چه اتفاقی برای والیبال ایران رخ داده است؟

مرحله مقدماتی سومین دوره رقابت‌های لیگ ملت‌های والیبال روزهای تلخی برای والیبال ایران و هواداران رقم زد. تیم ملی والیبال ایران پس از المپیک ریو در رده مدیریتی و سرمربی دچار نوسان و تغییرات بود و در فاصله دو ماه به آغاز لیگ ملت‌ها ۲۰۲۱ تکلیف سرمربی مشخص و در ایران حاضر شد. با توجه به اتفاقات رخ داده هدف اصلی تیم ملی در لیگ ملت‌ها کسب نتیجه نبود اما نمایش ضعیف و بهم ریختگی تیم ملی زنگ خطر جدی را در آستانه المپیک توکیو به صدا در آورد.

با توجه به برنامه ریزی منسجم تیم‌های قدرتمند دنیای والیبال و عملکردشان در لیگ ملت‌ها علی رغم وعده و قول رئیس فدراسیون، تیم ملی والیبال ایران شانس بسیار اندکی برای کسب سکو المپیک دارد. اما نکته مهم این است تیم ملی از بحران خارج شود و در المپیک توکیو نمایش قابل دفاعی فارغ از کسب نتیجه داشته باشند.

مرتضی شیاری دستیار ایرانی جان اسپرو، سرمربی تیم ملی آمریکا پیش از آغاز مسابقات لیگ ملت‌ها و انتخاب «الکنو» به عنوان سرمربی تیم ملی والیبال ایران در گفتگو با خبرنگار مهر در مصاحبه‌هایی با تیتر ««الکنو» گزینه مناسبی برای ایران نیست / لیگ والیبال دچار مشکل است» و «والیبال ایران به افراد متخصص نیاز دارد / حفظ ویترین به چه قیمتی؟» همراه با برخی کارشناسان دیگر هشدارهایی به فدراسیون والیبال دادند اما در نهایت فدراسیون تصمیم خود را اعمال کرد.

عدم برنامه ریزی بلند مدت فدراسیون، از دست رفتن زمان، انتخاب گزینه نامناسب با سیستم والیبال ایران، ایجاد توقعات بالا از تیم ملی و… از جمله مواردی است که باعث ناکامی تیم ملی در لیگ ملت‌ها شد.

برای بررسی نتایج تیم ملی در لیگ ملت‌ها ۲۰۲۱ خبرنگار مهر گفتگویی با مرتضی شیاری انجام داد که در ادامه می‌خوانید.

سیستم والیبال ایران و الکنو همخوانی ندارد

مرتضی شیاری در گفتگو با خبرنگار مهر درباره نتایج تیم ملی والیبال در لیگ ملت‌ها، گفت: برعکس افرادی که معمولاً صبر می‌کنند تا نتایج مسابقات مشخص شود و سپس کارشناسی کنند اما من پیش از آن صحبت‌هایم را مطرح می‌کنم و همیشه سعی کردم که در صحبت‌هایم بی طرف باشم و منافع شخصی خودم را در نظر نگیریم و کارشناسانه صحبت کنم. زمانی که تصمیم بر آن شد ولادیمیر الکنو سرمربی تیم ملی والیبال ایران شود با توجه به شناختی که از والیبال روسیه و الکنو داشتم و دارم و همچنین شناختی که از والیبال ایران و بازیکنانش دارم، عنوان کردم که این دو سیستم به هیچ عنوان با یکدیگر همخوانی ندارند.

الکنو مربی بدی نیست

مربی تیم ملی والیبال آمریکا تأکید کرد: بارها تأکید کردم الکنو به درد والیبال ایران نمی‌خورد و خیلی‌ها واکنش نشان دادند که چرا این طور صحبت کردم. اما کسی متوجه اصل صحبت‌هایم نشد. الکنو مربی بدی نیست برعکس او مربی خوب و بزرگی است که سیستم و دانش خاص خود را دارد اما سیستم والیبال الکنو با سیستم والیبال ایران جور در نمی‌آید.

افراد ناتوان باعث ایجاد بازیکن سالاری شدند

وی افزود: در سالهای گذشته پس از رفتن ولاسکو سیستم والیبال ایران به سمتی حرکت کرد که در واقع چرخش کنترل تیم به دست بازیکنان افتاد. بازیکن سالاری در والیبال ایران بعد از رفتن ولاسکو بیداد کرد. البته این را در نظر بگیرید که ایجاد بازیکن سالاری به هیچ عنوان به بازیکن برنمی‌گردد و بازیکن مقصر نیست. بلکه مقصر افراد ناتوانی هستند که در بحث کنترل تیم حضور دارند و می‌تواند هر شخصی باشد. در واقع این افراد به خاطر نقطه ضعف خودشان، کمبود دانش و تخصص نمی‌توانند سیستم را کنترل کنند و طبیعی است که بازیکنانی که برتر از آنها هستند، دانش و تخصص بیشتری دارند، ناخودآگاه مجبور می‌شوند کنترل کار را در دست بگیرند.

بازیکنان مقصر ایجاد بازیکن سالاری نیستند
دستیار جان اسپرو اظهار داشت: زمانی که بازیکنان کنترل را در دست بگیرند و افراد غیرمتخصص و ناتوان ببینند که آنها کار را به درستی انجام می‌دهند، مجبور می‌شوند سکوت کنند و همین باعث ایجاد بازیکن سالاری می‌شود. پس در واقع بازیکنان مقصر ایجاد بازیکن سالاری نبودند. لطفاً بازیکنان این صحبت‌ها را به خود نگیرند و ناراحت نشوند. چرا که آنها اصلاً مقصر نیستند. هر کسی دیگر در هر جای دنیا جای این بازیکنان بودند مجبور می‌شدتند در صورتی که سیستم و مدیریت ضعیف است، خودشان به صورت ناخودآگاه ورود و دخالت کنند.

شکست‌ها مشکلات را بروز داد
شیاری تصریح کرد: با آمدن الکنو و با توجه به شناختی که از او دارم به هیچ عنوان چنین اجازه‌ای را به بازیکنان نمی‌دهد. از آنجایی که الکنو به عنوان شخص جدید وارد سیستم جدیدی شده و در واقع هدفش این است که سبک والیبال روسیه را در ایران اعمال کند (با توجه به عدم همخوانی سیستم والیبال ایران و روسیه) دچار مشکل می‌شود. پیش از شروع مسابقات عنوان کردم که اگر تیم ملی ایران روی مدار پیروزی قرار بگیرد، همه چیز بر وفق مراد پیش می‌رود و هیچکدام از این مشکلات بروز نخواهد کرد. اما وقتی تیم روی قلتک بد بازی کردن باشد، آن وقت است که اختلاف بروز می‌کند.

تعجبم از سکوت کارشناس‌ها است

وی ادامه داد: زمانی رسید که با شدت گرفتن این اتفاقات شاهد بودید که در حین مسابقه، زمانی که الکنو صحبت می‌کرد، بازیکنان به صحبت‌های او گوش نمی‌کردند و فقط برخی از آنها برای حفظ احترام، سری تکان می‌دادند. تمام این مسائل قابل پیش بینی بود و تعجبم از افراد داخل ایران است که بسیار بیشتر از من کارشناس و متخصص هستند اما سکوت کردند و این مسائل را عنوان نمی‌کنند.

کار الکنو حرفه‌ای است

مربی تیم ملی والیبال آمریکا تأکید کرد: کاری که الکنو در حین مسابقات انجام می‌دهد و از نفرات مختلف استفاده می‌کند بسیار حرفه‌ای است. چرا که او می‌خواهد به بازیکنان جوان میدان بیشتری بدهد تا تجربه کسب کنند و در لحظات حساس و میدان‌های سخت مثل المپیک به کار گرفته شوند و بازیکنان باتجربه نیز استراحت بیشتری داشته باشند تا آنها هم برای بازی‌های مهم‌تر بیشتر مورد استفاده قرار گیرند.

تغییر سیستم باعث عدم هماهنگی‌ها شد

وی ادامه داد: اما نکته این است، سیستمی که الکنو به کارگرفته، سالهاست که در والیبال ایران وجود نداشته است. همیشه یک گروه خاص در مسابقات شرکت کرده‌اند و به همین دلیل است که امروز شاهد هستیم زمانی که یک بازیکن از گروه قبل در تیم وجود ندارد، تیم ملی دچار مشکل می‌شود. برای مثال هماهنگی بین پاسور دوم و سوم با اسپوکرهای تیم وجود ندارد. طوری که پاسور دوم و سوم نمی‌دانند اسپوکرهایش چه سبکی اسپک می‌زنند. وقتی حداقل ۱۰ سال گذشته پاسورها در تیم ملی دائماً تعویض شده‌اند و هیچکدام در داخل میدان بازی نکردند، حالا شخص جدیدی مانند الکنو این میدان را برای آنها فراهم کرده و بازیکنان همه دچار مشکل و عدم هماهنگی می‌شوند و مشکلات بروز می‌کند.

پرسش بازیکنان آمریکا؛ چه اتفاقی برای والیبال ایران رخ داده است؟

ناراحتی بازیکنان از سرمربی و بالعکس

شیاری با اشاره به بازیکنان توانمند ایران گفت: در توانایی بازیکنان ایران شکی نیست اما مشکل اینجاست که وقتی فرد جدیدی آمده که سیستم والیبال ایران را در ۱۰ سال گذشته به هم ریخته است، چنین مشکلاتی پیش می‌آید. در بازی‌های لیگ ملت‌ها در تیم ملی ایران شاهد ناهماهنگی‌ها و سردرگمی بازیکنان داخل زمین بودیم. سیستم به هم خورده است و کسی نمی‌داند چه کاری انجام می‌دهد. عدم رضایت و ناراحتی در چهره بازیکنان و چهره سرمربی به خوبی مشهود است و در واقع هر دو گروه از هم ناراحت هستند. بازیکنان از اینکه سرمربی سیستم آنها را به هم ریخته، ناراحت هستند و سرمربی به خاطر اینکه بازیکنان حرف او را گوش نمی‌کنند، ناراحت است و همین بحران برای تیم ملی ایجاد کرده است.

با آسیب شناسی تیم ملی از بحران خارج شود

شیاری اظهار داشت: به هر حال این اتفاقات رخ داده است و باید بسیار سریع برای آن برنامه ریزی شود. به هر حال سرمربی انتخاب شده است و پس از المپیک می‌شود راجع به آن صحبت کرد که چرا چنین فردی انتخاب شده و چرا افرادی درباره انتخاب او موافقت کرده‌اند. در حال حاضر المپیک نزدیک است و زمانی برای جایگزینی سرمربی وجود ندارد. بهترین کار این است که سریع کارشناسی و آسیب شناسی شود و تیم از حالت بحرانی خارج شود تا در المپیک بهتر بازی کنیم.

روحیه جنگندگی به تیم تزریق شود

وی افزود: مشکل حال حاضر والیبال ایران این است که بسیار بد بازی می‌کنند و روحیه جنگندگی به هیچ عنوان در تیم دیده نمی‌شود. همیشه یکی از نکات مثبت والیبال ایران این بود که همه دنیا از جنگندگی بازیکنان ملی پوش ایرانی صحبت می‌کردند، چیزی که الان وجود ندارد. اگر این مشکل را حل نکنیم در المپیک بسیار بدتر بازی خواهند کرد.

برگزاری نشست اضطراری به محض ورود به ایران

مربی تیم ملی والیبال آمریکا با اشاره به راهکارهای موجود گفت: بهترین کاری که می‌توان انجام داد این است که به محض بازگشت تیم ملی به تهران، نشست اضطراری مسئولان ابتدا با الکنو برگزار شود. توضیحات سرمربی شنیده و توضیحات خود را نیز ارائه دهند. سپس نشستی با بازیکنان بزرگ‌تر تیم برگزار شود و در نهایت نشستی با حضور سرمربی و بازیکنان انجام شود و دو طرف به توافق برسند.

کنترل تیم از دست کادرفنی خارج شد

وی افزود: در بازی‌های پایانی تیم ملی به خوبی در چهره بازیکنان و کادر فنی شاهد بودیم که همگی منتظر پایان مسابقات بودند، به حدی تیم دچار بحران شده است که آنها می‌خواستند هر چه سریع‌تر به ایران بازگردند. چرا که هر چه بیشتر می‌گذشت به سمت آبروریزی حرکت می‌کرد و کنترل تیم از دست کادر فنی خارج شد و کسی قادر به مدیریت نبود.

اگر از تیم بحران خارج نشود آبروی والیبال ایران، بازیکنان و الکنو خواهد رفت

شیاری تاکید کرد: المپیک نزدیک است و هر دو گروه یعنی بازیکنان و کادر فنی باید یک تیم شوند تا آبروی والیبال ایران، آبروی بازیکنان ایران و آبروی الکنو حفظ شود. چرا که در المپیک اگر با این شرایط بازی کنیم آبروی همه این افراد خواهد رفت و بیشترین ضرر را الکنو با توجه به رزومه‌اش خواهد کرد.

قمار بزرگ الکنو

کارشناس والیبال تاکید کرد: الکنو با انتخاب تیم ملی والیبال ایران، قمار بزرگی کرد. حال یا این قمار نتیجه می‌گیرد یا خیر که تا به امروز نتیجه نگرفته است. به نظرم قبل از اینکه تمرینات تیم آغاز شود باید نشست روحی و روانی برگزار و آسیب شناسی‌ها صورت گیرد تا مشکلات برطرف شود.

تخریب نکنیم

وی افزود: خواهش دیگرم این است کارشناسان و رسانه‌ها که در چند سال گذشته پس از پایان مسابقات و با توجه به نتایج صحبت می‌کردند این کار را نکنند. این کار اصلاً درست نیست. اگر می‌توانستند باید قبل از شروع مسابقات حرف‌ها را می‌زدند نه اینکه پس از پایان رقابت‌ها شروع به تعریف و تمجید و یا تخریب کنند. حتی ممکن است این تخریب‌ها که در حال حاضر با آن مواجه هستیم با چراغ سبز مسئولان همراه باشد و این کار قشنگی نیست. به جای تخریب باید به فکر آسیب شناسی باشیم حتی اگر ممکن است سه روز تمرینات را کنسل کنند و فقط با یکدیگر صحبت کنند تا مشکلات روحی و روانی برطرف شود.

والیبالی‌ها چشمشان را بروی اشتباه غیر والیبالی‌ها بسته‌اند!

مربی تیم ملی آمریکا با اشاره به افراد والیبالی گفت: آنقدر که از والیبالی‌ها گله مند هستم از غیر والیبالی‌ها نیستم چرا که این افراد چشم خود را بر روی اشتباهات غیر والیبالی‌ها می‌بندند و بدتر از آن سکوت می‌کنند و بدتر، اشتباهات غیر والیبالی‌ها را توجیه می‌کنند. یعنی زمانی که مسئولان غیر والیبالی حرکت اشتباهی انجام می‌دهند که منجر به آسیب به والیبال ایران می‌شود والیبالی‌ها آن را توجیه می‌کنند!

روند والیبال ایران خطرناک است

وی افزود: والیبال ایران چندین سال است که در حال نزول است. از ۴ سال گذشته مدام هشدار دادم که روند والیبال ایران خطرناک است و اگر مانع نشویم به دورانی بازخواهیم گشت که مقابل تیم‌های ژاپن و چین نتیجه را واگذار کنیم. مطمئن باشید اگر امروز مانع این روند نشویم با خداحافظی بازیکنان با تجربه و اینکه پشتوانه‌ای برای آن ساخته نشده است والیبال ایران به ۲۰ سال گذشته بازخواهد گشت.

پرسش بازیکنان آمریکا؛ چه اتفاقی برای والیبال ایران رخ داده است؟

پشتوانه سازی انجام نشده است

شیاری با تاکید بر اینکه پشتوانه سازی خوبی صورت نگرفته است گفت: شاید الان برخی از کارشناسان بگویند میثم صالحی و صابر کاظمی جوانانی هستند که پشتوانه خوبی برای تیم ملی ایران هستند، قبول دارم که این بازیکنان بسیار توانمند و عالی هستند اما مشکل والیبال ایران بیشتر از این حرف‌ها است. آیا ما در ۱۵ سال گذشته پاسوری آماده کرده‌ایم که حداقل ۷۰ درصد توانایی‌های سعید معروف را داشته باشد؟ خیر. آیا سرعتی زنی آماده کرده‌ایم که ۷۰ درصد توانایی‌های موسوی را داشته باشد؟ خیر.

امیدوارم به ۳۰ سال پیش برنگردیم

وی گفت: مهره‌های کلیدی که در تیم ملی والیبال ایران حضور دارند جایگزین‌های تأثیرگذاری ندارند و اگر اینها به هر دلیلی نباشند بازیکنی که حداقل ۷۰ درصد توانایی آنها را داشته باشد نداریم. امیدوارم بتوانیم راهی پیدا کنیم که اگر این اتفاق نیفتد والیبال ایران به ۲۵-۳۰ سال گذشته بازخواهد گشت.

اتاق فکر فریب خورد

شیاری در ادامه با اشاره به گزارش خبرگزاری مهر در شهریور سال ۱۳۹۹ درباره تشکیل کمیته فنی برای انتخاب الکنو افزود: فدراسیون والیبال سالهاست اتاق فکری را تشکیل می‌دهد تا ذهن جامعه را به سمتی سوق دهد که از همه در حال گرفتن نظر است. اما در نهایت تفکر خودشان را اعمال می‌کنند. افرادی که در اتاق فکر حضور دارند (البته منظورم به همه آنها نیست) امکان دارد گول بخورند. فقط به این دلیل نیست که به خاطر موقعیتشان در اتاق فکر با نظرات موافقت کنند ممکن است گول بخورند ولی چیزی که مهم است فدراسیون طوری مسیر را هدایت می‌کند که این نفرات در نهایت تن به خواسته فدراسیون بدهند. پس از رفتن والاسکو فدراسیون والیبال بارها این کار را انجام داده است. به طور مثال جلسه فرمالیته‌ای بود که فدراسیون والیبال در هتل المپیک برگزار کرد. مردم را جمع کرد و در نهایت کار خودش را انجام داد.

وی تاکید کرد: سیاستمداران و مدیران غیر ورزشی (منظورم شخص داورزنی نیست به طور کلی صحبت می‌کنم) همیشه گروهی را به جلو می‌اندازند و سپر خودشان قرار می‌دهند تا اگر اتفاقی رخ داد گردن آن گروه بیاندازند و اگر همه چیز خوب پیش رفت که همه چیز به اسم مدیر و سیاستمدار تمام می‌شود.

نظراتشان را به اتاق فکر القا می‌کنند

شیاری گفت: در واقع اتاق فکر را طوری تشکیل می‌دهند که نظرات خودشان را القا کنند و افراد چاره‌ای جز آن ندارند. آلکنو مربی خوبی است اما گذشت آن زمانی که ولاسکو در والیبال ایران حضور داشت و هنوز بازیکنان سرشناس و جهانی نشده بودند. ولاسکو به راحتی آنها را کنترل می‌کرد. در زمان ولاسکو تمام بازیکنان برای کسب یک امتیاز با دل و جان بازی می‌کردند و کاملاً در اختیار تیم بودند اما در حال حاضر چنین چیزی وجود ندارد.

وی افزود: من مدام اخبار والیبال ایران را دنبال می‌کنم و صحبت‌هایی از افراد غیر والیبالی در فدراسیون والیبال می شنوم که بسیار غیرکارشناسی است و انسان از صحبت‌های آن شاخ در می‌آورد که اینها چطور به خود اجازه می‌دهند چنین بحث‌هایی را مطرح می‌کنند. کسی که هیچ تخصصی از ورزش و والیبال ندارد به راحتی راجع به والیبال و شاخص‌های والیبال صحبت می‌کند؟

دلم برای والیبال ایران می‌سوزد

شیاری در پایان تاکید کرد: از صحبت‌هایم کسی دلخور نشود. به هیچ وجه قصد تخریب و خراب کردن شخصی را ندارم. فقط به عنوان فردی بی طرف و یک کارشناس آن چیزی را که می بی نم مطرح می‌کنم. ممکن است نظرم اشتباه باشد اما دلم برای والیبال ایران می سوزد که پتانسیل بسیار بالایی دارد ولی متأسفانه به خاطر یک سری اشتباهات و مشکلات موجود و عدم مدیریت نمی‌توانند والیبال ایران را به آن جایگاه اصلی خود بازگرداند. فقط از این موضوع ناراحتم وگرنه من با کسی دشمنی ندارم قصدم تخریب نیست.

وی افزود: اینکه والیبال ایران در رده مناسبی در لیگ ملت‌ها قرار نگرفت برایم به عنوان یک ایرانی ناراحت کننده است هر چقدر که والیبال ایران رشد و پیشرفت کند برای من هم خوشحال کننده خواهد بود.

سوال بازیکنان آمریکایی درباره والیبال ایران

شیاری ادامه داد: مطمئن باشید بازیکنان تیم ملی آمریکا بارها از من پرسیده‌اند چه اتفاقی برای والیبال ایران افتاده و چرا اینها این گونه شده‌اند؟ چرا این‌طور بازی می‌کنند؟ حتی آمریکایی‌ها نیز ناراحت هستند. آنها همیشه خوشحال بودند که تیم ایران تیم قدرتمند و جنگنده‌ای بوده و الان می‌پرسند چرا اینها دیگر انگیزه و جنگندگی لازم ندارند و خوب والیبال بازی نمی‌کنند.

علاقه آمریکایی‌ها به بازیکنان ایران

وی افزود: باور کنید آمریکایی‌ها تیم ملی و تک تک بازیکنان ایران را دوست دارند. شاید باور نکنید ولی آنها از تک تک پیروزی‌های تیم ایران خوشحال می‌شوند و بارها و بارها به من گفته‌اند واقعاً والیبال ایران را دوست دارند، دلمان می سوزد که تیمی که این گونه در سطح دنیا به عنوان یک تیم جنگنده مطرح بوده است و همه تیم‌ها موقع بازی مقابل ایران استرس داشتند حالا می‌بینند که روحیه تیم ایران از بین رفته و من از این موضوع واقعاً ناراحتم.

مهر