با توجه به ذخایر گازی فراوان موجود در کشور و در دسترس بودن این حامل انرژی به صورت شبکه مویرگی گازرسانی در سراسر کشور می‌توان از سوخت سی.ان.جی به عنوان سوخت پاک و جایگزین برای بنزین استفاده کرد و مسوولین و تصمیم‌سازان کشور نیز بر لزوم افزایش سهم سی.ان.جی در سبد سوخت حمل و نقل به ویژه در ناوگان حمل و نقل عمومی بخش بار و مسافر تاکید ویژه دارند و خواهان افزایش سهم این حامل انرژی در بخش حمل و نقل هستند.
تاکید مسوولین کشور از آن جهت اهمیت دارد که جایگزینی سی.ان.جی با بنزین می‌تواند کاهش مصرف فرآورده‌های مایع و به طبع آن صرفه اقتصادی ملی با ایجاد فرصت صادرات را برای کشور و همچنین با جایگزینی گاز طبیعی فشرده با بنزین در بخش حمل و نقل تقویت اقتصاد خانوارها را به دنبال داشته باشد.
با توجه به این مهم و پیگیری‌های انجام شده در وزارت نفت مصوبه گازسوز کردن یک میلیون و ۴۶۴ هزار خودروی عمومی در بخش حمل و نقل بار و مسافر و همچنین جهت ساماندهی و تامین ایمنی تردد خودرو های دوگانه‌سوز و امنیت جایگاههای عرضه سی.ان.جی ، مصوبه هوشمندسازی جایگاههای سی.ان.جی ازسوی دولت تصویب و جهت اجرا به وزارت نفت ابلاغ شد و در دستور کار قرار گرفت .
به گفته سرپرست مدیریت طرح‌های سی.ان.جی هوشمندسازی جایگاه‌ها سی.ان.جی به منظور ساماندهی و تامین ایمنی تردد خودروهای دوگانه‌سوز با ایجاد بستر و زیرساخت‌های لازم جهت اتصال به سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران ( سیمفا ) و سامانه وزارت صمت و همچنین با هماهنگی با پلیس راهور ناجا، اسناد شناسایی خودروهای دوگانه‌سوز نیز اصلاح و عبارت دوگانه‌سوز و یا دوگانه‌سوز تبدیلی در اسناد آنها ثبت و در نهایت در مراکز معاینه فنی کشور نیز تحت کنترل و بازرسی سالیانه قرار خواهند گرفت که با انجام این فرآیندها سطح ایمنی خودروهای گازسوز با بازرسی و کنترل افزایش پیدا می‌کند.
از اهداف دیگر این طرح مدیریت بهتر و دقیق‌تر عملکرد جایگاه‌ها در بخش تعمیر و نگهداشت ، بازرسی‌های ادواری ، حوزه مالی و پرداخت الکترونیک و کنترل ورود و خروج خودروهای مجاز جهت سوخت‌گیری و موارد دیگری که در آینده قابلیت کنترل به روش هوشمند را خواهند داشت نیز اجرایی خواهد شد.
«محمد حسین باقری» تاکید کرد که این اقدام از آن رو صورت می‌گیرد که با اجرایی شدن این طرح کلیه خودروهای دوگانه‌سوز کشور با یکبار ورود به جایگاه‌ها شناسایی و در صورتیکه به روش غیرمجاز گازسوز شده و گواهی سلامت تبدیلی و معاینه فنی سیستم گازسوز را نداشته باشند، به آنها هشدار لازم داده می‌شود که ظرف مدت زمان مشخصی که تعیین خواهد شد باید اقدامات اصلاحی لازم را انجام دهند و در غیر این صورت با توجه به هوشمندبودن سیستم توزیع از سوخت‌گیری پس از مهلت مقرر این گونه خودروها ممانعت به عمل خواهد آمد و امیدواریم که با اجرا شدن این طرح حوادث خودرویی در جایگاههای سوخت به صفر برسد زیرل خودروهای تبدیلی غیرمجاز و بدون معاینه فنی سیستم دوگانه‌سوز نمی‌توانند بعد از هوشمندسازی جایگاه‌ها، سوخت سی.ان.جی دریافت کنند.
در این زمینه ایرنا با سرپرست مدیریت طرح‌های سی.ان.جی گفت و گو کرده که در ادامه می‌خوانید.
مهمترین هدف از اجرای طرح هوشمندسازی جایگاههای سی.ان.جی در سطح کشور چیست؟
هدف اصلی از اجرای هوشمندسازی جایگاههای سی ان جی بالا بردن سطح ایمنی تردد خودرو های دوگانه سوز و در نتیجه امنیت کامل هموطنان عزیز در جایگاههای سی.ان.جی در حین سوخت‌گیری است.
در واقع با هوشمندشدن جایگاههای سی.ان.جی و در زمان مراجعه به جایگاه ابتدا پلاک خودروها خوانده می‌شود و اگر در سامانه سیمفا(سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران) پلاک این خودرو به عنوان خودروی دوگانه‌سوز ثبت نشده باشد پس از کنترل با این سامانه امکان سوخت‌گیری وجود نخواهد داشت.
البته در کنار طرح هوشمندسازی جایگاه‌ها بحث تبدیل رایگان یک میلیون و ۴۶۴ هزار خودروی عمومی بخش بار و مسافر نیز در حال اجرا است. بنابراین خودروهای عمومی که هنوز موفق به تبدیل نشده.اند این بهترین فرصت است که از طرح تبدیل رایگان و کاملا تحت نظارت وزارت نفت و بصورت استاندارد استفاده کنند و هر چه سریعتر در سامانه پیش‌بینی شده برای تبدیل این نوع خودرو ها به آدرس وب سایت GCR.NIOPDC.IR مراجعه و ثبت نام کنند تا خودرو آنها به صورت استاندارد در مراکز مجاز و کاملا رایگان تبدیل شود خودروهایی که در این فرآیند تبدیل می‌شوند در جایگاههای سی.ان.جی که از این پس هوشمند می‌شوند با هیچ مشکلی روبرو نخواهند شد و در مراکز معاینه فنی کشور نیز به صورت دوگانه‌سوز پذیرش و تحت کنترل بازرسی قرار می‌گیرند.
بنابراین با توجه به اهمیت تبدیل مجاز و استاندار به مالکین خودروهای عمومی بنزینی تاکید می‌شود حتما در این سامانه ثبت نام و بصورت رایگان خودروی خود را تبدیل و از مزایای آن بهره‌مند شوند. البته الویت تبدیل با مالکینی است که زودتر ثبت نام کنند.
همچنین خودروهای دوگانه‌سوزی که گواهی سلامت تبدیلی نداشته و در مراکز مجاز تبدیل نشده باشند ، بعد از اجرای طرح هوشمندسازی جایگاه‌ها، نمی‌توانند از این سوخت استفاده کنند بنابراین خودرو های عمومی حتما از لینک ثبت نام بالا برای انجام تبدیل خودروی خود استفاده و در مراکز مجاز اقدام به انجام فرآیند تبدیل کنند .
اینکه برای شناسایی خودرو گازسوز مجاز تنها به پلاک خودرو توجه شود در مواردی می‌تواند در سامانه ایجاد اشتباه کند. زیرا پلاک خودرو در صورت خرید و فروش آن، جا به جا می‌شود. برای جلوگیری از این اشتباه، چه راهکاری در نظر گرفته‌اید؟
در طرح هوشمندسازی برای کنترل و شناسایی خودروهای مجاز، علاوه بر خوانده شدن پلاک برای جلوگیری از این اشتباه، آیتم دیگری هم تعریف می‌شود که کارت خودرو و یا کارت سوخت خواهد بود که بصورت کنترل و چک دوگانه این کار صورت خواهد گرفت.
طرح هوشمندسازی جایگاههای سوخت از چه زمانی مطرح شده است؟
برای هوشمندسازی جایگاههای سی.ان.جی مصوبه‌ای در اوایل سال ۹۸ ابلاغ شد که همانگونه که پیشتر بیان شد این اقدام با هدف اصلی ارتقا ایمنی تردد خودروهای گازسوز در زمان سوخت‌گیری و ایمن نمودن جایگاه‌ها صورت پذیرفت.
بر اساس این مصوبه، موظف شدیم تا جایگاههای سی.ان.جی را هوشمند کنیم.
این اقدام از آن رو مورد بررسی و کارشناسی قرار گرفت که هیچ خودروی سی.ان.جی سوزی در حال تردد و در جاده‌ها یا خیابان‌های شهری دچار حادثه نشده و هر اتفاقی که افتاده در داخل جایگاه و در هنگام سوخت‌گیری رخ داده است. زیرا بیشترین فشار را مخزن گاز خودرو در زمان سوخت‌گیری و شارژ گاز تحمل می‌کند و به محض اینکه سوخت‌گیری تمام می‌شود، فشار مخزن تثبیت شده و با تردد مصرف سوخت، فشار گاز در مخزن به تدریج کم می‌شود بنابراین اگر مخزن خودرو در جایگاه سی ان جی فشار را تحمل کند، بعد از آن نیز مشکلی نخواهد داشت پس با اجرای طرح هوشمندسازی جایگاه‌ها و کنترل دقیق ورود خودروهای مجاز دارای ایمنی لازم برای سوخت‌گیری امیدوایم که حوادث را به صفر برسانیم.
بیشترین موارد حادثه انفجار مخزن سی ان جی در جایگاه‌ها مربوط به چه اشکال فنی است؟
حوادث در اغلب موارد به دو دلیل رخ می‌دهند.
دلیل اول که بیشتر حوادث که حدود ۹۵ درصد موارد را به خود اختصاص داده است دستکاری مخازن سی.ان.جی خودرو است که به دلایل سو استفاده اقدام به برش مخزن جهت انجام اعمال سو می‌کنند و سپس محل برش را به دلیل عدم آگاهی از شرایط فشار کاری مخزن و اینکه استاندارد ساخت این مخازن تاکید بر یکپارچه بودن کل مخزن دارد اقدام به جوشکاری محل برش می‌کنند که در اولین مرحله سوخت‌گیری و در ثانیه‌های ابتدایی باعث انفجار مخزن و آسیب به خودرو، افراد و جایگاه می‌شود.
و مورد دوم که بسیار کم بوده و در صورتیکه هوشمندسازی و انجام معاینه فنی خودرو های دوگانه‌سوز اجرایی شود به صفر خواهد رسید خوردگی پوسته سطحی مخازن سی.ان.جی خودرو است که به دلایل بهره‌بردای نامناسب و یا شرایط و عوامل جوی مناطق مختلف کشور امکان بروز دارد که این مورد با اجرایی‌شدن معاینه فنی این خودروها و حتی با بازرسی چشمی ساده کاملا قابل رویت و قابل کنترل خواهد بود و با رویت این مشکل و با تعویض به موقع مخزن این نقص بر طرف می‌شود.
بنابراین با هدف اینکه این حوادث کم شود، نتیجه آن شد که جایگاههای سی.ان.جی به سیستم هوشمند کنترل خودروها مجهز شوند تا خودروهای گازسوز مجاز و غیرمجاز قابل شناسایی و قابل کنترل و اصلاحات لازم برای خودروهای غیر مجاز نیز انجام شود.
در حال حاضر و از سال‌ها قبل تعداد زیادی خودرو در مراکز غیر مجاز گازسوز شده‌اند. این خودروها چه اقدامی برای دریافت گواهی سلامت تبدیلی باید انجام دهند تا برای دریافت سی.ان.جی مشکلی نداشته باشند؟
باید به مالکین این خودروها اطلاع‌رسانی شود که بعد از هوشمندسازی جایگاههای کشور که بزودی فرآیند اجرایی آن آغاز خواهد شد و امیدوایم که تا پایان سال و ابتدای سال بعد همه جایگاههای سی.ان.جی هوشمند شوند ، بعد از آن دیگر خودرویی که تاییدیه‌های لازم را نداشته باشد و در مراکز مجاز با استاندارد مربوطه گازسوز نشده باشد، نمی‌تواند سوخت‌گیری کند.
بنابراین مالکین خودرو های عمومی که هنوز اقدام به تبدیل خودروی خود نکرده‌اند جهت انجام تبدیل رایگان و به صورت استاندارد به سایت GCR.NIOPDC.IR مراجعه وثبت نام کنند تا بصورت مجاز و مورد تائید تبدیل شوند و سایر مالکین محترم خودروها نیز در خواست می‌شود که در کارگاه‌های غیر مجاز و یا به اصطلاح زیرپله‌ای اقدام به تبدیل نکنند چون در کنترل‌های آتی در جایگاههای هوشمند با مشکل مواجه و با هزینه‌های مضاعف روبرو خواهند شد . خودروهای تبدیل شده در سال‌های گذشته نیز باید گواهی سلامت بگیرند تا پلاک خودرو در سامانه ثبت شود.
گواهی سلامت‌ها با توجه به کنترل‌هایی که با سامانه سیمفا (سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران) انجام می‌شود و همزمان اطلاعات لازم را به پلیس راهور ناجی منتقل و شناسایی خودروهای تبدیل شده مجاز را فراهم می‌کند.
در عین حال خودرویی که برای معاینه فنی مراجعه می‌کند حتی اگر تجهیزات دوگانه‌سوز بر روی خودرو نصب باشد اما گواهی سلامت تبدیلی نداشته و به عبارتی در مرکز مجاز و مورد تائید تبدیل نشده باشد و در سامانه سیمفا ثبت نشده باشد انجام معاینه فنی آن با مشکل مواجه خواهد شد.
با طرح هوشمندسازی جایگاه‌ها تمام خودروهای سی.ان.جی‌سوز شناسایی و از چرخه معاینه فنی عبور می‌کنند و ایمنی آنها افزایش پیدا می‌کند و تحت کنترل معاینه فنی قرار می‌گیرند.
در حال حاضر چند دستگاه خودروی دوگانه‌سوز در کشور وجود دارد؟
به صورت رسمی در سال‌های گذشته توسط وزارت نفت ۹۱۸ هزار دستگاه خودرو را بصورت رایگان دوگانه‌سوز شده و در کارخانه‌های سازنده خودرو نیز حدود ۳ میلیون خودرو دوگانه‌سوز تولید شده است. بنابراین تعداد رسمی خودروهای دوگانه‌سوز حدوداً ۴ میلیون خودرو است اما تعداد خودروهای واقعی دوگانه‌سوز بیش از این تعداد است که با هوشمندشدن جایگاه‌ها آمار دقیق خودرو های دوگانه‌سوز بدست می‌آید .
علاوه بر موضوع ایمنی، اهداف دیگر هوشمندسازی جایگاههای سی.ان.جی چیست؟
علاوه بر ایمنی تردد خودرو ها و ایمنی جایگاه‌ها، همچنین آمار رسمی خودروهای دوگانه‌سوز و آمار روزانه مصرف سی.ان.جی همچنین بصورت لحظه‌ای تعداد جایگاههای فعال و غیرفعال و دلایل آن و کنترل بازرسی جایگاه‌ها برنامه‌ریزی‌های لازم برای انجام روتین تعمیرات و نگهداشت جایگاه‌ها ساعات کار کرد تجهیزات و اجرایی نمودن ۱۰۰% پرداخت الکترونیکی در این جایگاه‌ها که در حال حاضر بخشی از جایگاه‌ها امکان پرداخت الکترونیکی وجود ندارد و مدیریت عملکرد مالی و ..... فراهم می‌شود.
هزینه هوشمندسازی جایگاه‌ها چگونه تامین خواهد شد؟ آیا تسهیلاتی در این زمینه در نظر گرفته شده است؟
بر اساس مصوبه‌ای که در اختیار وزارت نفت قرار گرفته برای طرح هوشمندسازی، هزینه‌ها از محل بخشی از درآمد فروش سی.ان.جی تامین خواهد شد و برای انجام این طرح نیاز به تامین تجهیزات سخت‌افزار و نرم‌افزار وجود دارد که باید در جایگاه‌ها نصب و راه‌اندازی شود. از این رو راهکاری که در مصوبه پیش‌بینی شده، هزینه‌ها را تامین و پرداخت می‌کند و نیازی به انجام هزینه از سوی مالک جایگاه‌ها نیست و خدمات نگهداشت ۵ ساله نیز در این طرح دیده شده و بعد از آن جایگاه‌داران مدیریت ادامه کار را بر عهده خواهند داشت.
وضعیت هوشمندسازی جایگاههای سی.ان.جی در شرایط فعلی چگونه است و چه تعداد جایگاه سی.ان.جی هوشمند شده‌اند؟
هوشمندسازی در حال حاضر به صورت پایلوت و به تعداد محدود برای برآورد هزینه و شناسایی مشکلات در اجرای کار در استان‌های تهران، خراسان رضوی ، فارس، قزوین و ... انجام شده است.
در فاز اجرایی اصلی نیز بزودی انجام کار هوشمند سازی در کلیه حدود ۲۵۰۰ جایگاههای سی.ان.جی کشور آغاز و اجرایی خواهد شد
ایرنا
