نرخ ارز از شاخص های مهم در روند تجارت خارجی هر کشوری از جمله ایران است. در این میان، در سال های گذشته به غلط تلاش شد تا نرخ ارز به نوعی سرکوب شود. موضوعی که در ظاهر از ثبات نرخ ارز حکایت داشت، اما به یکباره از رها شدن فنر نرخ ارز رونمایی شد. مسلما سیاست گذاری ارز بر مبنای کارشناسی و اصول علم اقتصاد، باور دارد که تعیین نرخ ارز نباید از طریق دستور و حتی سرکوب صورت پذیرد.
روشی که در سخنان رییس کل بانک مرکزی کشورمان نیز به دفعات دیده و شنیده شده است. به طور مثال، دکتر همتی در پایان سال گذشته در یادداشتی اینستاگرامی اظهار داشت: «بانک مرکزی همچنان اعتقاد راسخ دارد، نرخ ارز باید توسط ساز و کار بازار و مستقل از سیاست‌های مالی و بودجه‌ای تعیین شود و یا در روزهای گذشته در یک برنامه گفتگوی آزاد با جمعی از اقتصاددانان گفت: «نرخ ارزی که سرکوب شود و باعث خروج سرمایه شود از نظر من مردود است»
دکتر علی سعدوندی از کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی در اینباره به خبرنگار ایبِنا گفت: نرخ ارز نه تنها باید از طریق سازوکار بازار تعیین شود، بلکه سیاست گذاری توسعه ای باید به گونه ای باشد که تقاضا برای ارز ایجاد شود. یعنی نرخ ارز بالاتر از نرخ تعادلی قرار بگیرد. حتی اگر این موضوع را هم قبول نکنیم، حداقل باید تعیین نرخ ارز را به بازار بسپاریم. اینکه نرخ ارز را دستوری پایین تر از نرخ تعادلی بیاوریم و سعی کنیم نرخ ارز را شش ماه کاهش دهیم و بعد مجددا افزایش پیدا کند، خواهیم دید که وقتی این نرخ به سمت بالا برگشت، نتیجه این می شود که از نرخ تعادلی هم عبور می کند و بالاتر می رود.
به عبارت دیگر می توان نرخ ارز را برای شش ماه به ۱۴ یا حتی ۱۰ هزار تومان هم کاهش داد، اما در قبال آن ذخایر ارزی کشور را آتش می زنیم که این امر برای اقتصاد کشور زیان بار است. این مسیر در حقیقت یک فاجعه است که هرگز نباید سیاست گذار به سمت آن برود.
سعدوندی افزود: نرخ ارز باید به نحوی باشد که تولیدکننده داخل صدمه نبیند. وی در پاسخ به این ادعا که برخی می گویند اگر نرخ ارز را کاهش دهیم، مواد اولیه تولید ارزان تر می شود، اظهار داشت: بله، مواد اولیه تولید ارزان تر می شود ولی در آن شرایط دیگر احتیاج به تولید نیست، زیرا با نرخ ارز موجود، می توان کالای مورد نظر را ارزان تر وارد کشور کنیم. به بیان دیگر، اگر کالایی داشته باشیم که ۵۰ درصد آن مواد اولیه داخلی و ۵۰ درصد هم مواد اولیه خارجی باشد، اگر در این شرایط قیمت ارز نصف شود، قیمت تمام شده آن ۵۰ درصد خارجی هم نصف می شود ولی قیمت تمام شده آن بخش داخلی نصف نمی شود و ثابت خواهد ماند. در این شرایط باید دید که قیمت محصول نهایی چقدر پایین می آید؛ اینها یک محاسبه سال پنجم دبستان است که ما هر چقدر نرخ ارز را پایین تر از نرخ تعادلی بیاوریم، تولید داخلی بیشتر صدمه می بیند. به طور متوسط در ایران و سایر کشورهای دنیا، تولید صنعتی معمولا حدود ۱۰ تا ۵۰ درصد حاشیه سود دارد. حالا اگر نرخ ارز را ۵۰ درصد زیر قیمت تعادلی آوردیم، دیگر هیچگونه تولید ملی، صرفه نخواهد داشت.
ایبِنا
