به گزارش ایران اکونومیست-پرورش طیور بومی همچون مرغ ، خروس ، اردک ، غاز و ... قرنهاست که در بین جوامع مختلف انسانی وجود دارد و به گونه ای این طیور به صورت کامل با انسان خو گرفته و پرورش آنها برای انسان بسیار آسان شده است. در این نوشتار به بررسی نژادهای مرغ مناسب برای پرورش در روستاها پرداخته و شرایط بهینه پرورش را بیان خواهیم کرد.
هدف از پرورش مرغ توسط ما چیست ؟ کدام نژاد مناسب تر است ؟
مهمترین نکته در پرورش طیور ، این است که بدانیم هدف ما از پرورش چیست ؟ میخواهیم چند پرنده بومی به منظور تخم گذاری و گاها مصرف گوشت پرورش دهیم یا خیر در صدد پرورش طیور برای کسب درآمد از آنها هستیم. در این مقاله ما بیشتر بر مقوله ی اول یعنی پرورش محدود طیور تمرکز خواهیم کرد.
بیشتر مرغ های بومی به منظور تخم گذاری و استفاده از تخم انها پرورش داده میشوند. انتخاب بهترین نژاد مرغ تخمگذار در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از مرغ ها امکان تخم گذاری بسیار بالایی دارند همچون مرغ لگهورن که بیشتر به صورت صنعتی پرورش داده میشود. در کنار این مرغ بسیاری از مرغ های بومی داخل کشور ، همچون مرغ مرندی و مرغ جهادی که اصلاح نژاد شده اند ، تخم گذاری مناسبی در طول سال دارند و از این رو میتوان از آنها برای پرورش محدود استفاده کرد.
این مرغ ها همچنین امکان کرچ مناسبی دارند و میتوان در سال چندین جوجه جدید نیز از آنها گرفت که از این نظر نیز هم به تخم گذاری در سال بعد کمک میکنند و هم اینکه افزایش تعداد طیور می تواند در حذف طیور با سن بالا و استفاده از گوشت آنها نیز تاثیر گذار باشد.
استفاده از روش های صحیح در پرورش طیور خانگی میتواند در بهبود رشد و نحوه ی تخم گذاری آنها نیز تاثیر بگذارد . از این رو رعایت یکسری اصول میتواند تاثیر بسزایی در کیفیت پرورش طیور داشته باشد .
اصول پرورش طیور محلی :
همانطور که اشاره شد اگر پرورش و نگهداری مرغ بومی همراه با رعایت استانداردهای پرورشی باشد، راندمان پرورشی افزایش یافته و تلفات کاهش می یابد، حتی اگر میزان پرورش محدود به تعداد کمی طیور باشد . در زیر به بررسی برخی از این اصول می پردازیم :
محیط نگهداری : محیط نگهداری طیور باید عاری از الودگی ها باشد. در مناطق روستایی بسیاری از طیور به صورت آزادانه در حال چرا در کوچه ها می باشد که این مورد می تواند سبب ایجاد بیماری های مختلفی در طیور شود و انتقال سریع برخی از این بیماری ها به سایر طیور ، امکان تلف شدن تمامی پرندگان را ایجاد میکند. در نتیجه بهتر است اجازه ی خروج طیور به خارج از محوطه ی نگهداری که میتواند محدوده حیاط خانه باشد ، داده نشود.
لانه : برای تخم گذاری مناسب توسط طیور ، نیاز یک لانه برای آنها بسیار ضروری می باشد. بدون لانه استرس وارده به طیور افزایش یافته و میتواند سبب کاهش میزان تخم گذاری در آنها نیز شود. از این رو استفاده از لانه ی مناسب ، که داخل آن کاهش یا پوشال یا موارد مشابه آنها قرار داده شده باشد بسیار ضروری است .
لانه ها به منظور جلوگیری از ورود حیوانات جونده همچون موش و ... با ارتفاع از زمین ساخته میشوند. در برخی موارد بخصوص در مناطقی که امکان ورود حیوانات وحشی به محوطه وجود دارد، شبها طیور به محل فنس کشیده شده منتقل میشوند. در صورتی که طیور با به محل سربسته ای منتقل کردید ، حتما توجه خواصی نسبت به تهویه ی محیط داشته باشید چراکه تهویه در طیور از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
آبخوری و دانخوری : بسیاری از پرورش دهندگان از آبخوری و دانخوری استفاده نمیکنند و دان ها را به صورت عادی بر روی زمین ریخته تا طیور از انها استفاده کنند. نکته ی حائز اهمیت در اینباره ، توجه به این امر می باشد که امکان انتقال الودگی در چنین شرایطی بسیار بالا می باشد. ممکن است الودگی های خطرناک حتی از طریق کف کفش به محیط نگهداری طیور منتقل شده و با این روش دان دادن به طیور به آنها منتقل شود و بیماری های مختلفی را در انها ایجاد کند. از این رو بهتر است دان ها داخل دانخوری به طیور داده شود.
دانخوری ها هم میتواند به صورت دانخوری های اماده ی موجود در بازار باشد و هم میتواند به صورت دانخوری های خلاقانه ای باشد که کاربر خود تولید میکند.
آبخوری نیز شرایط مشابهی دارد ، بهتر است از ابخوری های مخصوص استفاده شود و از ظروف فلزی برای ابخوری استفاده نشود چون ممکن است سبب انتقال الودگی ها و ... به طیور شود.
جیره غذایی : از مهمترین مواردی که در پرورش صحیح طیور اهمیت دارد ، توجه به جیره ی غذایی مناسب آنها می باشد. جیره غذایی مناسب شامل تمامی موادی می باشد که پرنده در هنگام پرورش به آنها نیاز دارد و از این رو در صورتی که این مواد غذایی به طیور برسد رشد انها بهتر خواهد بود. جیره ی غذایی استاندارد به صورت پلت در اختیار طیور قرار میگیرد. این پلت ها حاوی مواد مختلفی از جمله گندم ، ذرت ، سویا و ... هستند که اسیاب شده و در اختیار طیور قرار میگیرد.
جیره های غذایی استاندارد در دوره های مختلف زندگی طیور تهیه می شود. برای مثال در طول دوره ی تخم گذاری، میزان کلسیم در داخل جیره افزایش داده میشود . چنین مواردی در کیفیت تخم گذاری و میزان تخم گذاری تاثیر بسیاری دارد.
همچنین در نگهداری از طیور بومی ، استفاده از موادی که باعث افزایش مقاومت و ایمنی بدن طیور در مقابل بیماری ها شود، همچون سیر و پیاز بسیار تاکید میشود. استفاده ی مولتی ویتامین ها و یا منابع کلسیم در صورتی که جیره ی مخصوص به طیور داده نشود از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.
توجه به بهداشت و سلامت : پرورش دهنده باید توجه ویژه ای به بهداشت و سلامت پرنده ی خود داشته باشد و به صورت مکرر سلامتی آن را بررسی کند. تزریق واکسن های نیوکاسل ، آنفولانزا و ... بسیار ضروری می باشد چرا که این بیماری ها تلفات بسیاری دارند .
از سویی دیگر توجه به میزان جیره ی غذایی نیز باید انجام گیرد چرا که عدم توجه به آن و سو تغذیه در طیور، احتمال ایجاد کانیبالیسم در آنها را افزایش می دهد.
توجه به بهداشت محیط نگهداری و محل تخم گذاری طیور نیز بسیار مهم می باشد. یکی از بهترین راه های بررسی سلامت طیور توجه به فضله ی آنها و چک سلامتی طیور به صورت مداوم می باشد که پرورش دهنده باید مسئولیت چنین کاری را بر عهده بگیرد.
سخن پایانی :
در این نوشتار به صورت مختصری به بررسی مهمترین موارد در پرورش مرغ بومی پرداختیم و اصول اولیه ی انها را شرح دادیم. کاربران عزیز به منظور افزایش دانش در این مورد، میتوانند به لینک https://chicken-hatch.com/blog/category/breeding-hen/ مراجعه کرده و موارد اشاره شده در این مقاله را به صورت مفصل تری در آنجا مطالعه کرده و به اصطلاح با زیر و بم پرورش طیور آشنا شوند. پیشنهاد میشود بدون مطالعه کافی در مورد پرورش طیور اقدام به پرورش نکنید چرا که اشنایی با مشکلات احتمالی، می تواند سبب عکس العمل مناسب شما در زمان بروز آنها شود .