش تورم‌زا هم نخواهد بود و موجب توزیع یارانه به شکل مناسب در بازار مسکن می‌شود.
به گفته این مقام صنفی، سهم زمین در تولید مسکن از ۴۰ تا ۸۰ درصد است و حتی در برخی نقاط شهری که املاک از ارزش افزوده بیشتری برخوردار است این سهم می‌تواند از ۸۰ درصد هم بیشتر باشد.
وی بیان‌داشت: دولت به دنبال کاهش قیمت مسکن است و در عین حال نمی‌تواند قیمت زمین را کاهش دهد اما می‌تواند ابزارهایی را به کار گیرد که قیمت زمین از تورم عمومی بالاتر نرود و متناسب با آن افزایش یابد و تقاضای سوداگرانه از بازار زمین و مستغلات حذف شود.
به گفته مرتضوی، تشویق تولید و انبوه‌سازی و تسهیل‌گری در بخش ساخت‌وساز که اکنون در دستور کار دولت است یکی از راهکارهای خیلی خوب بوده که منجر به ایجاد تعادل در بازار مسکن با افزایش ساخت‌وسازها می‌شود.
متوسط قیمت هر متر مسکن شهر تهران در آذرماه به ۳۲ میلیون و ۵۹۰ هزار تومان رسید که در مقایسه با ماه قبل ۱.۸ درصد و ماه مشابه سال قبل ۲۱ درصد افزایش داشت. این در حالی است که در سال گذشته قیمت مسکن بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته بود و در سال جاری با تغییر دولت، آهنگ رشد قیمت مسکن کمتر از یک‌پنجم سال قبل شده است.
ایرنا
