وزارت راه و شهرسازی از سال ۱۳۸۸ و با راه اندازی سامانه املاک و مستغلات تحت نظارت اتحادیه مشاوران املاک، اتاق اصناف ایران و وزارت صمت (بازرگانی سابق) به طور مرتب و در هر ماه اقدام به انتشار گزارش‌هایی در خصوص بازار مسکن در ماه منتهی به زمان ارائه این گزارش، می‌کند. سامانه‌ای که اگرچه منبع بانک مرکزی در ارائه آمار بازار مسکن است، اما بسیار پیش آمده که در گزارش‌های تحلیلی معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی و بانک مرکزی، تناقض‌ها یا تفاوت‌هایی دیده شود.
مرکز آمار ایران نیز از همین سامانه برای انتشار گزارش‌هایی برای وضعیت بازار مسکن بهره می‌برد؛ اما گزارش‌های مرکز آمار، فصلی منتشر می‌شود و از ارائه گزارش‌های ماهانه خودداری می‌کند.
انتشار آمار بازار مسکن، از ابتدا هم مخالفانی داشت
با این حال انتشار این آمار از سوی دو نهاد اصلی منتشرکننده (بانک مرکزی و وزارت راه و شهرسازی) همواره منتقدانی نیز داشته است؛ اگرچه کارشناسان معتقدند انتشار این آمار علاوه بر آنکه به شفافیت بازار کمک می‌کند، می‌تواند امکان برنامه ریزی برای بهبود وضعیت مسکن را نیز فراهم کند، اما منتقدان می‌گویند، این شعارها که «برنامه ریزی بهتر با ارائه آمار فراهم می شود»، بیشتر بر روی کاغذ بوده و هیچ گاه نتوانسته‌ایم با استفاده از آمار مذکور، اقدامی برای بازار مسکن انجام دهیم؛ مضافاً اینکه، اعلام آمار مذکور به افزایش قیمت‌ها و تورم مسکن دامن می‌زند.
وزیر راه و شهرسازی در برنامه تلویزیونی چه گفت؟
شاید همین استدلال‌های مخالفان بوده که سبب شد تا محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در ۲۸ مرداد امسال در برنامه گفت وگوی ویژه خبری و به مناسبت هفته دولت از صدور دستور خود به معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی برای عدم انتشار آمار مذکور، رونمایی کند.
وی در این برنامه تلویزیونی اظهار داشت: «من به معاونت مسکن وزارت راه و شهرسازی هم گفته‌ام؛ گفتم بیخود است این اطلاعاتی که منتشر می‌شود؛ گفتم تا آن را منتشر نکنند و دامن نزنیم؛ نمی گویم این اطلاعات، بیخودی است.»
توجیه معاونت مسکن برای عدم انتشار آمار
به گفته محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، از نظر وزیر راه و شهرسازی، اطلاعات بازار مسکن سبب شده تا هم در مناطق مختلف پایتخت که قیمت‌ها متفاوت است، مردم از متوسط قیمت مسکن در کل تهران پیروی کنند و هم در سایر شهرها نیز به تبعیت از پایتخت، شاهد افزایش قیمت مسکن باشیم. از همین رو، اسلامی خواهان عدم انتشار اطلاعات مذکور شده است.
رئیس اتحادیه املاک: با عدم انتشار آمار بازار مسکن موافقم
مصطفی قلی خسروی رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران نیز با نظر وزیر راه و شهرسازی همسو است؛ وی می‌گوید: یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت مسکن، ارائه دائم آمار و گزارش قیمت هاست؛ برخی رسانه‌ها و سایت‌های فروش املاک هم به آن دامن می‌زنند.
هم با انتشار آمار بازار مسکن مخالفیم هم از بورس املاک حمایت می‌کنیم!
اگرچه وزیر راه و شهرسازی به عنوان مقام ارشد سیاستگذار بخش مسکن با شفافیت در ارائه آمار بازار مسکن مخالف است، اما وی یکی از اصلی ترین حامیان بورس املاک نیز هست؛ حال آنکه بورس، فی ذاته، شفافیت زاست؛ مشخص نیست این تناقض رأی که از یک سو با اعلام قیمت‌ها در سایت‌های خرید و فروش املاک و انتشار آمار بازار مسکن مخالف است و از سوی دیگر می‌خواهد با شفافیتِ هر چه تمام ترِ معاملاتِ بورسِ املاک، قیمت‌ها را به مشتریان اعلام کند، چگونه برای مردم توجیه شود؟
سابا هم از انتشار معاملات مرداد ماه جا ماند
از سوی دیگر از ۲۲ اردیبهشت امسال و به دستور دادستانی تهران، اعلام قیمت در آگهی‌های املاک دو سایت مشهور خرید و فروش مسکن ممنوع شده است؛ اما سامانه اطلاعات بازار املاک ایران (سابا) متعلق به معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی تمامی خرید و فروش‌های مسکن در تهران را که در سامانه املاک و مستغلات بارگذاری می‌شود، به نمایش در می‌آورد؛ البته با تأخیری بیش از یک ماهه؛ در حال حاضر آخرین معاملاتی که اطلاعات آنها منتشر شده، متعلق به ۱ مرداد امسال است.
چرا بانک مرکزی آمار بازار مسکن را منتشر نمی‌کند؟ اگرچه همواره در ماه‌های گذشته، بانک مرکزی نیز گزارش ماهانه بازار مسکن پایتخت را با تأخیری یکی دو روزه از گزارش وزارت راه و شهرسازی و در روزهای سوم یا چهارم هر ماه منتشر می‌کرد، اما در ماه جاری نیز با وجود گذشت ۱۰ روز از شهریور، هنوز خبری از انتشار آمار بازار مسکن مرداد ماه امسال، از سوی بانک مرکزی نیست.
امروز وضعیت بازار مسکن در مرداد ماه، شفاف سازی می‌شود / اما ماه بعد چه؟
در حال حاضر به نظر می‌رسد وزارت راه و شهرسازی تصمیم خود را اصلاح کرده و قرار است امروز گزارش بازار مسکن تهران در مرداد ماه از سوی معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی منتشر شود.
یک مقام مسئول در وزارت راه و شهرسازی، در گفت وگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه احتمالاً امروز این آمار منتشر می‌شود، گفت: باید در زمان انتشار این آمار، به مردم در خصوص نحوه تهیه آن نیز اطلاع رسانی شود؛ به این معنا که قرار نیست قیمتی که در برخی مناطق خاص تهران برآورد می‌شود، به سایر مناطق هم تسری یابد یا اینکه متوسط قیمت مسکن در تهران، قابل انطباق با سایر شهرها نیست.
ولی این سوال همچنان باقی است که آیا تغییر تصمیم وزارت راه و شهرسازی، محدود به ماه جاری است و ماه‌های آتی نیز باید با پیگیری رسانه‌ها منتظر انتشار آمار بازار مسکن در ماه قبل از آن باشیم؟
نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک: با پنهان کردن آمار، کاری از پیش نمی بریم حسام عقبایی نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک نیز اظهار کرد: ما باید برای مردم شفاف سازی کنیم و مراجع رسمی از انتشار آمار مربوطه، هراسی نداشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه انتشار آمار در حوزه‌های مختلف اقتصادی به تصمیم گیری بهتر کمک می‌کند، گفت: اینکه قیمت‌ها در کانال‌ها و سایت‌ها درج نشود، اقدام بدی نبود؛ اما انتشار اطلاعات بازار مسکن باید در هر ماه به مردم اطلاع رسانی و دلایل رشد نامتعارف قیمت مسکن برای مخاطبان واکاوی شود.
نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک ادامه داد: با عدم اطلاع رسانی وضعیت بازار مسکن، کاری از پیش برده نمی‌شود و مردم خودشان می‌توانند به راحتی از قیمت‌ها با حضور فیزیکی در بازار مسکن مطلع شوند.
وی تصریح کرد: هر چه قدر شفافیت اقتصادی بیشتر باشد، اتفاقاً کنترل دولت بر بازارها هم بیشتر خواهد بود. انتشار این قیمت‌ها می‌تواند به افزایش تولید مسکن کمک کند.
عقبایی افزود: برخی فکر می‌کنند اگر قیمت‌ها منتشر نشود، قیمت مسکن کاهش می‌یابد که چنین مسأله ای به ذهن من نمی‌رسد؛ در حالی که اعلام قیمت‌ها و آمار اقتصادی هم به نهادهای ناظر و تصمیم گیر برای تصمیم سازی های بهتر کمک و هم از اعلام نظرهای غیر کارشناسی در بخش مسکن و اعلام نرخ‌ها از سوی نهادهای غیر رسمی و قیمت سازی کاذب جلوگیری می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: مخفی کاری و عدم اعلام متوسط قیمت مسکن چه سیر صعودی داشته باشد و چه سیر نزولی، در کنترل بازار مسکن تأثیری ندارد.
شفافیت کامل معاملات بورس به عنوان بازار رقیب مسکن این فعال صنفی بخش مسکن یادآور شد: در حال حاضر به موازات بازار مسکن، یک بازار بسیار بزرگ دیگری داریم به نام بورس که در حال رقابت با سایر بازارهاست و هر روزه کلیه معاملات این بازار با شفافیت هر چه تمامتر اعلام می‌شود. بنابراین نباید از انتشار آمار معاملات مسکن ترسی داشته باشیم.
عقبایی تأکید کرد: عدم شفافیت در بازار مسکن سبب ایجاد رانت، گلوگاه و موانع بر سر راه تولید مسکن خواهد شد.
مهر
