برابر گزارش های سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو)، ایرانی ها جزو پرمصرف ترین های گندم در جهان هستند؛ به طوری که سرانه مصرف گندم در ایران ۲.۵ برابر کشورهای در حال توسعه و بیشتر از کشورهای توسعه یافته جهان است.
در این مدت، دولت تدبیر و امید توانست با اقدامات مؤثر خود به رغم اعمال شدید تحریم ها علیه ایران و وضع نامناسب اقتصادی، در راستای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و خرید تضمینی گندم که یکی از کالاهای اساسی و قوت اصلی مردم ایران است، گام‌های مؤثری بردارد.
دولت یازدهم با وجود خشکسالی های پی در پی، کاهش بارندگی ها، افت آبخوان ها و نشست دشت ها این امکان را پیدا کرد تا با بکارگیری مصادیق اقتصاد مقاومتی، اعلام بموقع نرخ خرید تضمینی، تعیین قیمت مناسب خرید تضمینی، اجرای برنامه افزایش تولید، تأمین نهاده های مورد نیاز تولید، تأمین اعتبار لازم برای پشتیبانی از کشاورزان، پرداخت بموقع مطالبات گندمکاران، توسعه سیستم های نوین آبیاری و ارتقای مکانیزاسیون، علاوه بر افزایش تولید و خرید تضمینی، موجب کاهش واردات شود.
پیش از دولت یازدهم به دلیل پایین بودن و تأخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی، علاوه بر سطح زیر کشت، میزان خرید تضمینی این محصول کاهش یافته بود و کشاورزان انگیزه چندانی برای تولید این محصول استراتژیک نداشتند اما دولت تدبیر و امید با تنوع بخشی و بکارگیری نهاده های اولیه تولید از جمله انواع کودهای شیمیایی، سموم، بذور اصلاح شده و کیفی توانست در مسیر خودکفایی این محصول گام بردارد.
همچنین در طول این مدت، همکاری سازمان ها و موسسه های بین المللی تحقیقات سیمیت و ایکاردا با ایران برای استفاده از ارقام و بذور جدید، تاثیر بسزایی در افزایش روند تولید داشته است.
** جزییات برنامه‌های افزایش تولید
طبق برنامه پنج ساله ششم توسعه برای تأمین امنیت غذایی و سلامت و غنی سازی محصولات کشاورزی، در بخش زراعی اهدافی تدوین شد؛ به طوری که بایستی تولید گندم در سال اول توسعه به ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تن، سال دوم توسعه به ۱۲ میلیون ۶۰۰ هزار تن، سال سوم توسعه به ۱۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تن، سال چهارم توسعه به ۱۴ میلیون تن و در سال پنجم توسعه به ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن می رسید.
بنابر این دولت برای حمایت از تولید گندم و گندمکاران در سال ۹۲، اعتباری به ارزش حدود ۷۵۰ میلیارد تومان با هدف مکانیزاسیون و خرید تراکتور و کمباین تأمین شد که این رقم در سال ۹۳ به ۸۰۰ میلیارد تومان افزایش یافت و در همان زمان قرار شد دولت این مبلغ را تا سقف هزار میلیارد تومان افزایش دهد.
در سال‌های گذشته سطح زیرکشت گندم ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار بود که با برنامه ریزی دولت یازدهم و کاهش سطح زیرکشت میزان آن به حدود ۶ میلیون هکتار رسید که دو میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی آبی و سه میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار اراضی دیم است.
بر اساس مصوبه دولت برای سال زراعی ۹۰ - ۸۹ قیمت خرید تضمینی گندم معمولی برای هر کیلوگرم ۳۶۰ تومان و گندم دروم ۳۸۰ تومان و برای سال زراعی ۹۱ -۹۰ این رقم برای گندم معمولی ۳۹۵ و گندم دوروم ۴۱۵ تومان، سال زراعی ۹۲ - ۹۱ نرخ گندم معمولی ۵۵۰ تومان و گندم دوروم ۵۸۰ تومان بود.
با اقدامات دولت تدبیر و امید برای سال زراعی ۹۳ - ۹۲ نرخ هر کیلوگرم گندم معمولی ۱۰۵۰ تومان و گندم دوروم ۱۰۸۰ تومان و برای سال زراعی ۹۴ - ۹۳ نرخ گندم معمولی ۱۱۵۵ و گندم دروم ۱۱۸۸ تومان، سال زراعی ۹۴ - ۹۵ نرخ گندم معمولی ۱۲۷۰ تومان و گندم دوروم ۱۳۰۶ تومان، سال زراعی ۹۵ - ۹۶ نرخ گندم معمولی ۱۳۰۰ تومان و گندم دوروم ۱۳۳۰ تومان، سال زراعی ۹۶ - ۹۷ نرخ گندم معمولی ۱۴۳۰ تومان و گندم دوروم ۱۴۶۰ تومان، سال زراعی ۹۷ - ۹۸ نرخ هر کیلو گندم معمولی ۲۲۰۰ تومان و گندم دوروم ۲۲۹۰ تومان و سال زراعی ۹۸ - ۹۹ نرخ گندم معمولی ۲۷۰۰ تومان و گندم دوروم ۲۷۷۰ تومان تعیین شد.
مجموع تولیدات بخش کشاورزی در سال ۹۲ بیش از ۹۶ میلیون تن بود که نزدیک ۹ میلیون تن آن را گندم تشکیل می داد که از این میزان ۴.۸ میلیون تن توسط دولت خریداری شد و بخشی در حدود هفت میلیون تن به منظور حفظ ذخایر و تامین داخلی وارد می شد.
کارشناسان بخش کشاورزی براین باورند که با وجود اینکه نیاز سالانه کشور به گندم در سال ۹۲ حدود ۹ میلیون تن بود، علت کاهش خرید دولت پایین بودن قیمت خرید تضمینی بود که در سال‌های بعد این موضوع جبران شد و نرخ خرید تضمینی گندم روند افزایشی به خود گرفت به طوری که در سال ۹۳- ۹۲ تولید گندم به ۱۰.۲ میلیون تن رسید که بیش از هفت میلیون تن آن توسط دولت خریداری شد.
بنابر این با حمایت های تشویقی دولت یازدهم و تلاش گندمکاران در سال ۹۴ نزدیک ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم در کشور تولید شد که هشت میلیون و ۴۰ هزار تن آن (معادل ۷۰ درصد تولید) به ارزش ۹ هزار و ۳۶۰ میلیارد تومان از گندمکاران خریداری شد که این میزان نسبت به مدت مشابه سال ۹۳ بیش از ۲۰.۳ درصد رشد را نشان می دهد.
البته این در حالیست که میزان خرید تضمینی گندم در سال ۹۲، حدود چهار میلیون و ۸۰۰ هزار تن بوده و از مجموع ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن گندم تولیدی در سال ۹۳ تنها نزدیک به شش میلیون و ۸۰۰ هزار تن آن از ۱۰ میلیون و ۵۷۸ هزارتن کشاورزان خریداری شده بود.
طبق آمارهای موجود سال ۸۸، ایران با سرانه مصرف ۱۹۴ کیلوگرم در سال به عنوان هفتمین مصرف کننده بزرگ گندم در سطح جهان شناخته شده بود.
همچنین طبق آمار سال ۹۳، مصرف گندم هر ایرانی حدود ۱۶۷.۶ کیلوگرم بود؛ در حالی که سرانه مصرف این محصول در جهان ۶۷.۱ کیلوگرم، متوسط سرانه مصرف گندم در کشورهای در حال توسعه ۶۰ کیلوگرم و برای کشورهای توسعه یافته ۹۶.۵ کیلوگرم بود.
همچنین سرانه مصرف گندم در برخی کشورها همچون چین ۶۲.۸ کیلوگرم، هند ۶۰ کیلوگرم، عراق ۱۴۳ کیلوگرم، ژاپن ۴۳.۳ کیلوگرم، ترکیه ۲۱۱ کیلوگرم، مصر ۱۹۸ کیلوگرم، آمریکا ۸۱.۵ کیلوگرم، روسیه ۱۲۳ کیلوگرم و اتحادیه اروپا ۱۱۱ کیلوگرم بوده است.
اکنون با وجود مشکلات اقتصادی دولت توانسته علاوه بر حفظ ذخایر استراتژیک گندم کشور، آرد مورد نیاز واحدهای نانوایی سنتی و صنعتی را تأمین کند و با استمرار بر خودکفایی تولید نیازی به واردات گندم نداشته باشد که این مهم را می توان از دستاوردهای ارزشمند دولت یازدهم و دوازدهم طی این مدت برشمرد.
بر اساس اقدامات حمایتی دولت میزان تولید گندم در سال ۹۹ حدود ۱۴ میلیون تن برآورد شده است.
ایرنا
