سرطان خون لنفوبلاستی حاد، شایع‌ترین نوع سرطان در کودکان است. این سرطان از سلول‌های پیش ساز لنفوسیتی B یا T منشأ می‌گیرد و به دو نوع اصلی ALL-B و ALL-T تقسیم می‌شود. امروزه به علت پیشرفت در شیوه‌نامه‌های درمانی و روش‌های شیمی‌درمانی، زنده‌مانی پنج ساله در بیماران مبتلابه این نوع سرطان، از 41 درصد در اواسط دهه 1970 تا 70 درصد در طول سال‌های اخیر افزایش یافته است. البته در این راستا، اگرچه هدف داروهای شیمی‌درمانی از بین بردن سلول‌های توموری است، انواع مختلفی از سلول‌های طبیعی نیز تحت تأثیر این داروها قرار می‌گیرند.
به گفته متخصصان، از مهم‌ترین عوارض جانبی داروهای شیمی‌درمانی می‌توان به خستگی، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، درد و عفونت اشاره کرد. علاوه بر این، بسیاری از بیماران در طول درمان به داروهای شیمی‌درمانی مقاومت پیدا می‌کنند که این نیز خود از مشکلات جدی در درمان به شمار می‌آید. به همین دلیل استفاده از داروهای گیاهی برای مقابله با سلول‌های سرطانی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. داروهای گیاهی از طرق مختلفی نظیر القای آپوپتوز یا مرگ سلولی، توقف چرخه سلولی و اختلال در مسیرهای پیام‌رسانی سلول اثرات ضدسرطانی خود را اعمال می‌کنند.
بر اساس همین موضوع، تیمی چهار نفره از پژوهشگران کشور از دانشگاه اصفهان و دانشگاه شاهد اقدام به انجام پژوهشی کرده‌اند که در آن اثر یکی از مهم‌ترین مشتقات گیاه دارویی زنجبیل بر کنترل سرطان خون مورد اشاره بررسی شده است.
محققان فوق در این پژوهش تأثیر ماده مؤثره موسوم به «10-جینجرول» را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مشتقات گیاه دارویی زنجبیل که در دنیای علوم گیاهی با نام علمی «زینجیبر آفیسینال» شناخته می‌شود، بر رده‌های سلولی سرطان خون لنفوبلاستی حاد آزمایش کرده و نتایج حاصله را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که ماده دارویی 10-جینجرول به‌طور قابل توجهی دارای خاصیت مهارکنندگی روی سلول‌های سرطانی مورد اشاره است و به‌خوبی آن‌ها را کنترل می‌کند.
بنا بر گفته سهیلا رهگذر، دانشیار و پژوهشگر گروه زیست‌شناسی سلولی مولکولی و میکروبیولوژی دانشگاه اصفهان و همکارانش، «زنجبیل عضوی از خانواده‌ای گیاهی با همین نام است که اثرهای ضدسرطانی مشتقات گوناگونش بر انواع مختلفی از سرطان‌ها شامل پروستات، ریه، کلون، پوست، معده، کبد و پستان به اثبات رسیده است».
به بیان آن‌ها، «مطالعات نشان می‌دهند که گیاه دارویی زنجبیل سبب القای آپوپتوز یا مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده در سلول‌های سرطانی می‌شود و در میان ترکیبات مختلف این گیاه، ترکیبات موسوم به فنولی نقش مهمی در القای آپوپتوز ایفا می‌کنند. در این میان ماده 10-جینجرول تأثیری خاص بر این فرایند دارد».
بنابراین با تکیه بر استفاده از مشتقات فعال گیاهان دارویی برای مقابله با لوسمی یا سرطان خون لنفوبالستی حاد که بیماری شایع و مهلکی در بین کودکان است، نتایج این پژوهش از اهمیت خاصی برخوردار است.
این محققان اظهار داشته‌اند: «امید است با استفاده از مشتقاتی همانند 10-جینجرول به‌صورت منفرد یا در ترکیب با داروهای شیمی‌درمانی، گامی در جهت کمک به درمان بیماران مبتلابه ALL با بیشترین تأثیر و کمترین عوارض جانبی برداشته شود».
این یافته‌ها را نشریه «تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران» وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور وزارت کشاورزی منتشر کرده است.
ایسنا
