پس از گذشت بیش از ۱۵ سال از شروع احداث پروژه راه آهن سریع السیر تهران-قم-اصفهان به عنوان اولین خط آهن سریع السیر کشور، همچنان این پروژه بلاتکلیف باقی مانده است.
این پروژه مهم که بنا بود در بازه زمانی ۵ ساله تکمیل شده و به بهره برداری برسد، در سال‌های گذشته با چالش‌های متعددی مواجه شد؛ تا آنجا که کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در خردادماه سال جاری، خبر از عزم برخی نمایندگان مجلس بر توقف اجرای آن داد.
جزئیات فنی پروژه
راه‌آهن سریع‌السیر تهران – قم – اصفهان به عنوان نخستین و بزرگترین راه‌آهن پرسرعت کشور به طول ۴۱۰ کیلومتر با سرعت عملیاتی ۳۰۰ کیلومتر در ساعت در قالب ۲۲ ست قطار ۸ واگنی طراحی شده و قادر به جابه‌جایی ۱۶ میلیون مسافر در سال است و در طول مسیر از شهرهای قم، دلیجان و میمه عبور می‌کند.
این پروژه شامل دو قطعه تهران- قم به طول ۱۶۵ کیلومتر و قم- اصفهان به طول ۲۴۵ کیلومتر است که توسط یک نهاد تخصصی پیمانکاری پروژه‌های بزرگ عمرانی وابسته به یکی از نهادهای مهم کشور و مشارکت شرکت دولتی راه آهن چین در حال اجرا است.
توقف ساخت پروژه، تابستان ۹۸
اگرچه برخی خبرها از پیشرفت کمتر از ۵ درصدی ساخت این پروژه حکایت دارد و تنها کارگاه‌های مربوطه تجهیز شده اند، اما نماینده ایرانی شرکت چینی مدعی است زیرسازی قم-اصفهان ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
این پروژه که بهره برداری از آن می‌توانست مدت زمان سفر ریلی از اصفهان به تهران را به یک سوم کاهش دهد، از نیمه‌های تابستان سال ۱۳۹۸ به طور کامل متوقف مانده است.
جهانگیری (مرداد ۹۸): ساخت پروژه قطار سریع السیر، سرعت بگیرد
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس دولت دوازدهم ۱۳ مرداد ۱۳۹۸ وزرای سابق راه و اقتصاد و رئیس سابق سازمان برنامه و مدیران عامل شرکت‌های ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور و راه آهن جمهوری اسلامی ایران را گرد هم آورد تا در خصوص راهکارهای اجرای این پروژه چاره اندیشی کنند.
وی در این نشست با اشاره به اهمیت این پروژه به عنوان پروژه‌ای ملی و نیز انتظار مردم برای اجرای آن، از وزارت راه و شهرسازی خواست در اسرع وقت همه جوانب این پروژه را مورد بررسی قرار داده و گزارشی جامع در خصوص میزان سرمایه گذاری مورد نیاز، نحوه تأمین مالی، نحوه بازپرداخت تسهیلات و برنامه زمان بندی اجرای طرح به سازمان برنامه و بودجه ارائه دهد تا این سازمان تصمیم گیری نهایی را در خصوص نحوه اجرا و تخصیص اعتبار مورد نیاز انجام دهد.
معاون وزیر راه (مهر ۹۹): فاینانس چینی‌ها به قوت خود باقی است
خیرالله خادمی معاون وزیر راه و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور مهرماه سال گذشته از تمدید فاینانس ۴ میلیارد یوآنی و گشایش اعتبار ۹.۶ میلیارد یوآنی این پروژه خبر داد و اعلام کرد که وزیر راه و شهرسازی دستور پیگیری احداث این پروژه را صادر کرده است تا فرآیند ساخت آن تسهیل شود.
کمیسیون عمران مجلس (خرداد امسال): این پروژه باید متوقف شود
از آنجایی که در طول ۱۵ سال از آغاز اجرای پروژه راه آهن سریع السیر تهران-قم- اصفهان، پیشرفت فیزیکی محسوسی در فرآیند اجرایی پروژه رخ نداد، خرداد ماه سال جاری، اعضای کمیسیون عمران مجلس خبر از آغاز بررسی برای توقف این پروژه ملی دادند.
در همین رابطه اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران مجلس طی گفت وگویی اعلام کرد: در جلسه کمیسیون عمران مجلس در خصوص طرح قطار سریع السیر تهران-قم-اصفهان که مدت‌های طولانی در کش و قوس بوده و با افت و خیزهای زیادی مواجه شده است، بحث شد. نهایتاً کمیسیون، این طرح را فاقد توجیهات لازم برای ادامه کار دانست و با ادامه اجرای این طرح مخالفت کرد. به وزارت راه و شهرسازی اعلام شد که باید این پروژه متوقف شود. به علت عدم مدیریت درست در این طرح و از دست رفتن فرصت و سرمایه کشور بنده پیشنهاد دادم که تحقیق و تفحص از این طرح در وزارت و راه شهرسازی کلید بخورد.
عضو کمیسیون عمران مجلس: قصور دولت قبل در پروژه راه آهن سریع السیر مشهود است
وی افزود: از سوی دیگر رئیس کمیسیون عمران مجلس پیشنهاد کرد بر اساس ماده ۲۳۴ آئین نامه داخلی مجلس این طرح مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. چرا که باید جوانب مختلف این طرح بررسی شود تا علت اینکه منابع کشور در این طرح به سادگی مورد بی‌توجهی قرار گرفته است، مشخص شود. ترک فعل و قصوری که در این طرح صورت گرفته هزینه زیادی را به کشور تحمیل کرده است.
وزیر سابق راه: توقف پروژه تهران-قم-اصفهان، غفلت از کاروان توسعه است
با این وجود، محمد اسلامی وزیر سابق راه و شهرسازی با موضع گیری در برابر این تصمیم کمیسیون عمران مجلس اعلام کرد: پروژه قطار تهران- قم- اصفهان، پروژه‌ای مهم با مفروضات دقیق است که ضرورت دارد تا تکمیل و اجرا شود. اینکه ما قطار با سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت را وارد نکرده و فناوری جدید ایجاد نکنیم، غفلت از کاروان توسعه است.
وی افزود: بنابراین وزارت راه و شهرسازی پیشنهاد خود برای تعدیل قیمت ساخت پروژه قطار سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان را به سازمان برنامه و بودجه ارائه داده است، به گونه‌ای که برآورد ۵۷ میلیارد یوآن که پیشتر قراردادی با این رقم به امضا رسیده بود مورد بازبینی قرار گرفت و با احتساب هزینه‌های کارفرمایی به ۴۲.۵ میلیارد یوآن کاهش داد.
روحانی (۵ روز مانده به تحویل ریاست جمهوری): دوست داشتیم قطار سریع السیر وارد شود اما تحریم‌ها نگذاشت
حسن روحانی رئیس جمهور سابق ۷ مرداد ماه امسال در واپسین روزهای ریاستش در دولت دوازدهم در مراسم بهره برداری از طرح‌های ملی وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه لیستی از اقدامات وجود دارد که دوست داشتیم در این دولت انجام بشود امّا نشد، گفت: یکی از کارهایی که می‌خواستم انجام بشود و نشد، ورود قطار سریع‌السیر به کشور بود. دوست داشتم در دولت یادزهم پروژه قاطر سریع‌السیر تهران به اصفهان افتتاح شود. اگر انجام می‌شد وارد یک فاز جدید می‌شدیم چرا که ریل را با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت تجربه می‌کردیم.
روحانی افزود: اگر تحریم نبود راه‌آهن سریع السیر تهران اصفهان انجام می‌شد و حتی تهران به مشهد هم به پایان رسیده بود.
پروژه قطار سریع السیر؛ ۱۵ سال از آغاز ساخت، ۵ درصد پیشرفت فیزیکی
لازم به ذکر است که با وجود تمامی این موضع گیری ها، آنچه در واقعیت روی داده است، پیشرفت فیزیکی ۵ درصدی این پروژه و هزینه‌های هنگفت صرف شده در این مسیر از طریق مصرف بودجه‌های عمومی کشور است. پر واضح است که احداث و تکمیل این پروژه ملی می‌تواند منافع بسیار زیادی برای کشور داشته باشد که از جمله آن می‌توان به رشد سفرهای حومه‌ای و افزایش ارتباط دو کلان شهر تهران و اصفهان به عنوان دو قطب صنعتی مهم کشور است. بنابراین، آنچه اهمیت دارد، حل مشکل تأمین مالی این پروژه به صورت فوری و پایدار است تا به این واسطه تکمیل هر چه سریع‌تر آن صورت پذیرد.
معاون شرکت ساخت: پروژه منتفی نمی‌شود؛ فقط هزینه‌ها را سبک تر می‌کنیم
عباس خطیبی معاون ساخت و توسعه راه آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور نیز خرداد ماه امسال درباره تکمیل یا حذف پروژه راه آهن سریع السیر تهران-قم-اصفهان گفته بود: فعلاً ساخت این پروژه منتفی نشده است. سیاستی که وزارت راه و شهرسازی دنبال می‌کند سبک کردن بخشی‌هایی از این پروژه است تا هزینه‌های احداث آن کاهش یابد.
خطیبی تاکید کرد: وزارت راه و شهرسازی پیشنهادی خود برای تعدیل قیمت احداث پروژه قطار سریع السیر تهران- قم- اصفهان به سازمان برنامه و بودجه داده است به گونه‌ای که برآورد ۵۷ میلیارد یوآن که قبلاً قراردادی با این رقم به امضا رسیده بود مورد بازبینی قرار گرفت و با احتساب هزینه‌های کارفرمایی به ۴۲.۵ میلیارد یوآن کاهش داد.
معاون ساخت راه آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور یادآور شد: هزینه واقعی این طرح ۳۳.۵ میلیارد یوآن است. قرار است این پیشنهاد به شورای اقتصاد رفته و اعداد و ارقام جدید برای تعدیل قرارداد با چینی‌ها به تصویب برسد.
کارشناس حمل و نقل: صندوق پروژه بورسی، راه حل مشکل تأمین مالی قطار سریع السیر
در همین رابطه محمدجواد شاهجویی، کارشناس اقتصاد حمل و نقل گفت: آنچه اهمیت دارد بحث اولویت بندی برای اجرای این پروژه یا اجرای پروژه‌های ملی مهم دیگر نیست. زمانی بحث اولویت بندی مطرح است که منابع مالی محدود برای توسعه در اختیار باشد. این در حالی است که با استفاده از مدل‌های نوین تأمین مالی که امروزه در اغلب کشورهای دنیا توسعه پیدا کرده است، نه تنها می‌توان این پروژه مهم را به سرانجام رساند، بلکه می‌توان پروژه‌های مهم دیگر شبکه حمل و نقل ریلی را نیز تکمیل و بهره برداری کرد.
شاهجویی افزود: استفاده از مدل سرمایه گذاری مردمی در قالب تأسیس شرکت‌های سرمایه گذاری پروژه محور، که وزیر سابق راه و شهرسازی نیز قول اجرایی شدن آن را به کرات داده بود، می‌تواند مساله تأمین مالی پروژه راه آهن سریع السیر تهران-قم-اصفهان را مرتفع کند و در عین حال به تکمیل هر چه سریع‌تر دیگر پروژه‌های زیربنایی نیمه تمام کشور کمک کند. بدون آنکه نیازی به بهره گیری از سرمایه گذاری‌های خارجی وجود داشته باشد.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: به نظر می‌رسد باید مهمترین اهتمام تیم مدیریتی جدید وزارت راه و شهرسازی، عمل به وعده بی سرانجام وزیر سابق راه و عملیاتی کردن تأسیس شرکت‌های سرمایه گذاری پروژه محور برای تکمیل پروژه‌های نیمه تمام زیربنایی کشور باشد. تا به این واسطه پروژه‌های مهمی همچون پروژه راه آهن سریع السیر تهران-قم-اصفهان به واسطه نبود منابع مالی مناسب، محکوم به شکست نشوند.
مهر
