به گزارش ایران اکونومیست، با توجه به طرح اولیه "سند راهبردی صنعت لوازم خانگی" گفته می‌شود که قرار است در برنامه هفتم توسعه نیز واردات لوازم خانگی همچنان ممنوع باقی بماند و تولید این محصولات به دست بنگاه‌های بزرگ اقتصادی بیفتد. در واقع این صنعت مانند صنعت خودرو، انحصاری خواهد شد، اما سوال اینجاست که آیا با اجرای این طرح برای صنعت خودرو شاهد پیشرفتی بودیم؟! سوال اینجاست که آیا مشکل کمبود کمی و کیفی برخی از کالاها در کشور، مربوط به بازار انحصاری و ممنوعیت‌های واردات یا نداشتن برنامه‌ای برای مدیریت و پیشرفت صنایع است؟!
بازار انحصاری، رشد کمی دارد اما کیفی خیر
بابک صدرایی کارشناس خودرو در گفت و گو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص انحصاری بودن بازار خودرو و تاثیر آن بر روی کیفیت و کمیت خودروها، گفت: در هیچ جای دنیا انحصاری کردن باعث رشد کیفیت نمی‌‌شود و تنها چیزی که می‌توان از این نوع بازار انتظار داشت، رشد کمی کالاهاست. در بازار خودرو نیز تولیدات خود را افزایش دادیم اما کیفیت مد نظر را در این صنعت مشاهده نمی‌کنیم.
او در ادامه با اشاره به طرح اولیه انحصاری شدن بازار لوازم خانگی با توجه به شرایطی که برای صنعت خودرو در این بازار به وجود آمده، توضیح داد: هر زمان که بازار انحصاری شود، رشدی صورت نمی‌گیرد؛ چه در صنعت خودرو باشد و چه در لوازم خانگی.
کارشناس خودرو بیان کرد: انحصار دو نوع دارد؛ مثلا در صنعت خودرو، فقط دو شرکت می‌توانند تولید داشته باشند، اما زمانی دیگر مشاهده می‌شود که برای تولید لوازم خانگی ۲۰ شرکت را در نظر گرفته‌اند، که در نوع دوم باز هم رقابت نسبی ایجاد می‌شود، ولی در نوع اول، رقابت زیادی صورت نگرفته و آن صنعت پیشرفت چندانی نخواهد کرد.
صدرایی اظهار کرد: بررسی کشورهای پیشرفته یا حتی متوسط جهان نشان می دهد که در تمامی کشورها، بازار در تمامی کشورها آزاد است و بازار انحصاری در آن‌ها معنایی ندارد.
او ادامه داد: آزاد بودن بازار و به تبعیت از آن، ورود به بازار جهانی، سبب می شود تا کالاهای تولیدکنندگان در بازار شناخته شود و با تعداد بالا به فروش برسد.
مشکل، نبود برنامه جامع است نه ممنوعیت ورود کالا به کشور
سعید باستانی، سخنگوی سابق کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با طرح اولیه "سند راهبردی صنعت لوازم خانگی" و احتمال ممنوعیت دوباره لوازم خانگی پس از پایان برنامه ششم توسعه، گفت: در سیاست گذاری در رابطه با یک کالا، باید یک بسته اقتصادی نوشته شود. محدودیت واردات در یک زمان مشخص، ممکن است بخشی از این بسته اقتصادی باشد، اما این موضوع باید منوط به آن باشد که این بسته، کامل ارائه شود تا بتوانیم یک کالا را تبدیل به یک کالای مناسب، رقابت پذیر، صادرات محور و با هزینه مناسب کنیم.
او ادامه داد: این بسته اقتصادی باید شامل چند مورد باشد؛ یکی از موارد مهم آن، حمایت دولت از تولید کننده و مصرف کننده است که بخشی از آن مربوط به ممنوع کردن واردات به نفع تولیدکنندگان است. مثلا وقتی قرار است تولیداتی راه بیفتد، دولت ممکن است بسته به صنعتی که انتخاب شده، زمانی را برای ممنوعیت واردات آن به کشور در نظر بگیرد. در چنین شرایطی در طول زمان ممنوعیت، صنایع داخلی باید کالاهایشان را به کیفیت بالا برسانند و تولیداتشان را بالا ببرند؛ در ضمن باید هر ۶ ماه یک بار، این صنایع را بررسی کرد تا مشخص شود پیشرفتی داشته اند یا خیر. در این شرایط صادرات امکان پذیر می‌شود.
باستانی درباره یکی از مواردی که وزارت صمت به آن کم توجهی می‌کند، توضیح داد: اگر ما تمام بنگاه‌های تولیدی موتور سیکلت ساز ایران را باهم جمع کنیم، به اندازه یک موتور سیکلت ساز چینی تولید ندارند. برای اینکه از این اتفاق جلوگیری شود، نیازمند تهیه یک برنامه پیشران اقتصادی هستیم. مثلا می‌توانیم این برنامه پیشران را برای صنعت لوازم خانگی در نظر بگیریم، اما وزارت صمت توجه کمی به این موضوع دارد.
او ادامه داد: وجود ۷۰ شرکت تولیدی یخچال در صنعت لوازم خانگی، امکان پذیر نیست. کره جنوبی با محصولات ال جی و دِوو تعداد مقاصد صادراتی خود را ارتقاء داده و وضعیت خوبی را برای اقتصاد این کشور به وجود آورده است.
باستانی بیان کرد: کارخانه‌های کوچک و پراکنده نمی‌توانند در بازار جهانی جایی داشته باشند، بنابراین باید صنعت لوازم خانگی در دست چند شرکت بزرگ قرار بگیرد و از سمت دولت حمایت شود تا بتواند هم از لحاط کیفی و هم کمّی رشد داشته باشد.
باستانی درباره ممنوعیت واردات برخی کالاها به ایران نیز، گفت: اشکال مربوط به ممنوعیت کالا نیست بلکه به نبود یک برنامه جامع ارتباط دارد. اگر چنین برنامه‌ای برای یک صنعت وجود داشته باشد، آن صنعت رشد خواهد کرد، به طور مثال، وزارت صمت می‌تواند به فعالان آن صنعت اعلام کند که برای بازه زمانی خاصی، واردات محصولات مرتبط با آن صنعت را ممنوع می‌کند به شرط آن که، آن‌ها نیز از ضوابط خاصی پیگیری کنند تا محصولاتشان قابلیت رقابت در بازار جهانی را پیدا کند.
طبق این گزارش؛ بین کارشناسان درباره انحصاری شدن بازار برخی کالاها، اختلاف نظر وجود دارد، اما چیزی که اغلب کارشناسان به آن اشاره دارند، نداشتن نظارت صحیح برای بهبود کیفیت پس از اجرای طرح انحصاری شدن آن کالا در کشور است.
