به دنبال بازگشت بورس به مسیر صعودی طی هفته‌های گذشته، حالا افزایش نرخ دلار نیز روح تازه‌ای در کالبد این بازار دمیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ هر اسکناس آمریکایی از کف ۲۱هزار تومانی در میانه اردیبهشت‌ماه با رشد بیش از ۲۸ درصدی به کانال ۲۷هزار تومان وارد شده است. افزایش نرخی که طبیعتا با وقفه زمانی اثر خود را بر دلار نیمایی نیز به جا خواهد گذاشت. این مهم از آنجا حائزاهمیت است که بدانیم بیش از ۶۰ درصد از سهام بورسی در زمره شرکت‌های صادرات‌محور قرار می‌گیرند؛ شرکت‌هایی که بیشترین درآمد خود را به صورت دلاری کسب کرده و طبیعتا به دنبال رشد نرخ این ارز منتفع خواهند شد و با توجه به اثر بالایی که در محاسبه نماگرهای بورسی دارند، دماسنج‌های تالار شیشه‌ای را نیز مثبت خواهند کرد. در مقابل اما شرکت‌هایی هستند که در زمره گروه‌های ریالی قرار می‌گیرند. برخی هیچ اثری از تغییرات نرخ دلار نمی‌پذیرند و برخی دیگر هزینه‌های دلاری داشته و در مقابل درآمد ریالی کسب می‌کنند؛ این گروه از سهام متضرران رشد نرخ دلار خواهند بود.
آنچه واضح است ابهام در مسیر مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام، با تغییر جهت انتظارات تورمی، بازار ارز را نیز دستخوش تغییراتی کرده است. به اعتقاد کارشناسان، دلیل دیگر رشد قیمت‌ها در بازار ارز را می‌توان به عدم‌تحقق درآمدهای دولت طی چند ماه گذشته نسبت داد. به طوری که غیر از درآمدهای مالیاتی که به‌طور کامل مطابق با لایحه محقق شده، سایر درآمدها از جمله فروش نفت کمتر از پیش‌بینی‌ها به ثمر نشسته است. از سوی دیگر هزینه‌های تحمیلی به دولت با اوج‌گیری مجدد بیماری کرونا رو به فزونی نهاده و در صورتی که در ماه‌های پیش رو وضعیت بر همین منوال باشد می‌تواند کسری بودجه بیشتری را روی میز دولت قرار دهد. بر همین اساس و با تکیه بر این مفروضات افزایش نرخ دلار دور از ذهن نخواهد بود. اما این فضای صعودی در بازار ارز چه آثاری در بازار سهام و وضعیت سرمایه سهامداران به جا می‌گذارد؟
اثرپذیری مستقیم بورس از دلار
برآیند تحلیل کارشناسان نشان می‌دهد افزایش نرخ دلار نیمایی موجب افزایش سود‌آوری شرکت‌های صادرات‌محور مانند شرکت‌های پتروشیمی، پالایشی، فلزات و معدنی می‌شود و در نهایت می‌تواند منجر به افزایش قیمت سهام در این گونه صنایع شود. از سوی دیگر افزایش نرخ ارز برای بسیاری از شرکت‌های تولیدی که وارد‌کننده مواد اولیه هستند، امری نامطلوب محسوب می‌شود. از این رو سرنوشت بازار سهام به صورت مستقیم و غیرمستقیم با نرخ ارز گره خورده است و کوچک‌ترین تغییراتی در این بازار، روند قیمت در بازار سهام را با چرخشی متفاوت روبه‌رو می‌کند.
در همین رابطه بهروز شهدایی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به تاثیرپذیری قیمت سهام از نوسان قیمت ارز گفت: صنایع دلارمحور که همواره بر روند شاخص بورس تاثیرگذارند از هرگونه افزایش قیمت در بازار ارز استقبال می‌کنند. با توجه به اینکه این دسته از سهام نقش پررنگی در نوسان دماسنج بازار بازی می‌کنند کلیت بازار را با رشد همراه می‌کنند. به طوری که نمی‌توان نقش قیمت دلار در رشد اخیر شاخص را نادیده گرفت.
وی اظهار کرد: چند عامل مهم اثرگذار عملکرد بازار سهام را وارد فاز تعادلی و صعودی کرد. بر همین اساس نمی‌توان صرفا افزایش قیمت دلار را دلیل رشد بازار عنوان کرد. همان‌طور که مشاهده کردیم در هفته‌های اخیر به صورت همزمان شاهد رشد قیمت سهام دلارمحور و سهام ریال‌محور بودیم. قرار گرفتن بیشتر سهام ریالی در فهرست رشد قیمت‌ها به درستی گواه این مدعاست که رونق بازار سرمایه در یک ماه و نیم گذشته صرفا به دلیل انتظارات تورمی در بازار ارز نیست.
پرچم کامودیتی‌ها بالاست
وی با اشاره به تاثیرپذیری بازار سرمایه از نوسان قیمت ارز گفت: شرکت‌های دلارمحور و کامودیتی‌محور نسبت به هرگونه تغییر قیمت در بازار ارز واکنش نشان می‌دهند؛ شرکت‌هایی که درآمد دلاری دارند و کالاهای این شرکت‌ها بر اساس نرخ دلار قیمت‌گذاری می‌شود. بخشی از هزینه‌های آنها دلاری و بخش عمده دیگری از هزینه‌های آنها ریالی حساب می‌شود. زمانی که درآمد این دسته از شرکت‌ها بالا می‌رود، آن بخش از هزینه ریالی صورت‌های مالی شرکت که شامل دستمزد، استهلاک، هزینه‌های مالی شرکت و مواردی از این قبیل می‌شود، با همان نرخ ریال حرکت می‌کنند. اما سرنوشت درآمد این دسته از شرکت‌ها چگونه خواهد بود؟ درآمد ریالی با افزایش قیمت دلار رشد می‌کند و هزینه بخش ریالی نیز بدون تغییر باقی می‌ماند و متناسب با درآمد دلاری بالا نمی‌رود. در نتیجه افزایش نرخ فروش همزمان با افزایش قیمت دلار سوددهی شرکت‌هایی که فروش دلاری دارند را چند برابر می‌کند. نرخ دلار نقش اهرمی را در وضعیت سوددهی شرکت‌های دلارمحور ایفا می‌کند.
شهدایی ادامه داد: اما در مقابل شرکت‌هایی که هزینه دلاری و درآمد ریالی دارند از افزایش نرخ دلار تاثیر منفی می‌پذیرند. اما در مجموع می‌توان گفت حجم بزرگی از بازار با افزایش قیمت دلار ترفیع می‌گیرند. وی تاکید کرد: قیمت‌گذاری دلار از فرآیند عرضه و تقاضا تبعیت می‌کند. با توجه به این موضوع فعالان بورسی نیز احتمال کاهش قیمت ارز را از همان ابتدا عملی نمی‌دانستند. قیمت‌گذاری دستوری دلار در حالی که منابع متناسبی در داخل کشور با این محدوده قیمتی وجود ندارد از همان ابتدا دلیلی بر عدم‌تحقق آن بود.
اثر تورمی ارز بر قیمت سهام
ناامیدی چند ماه گذشته نسبت به بازار سرمایه جای خود را به امید به آینده این بازار داده است؛ در این میان یکی از فاکتورهایی که همواره بر بازار سرمایه اثر مهم و مستقیم دارد، وضعیت نرخ ارز به‌ویژه قیمت دلار است. در همین رابطه حسن برادران‌هاشمی، کارشناس بازار سرمایه در مورد پیامد افزایش نرخ ارز بر بورس تهران گفت: روند صعودی قیمت دلار و تاثیر آن بر بازار سهام از چند زاویه قابل بررسی است. یکی از مشکلاتی که همواره در بازار دلار وجود دارد چندنرخی بودن آن است. در حال حاضر نیز شاهد سه نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی ویژه کالاهای اساسی، دلار نیمایی برای شرکت‌های صادراتی و همچنین دلار آزاد هستیم که بارها اعلام شده تک‌نرخی شدن به شفافیت و جلوگیری از رانت و کاهش فسادهای مالی کمک می‌کند. وی با بیان این که افزایش نرخ دلار رابطه مستقیمی با قیمت‌های تابلوی بورس خواهد داشت، عنوان کرد: افزایش نرخ دلار نیمایی موجب افزایش سود‌آوری شرکت‌های صادرات‌محور مانند شرکت‌های پتروشیمی، پالایشی، فلزات و معدنی می‌شود به طوری که منجر به افزایش قیمت سهام این گونه صنایع خواهد شد. ازسوی دیگر افزایش نرخ ارز برای بسیاری از شرکت‌های تولیدی که وارد‌کننده مواد اولیه هستند امری نامطلوب محسوب می‌شود. بر همین اساس هزینه‌های تولید و در نتیجه بهای تمام شده این دسته از شرکت‌ها با افزایش روبه‌رو می‌شود گرچه افزایش قیمت هزینه‌ها متعاقبا بعد از افزایش نرخ فروش جبران می‌شوند. این کارشناس به اثر تورمی قیمت ارز بر بورس اشاره کرد و گفت: در این حالت با توجه به افزایش همه‌جانبه قیمت‌ها، بازار سهام نیز در جهت حفظ ارزش آن افزایشی خواهد بود بنابراین افزایش نرخ دلار در صورتی که تداوم یابد، قطعا به حرکت شاخص بورس در جهت صعودی منجرخواهد شد.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به افزایش نرخ دلار آیا ممکن است سرمایه‌گذاران بورسی به سمت بازار ارز کوچ کنند نیز اظهار کرد: این نگرانی که در صورت افزایش نرخ ارز بخشی از سرمایه‌گذاران بورسی مانند سال گذشته خارج و به سوی بازار دلار سوق داده شوند، در شرایط کنونی چندان منطقی نیست. مختصات بازار امسال با سال گذشته تفاوت‌های بسیاری دارد. سال ۹۹ قیمت‌ها در سقف قیمتی بوده و در خیلی از نمادها شاهد حباب قیمتی بودیم اما امسال بعد از ریزش شدید قیمت، بسیاری از سهام زیر ارزش ذاتی در حال معامله هستند.
دنیای‌اقتصاد
