حمله هکری به سامانه هوشمند سوخت که در ۴ آبان ماه رخ داد، واکنش‌های متفاوتی را در فضای مجازی به دنبال داشت.
در ابتدا این حمله بیشتر، اختلالی چند دقیقه‌ای به نظر می‌رسید و آنهایی که به پمپ‌بنزین‌ها مراجعه کرده بودند، در انتظار ایستادند تا شاید دقایقی بعد سامانه وصل و کارت سوخت آنها فعال شود.
اما طولانی‌شدن موضوع، پای اختلال بنزین را به فضای مجازی کشاند. در اولین واکنش، نگرانی‌ها نسبت به افزایش قیمت بنزین مطرح شد و این اختلال را پیش‌زمینه‌ای برای تغییر قیمت اعلام می‌کردند.
موضوعی که البته دوام چندانی نداشت و با تکذیب وزیر نفت و وزیر کشور به فراموشی سپرده شد.
جبران کسری بودجه، از ادعا تا واقعیت
با گذشت چند ساعت و مشخص شدن حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت، اما شایعه دیگری قوت گرفت. این شایعه که ابتدا در فضای مجازی و بعد از آن در رسانه‌های خارج از کشور مطرح شد، احتمال استفاده از اختلال در سامانه، برای فروش بنزین آزاد و جبران کسری بودجه را مطرح می‌کرد.
در پاسخ به این شایعات، شاید مراجعه به اعداد و ارقام مصرف بنزین در آن روزها بتواند کمک کند.
ایرانی‌ها در ۶ ماهه اول امسال، به طور میانگین روزانه ۸۵ میلیون لیتر بنزین مصرف کرده‌اند. به نظر می‌رسد این مصرف در پاییز نیز تقریبا ثابت بوده و در نهایت چند درصد بالا رفته باشد.
سهم ۶۰ درصدی بنزین سهمیه‌ای در مصرف
از سوی دیگر، مصرف بنزین سهمیه‌ای در روز به طور میانگین ۴۸ میلیون لیتر برآورد می‌شود که با توجه به عدد کل مصرف، نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از بنزین مصرفی کشور، یارانه‌ای یا همان هزار و ۵۰۰ تومانی است.
بنابراین با اختلال پیش آمده در سامانه هوشمند سوخت، این بنزین باید با بنزین آزاد جایگزین می‌شد زیرا بررسی‌ها نشان می‌دهد که تغییر محسوسی در مصرف بنزین در ۸ روز اختلال به وجود نیامده است.
در ۸ روزی که اتصال همه جایگاه‌ها به سامانه هوشمند سوخت زمان برد، در مجموع ایرانی‌ها ۲۴۵ میلیون لیتر بنزین آزاد بیشتری را مصرف کردند. یعنی با وجود آنکه بنزین سهمیه‌ای در کارت‌های سوخت خود داشتند اما به دلیل نبود پمپ‌بنزین متصل به سامانه هوشمند سوخت، بنزین آزاد زدند.
با توجه به اختلاف قیمت هزار و ۵۰۰ تومانی بین بنزین آزاد و بنزین یارانه‌ای، درآمد دولت از این محل ۳۶۷ میلیارد تومان بوده است.
درآمد منفی دولت با اختصاص سهمیه جبرانی بنزین
در مقابل، پنجشنبه هفته گذشته وزیر نفت در حاشیه نشست اوپک پلاس اعلام کرد که ۲۵۸ میلیون لیتر بنزین سهمیه‌ای برای جبران اختلال ۸ روزه بنزین در نظر گرفته شده است که برای هر خودروی شخصی ۱۰ لیتر و موتورسیکلت‌ها ۵ لیتر خواهد بود و این سهمیه جبرانی همزمان با بنزین یارانه‌ای آذرماه، در کارت‌های سوخت شارژ خواهد شد.
با در نظر گرفتن همان اختلاف قیمت هزار و ۵۰۰ تومانی، بدین ترتیب، دولت ۳۸۷ میلیارد تومان درآمدی که می‌توانست از فروش بنزین آزاد داشته باشد را از دست خواهد داد.
این اعداد نشان می دهد دولت نه تنها درآمدی از این محل نداشته بلکه تنها با اختصاص سهمیه جبرانی بنزین، ۲۰ میلیارد تومان نیز درآمد کمتری خواهد داشت.
علاوه بر این، هنوز مشخص نیست این حمله سایبری تا چه میزان ضرر به سامانه هوشمند سوخت زده است.
در روزهای ابتدایی، سامانه از شبکه خارج شد و هر نازل به صورت دستی، امکان عرضه بنزین با نرخ دوم را پیدا کرد. بعد از آن برای راه اندازی دوباره سامانه، کارشناسان فنی به هر نازل مراجعه کرده و آن را در شبکه قرار دادند که هنوز بار مالی این اقدامات که برای دولت ایجاد شده، مشخص نشده است.
حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت ظهر روز سه شنبه(۴ آبان ماه) رخ داد و سرانجام کل جایگاه‌های عرضه سوخت در سراسر کشور از سه‌شنبه (۱۱ آبان) به سامانه هوشمند سوخت متصل شدند و امکان عرضه بنزین و نفت‌گاز سهمیه‌ای در همه جایگاه‌های کشور فراهم شد.
این در شرایطی بود که با توجه به قطع ارتباط سیستم ارتباطی جایگاه‌های عرضه سوخت با سامانه دیسپچینگ مرکزی، نیاز بود در این عملیات چند روزه به صورت تک به تک به همه جایگاه‌ها مراجعه و به‌منظور اتصال ارتباط نازل‌ها با دفتر جایگاه و پس از آن ارتباط دفتر جایگاه با ستاد شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، نرم‌افزار در جایگاه‌ها نصب شود که این کار نیازمند مراجعه گروه‌های مختلف عملیاتی به همه جایگاه‌های عرضه بود.
این اقدام در حالی انجام شد که سوخت‌رسانی در کشور حین اجرای این عملیات متوقف نشد و حدود ۴۵۰ گروه عملیاتی با کار شبانه‌روزی و همکاری گروهی و بی‌وقفه در شیفت‌های مختلف کاری، این عملیات را در ۳۷ منطقه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در سراسر کشور انجام دادند.
در این عملیات ۴۰ هزار نفر از کارکنان و مالکان جایگاه‌ها به طور مستقیم درگیر بودند.
ایرنا
