سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز (سه‌شنبه) در نشست خبری خود با خبرنگاران به تشریح نشست کشور‌های همسایه افغانستان به اضافه روسیه که قرار است روز چهارشنبه (فردا) پنجم آبان ماه در تهران برگزار شود، پرداخت.
وی درباره نشست فردا گفت: اجلاس وزرای خارجه کشور‌های همسایه افغانستان فردا چهارشنبه با حضور وزرای خارجه ۶ کشور همسایه افغانستان به اضافه روسیه در تهران برگزار خواهد شد. این اجلاس با حضور نمایندگان چهار کشور ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و پاکستان که به تدریج وارد تهران شده یا شده‌اند برگزار می‌شود و وزرای خارجه روسیه و چین و نمایندگان این دو کشور نیز به صورت آنلاین و برخط در این نشست حاضر می‌شوند.
وی ادامه داد: این نشست فردا چهارشنبه در محل وزارت خارجه برگزار خواهد شد و رئیس جمهور جلسه را افتتاح خواهد کرد. انتظار داریم این جلسه تا چند ساعت ادامه یابد و بعد در خصوص بیانیه مشترکی به جمع بندی برسیم.
خطیب‌زاده اظهار کرد: نشست تهران نشستی برای یک راه‌حل افغانی خواهد بود و تشریک مساعی کشور‌های همسایه افغانستان برای کمک به صلح و ثبات پایدار در افغانستان است. این نشست در ادامه ابتکاری است که به صورت مجازی وزرای خارجه کشور‌های همسایه افغانستان چندی پیش نشستی را داشتند و به اصول پایه‌ای رسیدند از جمله اینکه آینده افغانستان باید براساس اراده و خواست مردم افغانستان شکل بگیرد. در اجلاس مجازی توافق شد بر یک دولت فراگیر در افغانستان تأکید شود، دولتی که در چارچوب آن تنها می‌شود به یک افغانستان با ثبات که بخشی از یک ترتیبات همکاری‌های منطقه‌ای فراگیر باشد، فکر کرد.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد مردم افغانستان دولتی مدنظرشان است که بازتاب دهنده ترکیب جمعیتی و قومیتی فعلی افغانستان باشد. جمهوری اسلامی ایران طی ۴ دهه گذشته چه در دوران مقاومت و جهاد افغانستان و چه پس از آن و حتی در دوران اشغال در کنار مردم افغانستان بود و همه تلاش خود را کرد که به عنوان عضوی موثر و به عنوان همسایه همراه در کنار مردم این کشور باشد.
سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به حضور آوارگان افغانستان در ایران بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران میزبان نزدیک به چهار میلیون از اتباع افغانستانی در داخل ایران است، مهمانان عزیزی که در شهر‌های مختلف ایران در کنار همه ما زندگی می‌کنند و درس می‌خوانند و در فضا‌های مختلف حضور دارند.
وی افزود: البته تحولات اخیر در افغانستان موج جدیدی از پناهجویان، بی جاشدگان و آوارگان را ایجاد کرد که در میانه تمامی فشار‌ها و مصائب اقتصادی جمهوری اسلامی که تحریم‌های یکجانبه و فراسرزمینی ایالات متحده تحمل می‌کند، سختی‌های جدیدی را برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرد که طبیعی است تمامی سازمان‌های بین‌المللی و نهاد‌هایی که مسئولیت مستقیمی در خصوص وضعیت بی جاشدگان و آوارگان دارند، موظفند که به مسئولیت خود عمل کنند و برای کشور‌های میزبان مثل جمهوری اسلامی ایران که بزرگ‌ترین جمعیت آوارگان افغانستان را در خود جای داده است، به مسئولیت خودشان در این زمینه عمل کنند و مساعدت‌های لازم را که تا به امروز انجام نداده‌اند، یا به صورت بسیار محدودی انجام داده‌اند، افزایش دهند و کمک کنند.
خطیب‌زاده با اشاره به شرایط و تحولات اخیر در افغانستان اظهار کرد: آنچه امروز در افغانستان شاهدیم همراه با نگرانی‌ها و ملاحظاتی است و در عین حال امید‌هایی است. امیدواریم با کمک همه کشور‌های مسئول و بدون دخالت خارجی شاهد سازوکار فراگیر در داخل افغانستان باشیم. قطعا تشکیل چنین سازوکار سیاسی که اراده مردم افغانستان را محقق کند و بتواند یک دولت فراگیر را در افغانستان تشکیل دهد، نه تنها حمایت مردمی را دارد، بلکه حمایت جامعه بین‌المللی و کشور‌های همسایه را به همراه خواهد داشت. مردم افغانستان و صیانت از آن‌ها و پاسداشت حقوق مردم این کشور اولویت بسیار مهم و اول ماست.
وی ادامه داد: امروز افغانستان شاهد نابسامانی‌های اقتصادی و اجتماعی است و مردم این کشور نیز در فشار‌های سنگین اقتصادی هستند. در این فشار‌ها تلاش کرده‌ایم که شرایط اقتصادی مردم افغانستان را تسهیل کنیم و روابط تجاری و اقتصادی خود را کاهش ندهیم و قطع نکنیم و به تامین مایحتاج اولیه مردم افغانستان ادامه دهیم. به هیأت حاکمه فعلی افغانستان اعلام کردیم که تلاش خود را انجام دهند . به عنوان مسئول عمل کرده و شرایط سیاسی، اقتصادی و امنیتی لازم را فراهم کنند.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی گفت: متاسفانه نگرانی‌های بسیار جدی برای رشد تروریسم و خشونت و افراطی گری در افغانستان وجود دارد. بمب‌گذاری‌ها و اقدامات تروریستی در شهر‌های مختلف افغانستان از جمله قندوز و هرات بسیار نگران کننده است. این نگرانی درباره امکان حضور تروریسم و خشونت و افراطی‌گری در افغانستان وجود دارد. هیچ طرفی نمی‌تواند بپذیرد که افغانستان از حیث امنیتی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به عقب برگردد.
وی افزود: تلاش خواهد شد که مردم افغانستان با کمک همه از این دوران گذار به سلامت عبور کنند. جمهوری اسلامی ایران به عنوان کنشگر مسئول تلاش کرده ضمن جلوگیری و رد دخالت‌های خارجی و ضمن اینکه خودش به تمامیت ارضی و استقلال و خواست مردم افغانستان احترام بگذارد یک همراه مسئول باشد و تلاش کند مردم افغانستان به آنچه اعتقاد دارند و می‌خواهند، بتوانند در این شرایط سخت حداقل بخش اساسی آن را محقق کنند.
خطیب زاده تصریح کرد: نشست افغانستان با هدف اصلی تشریک مساعی کشور‌های همسایه افغانستان تشکیل می‌شود. نشست تهران مجمعی خواهد بود برای مشارکت و همراهی و این پیام را منتقل می‌کند که به جای رقابت همه کشور‌های همسایه افغانستان به دنبال مساعی و همکاری برای آینده افغانستان هستند. البته هیچ کشوری از جمله کشور‌های همسایه افغانستان حق ندارند درباره آینده این کشور تصمیم بگیرند و تصمیم با مردم افغانستان است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی ادامه داد: البته نقش ما نقش تسهیل کننده و روشن کردن خطوطی است که هیأت حاکمه افغانستان در آینده به آن احترام بگذارد. تلاش می‌کنیم زبان مفاهمه‌ای برقرار شود و روی اصولی که جامعه بین‌المللی و کشور‌های همسایه نظر جمعی دارند، تلاش خواهد شد که این خطوط در بیانیه به روشنی بیان شود.
وی خاطر نشان کرد: آنچه روشن است این است که پیام واحدی به داخل افغانستان ارسال شود که افغانستان نمی‌تواند محلی برای خشونت و تروریسم و افراطی گری باشد. افغانستان عاری از خشونت و ترور و افغانستان آرام و با ثبات خواهد بود که شریک همکاری‌های منطقه‌ای است. پیامی که فردا اجلاس تهران خواهد داشت این است که مردم افغانستان، دولتی را به عنوان دولت افغانستان خواهند پذیرفت که بازتاب دهنده اراده و ترکیب قومی و جمعیتی آن‌ها باشد. تلاش خواهد شد مجمع تهران به محل تلاقی آرای در حال همگرایی باشد.
خطیب‌زاده افزود: اجلاس تهران می‌خواهد نشان دهد که راه‌حل افغانی برای مشکل افغانستان چیزی است که همه باید به دنبال آن باشیم، گفتگو‌های جامع و فراگیر بین الافغانی با هدف رسیدن به یک راه‌حل مرضی الطرفین. دبیرکل سازمان ملل پیامی درباره این نشست خواهد داد و حمایت خود را از این ابتکار و تلاش کشور‌های همسایه و همچنین ایران اعلام خواهد کرد. این‌ها همه نشان می‌دهد تهران محل دیپلماسی فعالی در منطقه خواهد بود که خود کشور‌های منطقه برای حل مشکل امروز افغانستان کمک کنند. آنچه به عنوان فرار فاجعه بار و مفتضحانه آمریکا از افغانستان می‌بینیم که بعد از دو دهه اشغال و خشونت در افغانستان ماحصلی جز تخریب بنیان‌های اجتماعی و سیاسی و امنیتی افغانستان نداشت، بسیاری اشتراک نظر دارند که یکی از ریشه‌های اصلی وضعیت امروز افغانستان است.
وی اظهار کرد: آمریکا با فراری که حتی بدون رایزنی‌های درست با متحدان خودش صورت داد، مسئولیت تاریخی را در خصوص وضعیت افغانستان متوجه خودش کرد. البته آسیب شناسی و علل آنچه امروز در افغانستان می‌بینیم قطعا بخشی از پرداختن به راه‌حل خواهد بود نه همه آن. فردا نگاه‌ها معطوف به تحقق اراده مردم و آینده افغانستان خواهد بود. آنچه مردم افغانستان از کشور‌هایی مثل ایران انتظار دارند این است که کمک کند اراده آن‌ها محقق شود. امروز میزبان چهار میلیون افغانستانی که بسیاری از نخبگان هستند، هستیم. نخبگان محترمی هستند که با ما صحبت و نظرات خود را بیان می‌کنند. مردم افغانستان در داخل افغانستان نیز همین انتظار را دارند.
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در ادامه با بیان اینکه تصورم این است که هیأت حاکمه افغانستان باید گوش شنوایی برای شنیدن اراده و خواست مردم افغانستان داشته باشند، تصریح کرد: آن‌ها در این صورت می‌توانند خود را به عنوان یک هیأت حاکمه مسئول نشان دهند و برای ایجاد یک دولت پایدار فراگیر متشکل از همه اقوام و قومیت‌ها در افغانستان زمینه سازی کنند.
وی ادامه داد: سازوکار اجلاس وزرای خارجه کشور‌های همسایه این است که اقدامات آن با رضایت و اجماع انجام بشود. درخواست‌هایی از طرف‌های مختلف در داخل و بیرون افغانستان و همچنین درخواست‌هایی هم از سوی کنشگران بین‌المللی از اروپا و داخل افغانستان برای حضور در این نشست داشتیم. اما از آنجایی که تمام تصمیمات در این سازوکار به شکل اجماعی صورت می‌گیرد، فردا تمامی درخواست‌ها توسط ایران ارائه خواهد شد و بر اساس تصمیم و نتیجه‌ای که از گفت‌وگو‌های فردا حاصل خواهد شد، درباره برخی از این درخواست‌ها در نشست بعدی که احتمالا در پکن خواهد بود، تصمیم گیری خواهد شد.
خطیب‌زاده در پایان خاطر نشان کرد: در اجلاس تهران وزرای خارجه کشور‌های همسایه افغانستان حضور دارند و بخشی از کار پرداختن به درخواست‌ها و پیشنهاداتی است که مطرح شده است. روسیه در نشست اول حضور نداشت و روسیه درخواست داشت که به این سازوکار بپیوندد و این درخواست در نشست مجازی اول مطرح و توافق شد که روسیه در نشست دوم به جمع کشور‌های مزبور اضافه شود ولذا روسیه در نشست دوم به جمع اضافه خواهد شد. درخواست‌هایی که به تهران رسیده در اجلاس تهران مورد بحث قرار خواهد گرفت. اگر تصمیم گرفته شود در نشست آتی در پکن عملیاتی می‌شود. انشاءالله افغانستان، با صلح و ثبات و مامنی برای همکاری‌های منطقه‌ای باشد و امیدوارم به زودی شاهد آن روز افغانستان باشیم.
