مهندس مهران محجوب‌نژاد، معاون برنامه‌ریزی شرکت مهندسی فولادتکنیک و مشاور طرح‌جامع فولاد کشور در گفت‌وگو با ماهنامه تخصصی پردازش اعلام کرد طبق آخرین مطالعات پایش طرح‌جامع فولاد کشور در سال ۹۸ میزان مصرف فولاد معادل ۱۶ میلیون تن بوده که با این حسب مصرف سرانه فولاد در کشور حدود ۲۰۰ کیلوگرم بوده است و در صورت رشد شاخص مولفه‌های اقتصادی و صنعت پیش‌بینی می‌گردد مصرف فولاد در افق ۱۴۰۴ به میزان ۲۴ میلیون تن (سرانه ۲۷۰ کیلوگرم) افزایش یابد.
وی افزود: برای رسیدن به مصرف سرانه ۲۷۰ کیلوگرمی می‌‌بایست تا سال ۱۴۰۴ معادل ۱۵۰۰ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعت، ساختمان، زیرساخت و … فراهم گردد (رشد ۵۰درصد سرمایه‌گذاری نسبت به وضعیت موجود) البته با توجه به شرایط اقتصادی کشور و وجود تحریم‌ها پیش‌بینی می‌شود این رشد سرمایه‌گذاری و بالطبع میزان مصرف فولاد تحت‌الشعاع قرار گیرد. البته نتایج پایش سالیانه نیز میزان واقعی مصرف را کاهشی نشان می‌دهد.
محجوب‌نژاد استمرار پایش سالیانه طرح‌جامع فولاد را یکی از اصلی‌ترین ویژگی های آن دانست و تاکید کرد که تداوم پایش طرح‌جامع باعث شده این طرح هرساله با توجه به شرایط واقعی به روزآوری شود و به عنوان سند بالادستی مورد توجه فعالان و ذی‌نفعان صنعت فولاد کشور قرار گیرد.
او با اعلام این که تا پایان سال ۹۹، معادل ۴۱ میلیون تن فولادسازی در کشور ظرفیت‌سازی می‌شود اشاره کرد با تکمیل پروژه‌های موجود، قبل از افق ۱۴۰۴، ظرفیت ۵۵ میلیون تن تولید فولاد تکمیل خواهد شد.
معاون برنامه‌ریزی فولادتکنیک با اشاره به این‌که یکی از اهداف اصلی طرح‌جامع، لزوم ایجاد توازن در زنجیره فولاد از معدن تا محصول نهایی بوده است، اظهار داشت: در سال ۱۳۹۲ معادل ۲۴ میلیون تن سنگ‌آهن دانه‌بندی صادر می‌شد و در مقابل کسری کنسانتره و گندله وجود داشت از طرفی کسری شمش فولادی و مازاد مقاطع میلگرد نیز وجود داشت که نهایتا عدم‌توازن قابل توجهی در کل زنجیره به‌وجود آمده بود. امروزه توازن در زنجیره فولاد برقرار شده به‌گونه‌ای که علاوه بر رفع کمبود در کل زنجیره فولاد، معادل ۱۱ میلیون تن نیز صادرات فولاد و محصولات فولادی در سال ۹۸ وجود داشته است.
محجوب‌نژاد به اقدامات صورت گرفته در خصوص سند راهبردی صنعت فولاد کشور اشاره کرد که با کارگروهی متشکل از نمایندگان معاونت معدن و صنایع معدنی و معاونت طرح و برنامه وزارت صمت، ایمیدرو، شرکت ملی فولاد ایران و شرکت فولادتکنیک با استفاده از نتایج طرح‌جامع فولاد کشور در مرحله تدوین می‌باشد و مقرر گردیده به‌عنوان یک سند بالادستی در سطح وزارتخانه در جهت توسعه صنعت فولاد کشور مورد استفاده قرارگیرد.
وی گفت: دستاوردهای طرح‌جامع فولاد کشور باعث شده که در سایر فلزات اساسی مس، آلومینیوم، سرب و روی، طلا و … نیز اقدام به تهیه طرح‌جامع گردد.
وی در تشریح بیشتر نتایج طرح‌جامع فولاد به موضوع صادرات اشاره کرد وگفت: در بخش صادرات حدود ۱۱ میلیون تن فولاد شامل ۷ میلیون تن فولاد میانی و ۴ میلیون تن محصول نهایی در سال ۹۸ صادر شده است. به عبارتی دیگر در حوزه تجارت خارجی در بخش معدن و صنایع معدنی معادل ۵/۸ میلیارد دلار صادرات وجود داشته که ۵/۴ میلیارد دلار آن مربوط به صنعت فولاد می‌باشد و این بدان معناست که بالغ بر ۵۰ درصد تجارت خارجی این بخش مربوط به صنعت فولاد می‌باشد. هم‌چنین در بخش محصولات میانی فولاد شامل سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله نیز ۸۰۰ میلیون دلار صادرات صورت گرفته که در مجموع ۶۲ درصد سهم صادرات تجارت معدن و صنایع معدنی کشور را کل زنجیره فولاد کشور شامل شده است.
مشاور طرح‌جامع فولاد کشور افزود: صادرات فولاد و محصولات فولادی در سال ۹۸ معادل ۱۱ میلیون تن به ارزش ۵/۴ میلیارد دلار بوده است که به ازای هر تن صادرات فولاد میانگین حدود ۴۰۰ دلار قیمت فروش محصول بوده است. در همین راستا واردات فولاد و محصولات فولادی در سال ۹۸ در کشور معدل ۷۰۰ هزار تن به ارزش یک میلیارد دلار بوده که به ازای هر تن واردات محصولات میانگین حدود ۱۴۰۰ دلار قیمت خرید محصول بوده است. از آنجا که اقلام وارداتی فولادهای کیفی و ارزش‌افزوده بالا می‌باشد با یک مقایسه ساده می‌توان اهمیت توسعه تولید محصولات ارزش‌افزوده بالا در کشور را پی برد و نسبت به افزایش تولید در این حوزه و صادرات آن اقدامات لازم را به‌عمل آورد.
معاون برنامه‌ریزی فولاد تکنیک با این پیش‌بینی که صادرات کشور در سال ۱۴۰۴ معادل ۲۰ میلیون تن شامل ۱۴ میلیون تن محصولات فولادی و ۶ میلیون تن فولادهای میانی برآورد می‌شود، تاکید کرد: صنعت فولاد کشور هم‌سو با طرح‌جامع فولادکشور باید به سمتی حرکت کند که حجم صادرات فولادی که ارزش‌افزوده بیشتری دارد، جایگزین صادرات فولاد میانی شود.
محجوب‌نژاد در ادامه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در زنجیره فولاد را یادآور شد و خاطرنشان کرد: امروزه توسعه اکتشافات و استخراج سنگ‌آهن بالاخص در عمق زمین و توسعه فرآوری سنگ‌آهن کم‌عیار و باطله باید بیش از هر زمانی دیگر مدنظر قرار گیرد. هم‌چنین اشاره کرد در توسعه تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا شامل انواع ورق‌های صنعتی و پوشش‌دار، ورق گالوانیزه خودرویی، ورق‌الکتریکی، لوله بدون‌درز، فولاد آلیاژی و ضدزنگ، انواع پروفیل صنعتی و … نیز امکان صدور مجوز و فرصت سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد کشور وجود دارد.
وی به نرخ بالای استفاده آهن‌اسفنجی در کوره‌های القایی اشاره کرد که در چند سال اخیر به علت در دسترس بودن آهن‌اسفنجی و اختلاف قیمت آن با قراضه‌آهن مصرف آن در کوره‌های القایی به شدت افزایش پیدا کرده است و توضیح داد افزایش مصرف آهن‌اسفنجی باعث تشدید کسری ماده‌اولیه سنگ‌آهن خارج از توازن زنجیره فولاد خواهد شد و لازم است در خصوص رفع این مسئله تدابیر لازم به‌عمل آید.
مشاور طرح‌جامع فولاد کشور به سرمایه‌گذاری تکمیل زنجیره فولاد به ارزش ۵ میلیارد یورو اشاره کرد و گفت: خوشبختانه میزان قابل توجهی از مبلغ مذکور تامین اعتبار شده که با توجه به محدودیت‌های موجود در حوزه تامین زیرساخت‌های واحدهای فولادی حدود ۵/۹ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری مورد نیاز است. که در این حوزه کسری منابع مالی وجود دارد و عدم‌رفع این موضوع یکی از چالش‌های توسعه صنعت فولاد کشور خواهد شد و باعث می‌شود زیرساخت صنعت فولاد با تاخیر زمانی نسبت به زمان بهره‌برداری واحدهای فولادی تکمیل گردد و بالطبع بر روی بهره‌وری و رقابت‌پذیری واحدهای فولادی اثر خواهد گذاشت.
معاون برنامه‌ریزی فولادتکنیک ساز و کار استفاده از منابع‌مالی موجود در بازار سرمایه کشور را جهت توسعه صنعت فولاد و زیرساخت‌ها مورد نیاز از دیگر موارد مهم اشاره کرد و گفت با استفاده از پکیج‌های سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت فولاد و زیرساخت‌های موردنیاز با روش تامین منابع مالی مشخص می‌توان اقدامات موثری انجام داد.
به گفته محجوب‌نژاد توسعه فولاد در مقیاس اقتصادی در استان هرمزگان و منطقه چابهار با هدف تولید و صادرات محصولات با ارزش‌افزوده بالا از طریق واردات مواد‌اولیه از نکات قابل توجهی بود که در طرح‌جامع فولاد کشور مدنظر مسوولان قرار گرفته و خوشبختانه اقدامات موثری نیز صورت گرفته است.
محجوب‌نژاد در انتها در برنامه‌های تکمیل طرح‌جامع فولاد کشور با نگاهی به بعد از افق ۱۴۰۴ پرداخت و به اهمیت مطالعات آینده‌پژوهی صنعت فولاد کشور با همکاری مراکز تحقیقاتی و صنعتی در راستای انقلاب صنعتی چهارم اشاره کرد.
