اصل مشکل در این باره، تحریم های یکجانبه و ظالمانه آمریکا است هر چند عراق به دلیل اقتصاد شکننده ای که دارد به شدت از پرداخت آن با دلار و حتی یورو به ایران ناتوان است.
بغداد بارها آمادگی خود را برای پرداخت این مطالبات بر اساس دینار عراقی اعلام کرده است اما به دلیل اختلاف نرخ رسمی دینار با نرخ آن در بازار آزاد و ضرر و زیانی که ایران از آن متحمل می شود، تاکنون شرکت های توانیر و گاز ایران از پذیرش این پیشنهاد عراقی ها خودداری کرده اند.
وزیران نفت و نیرو و رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تاکنون در سفرهایی که به بغداد در طول دو سال گذشته داشته اند این مساله را پیگیر بوده و این پرونده در سفر اسفند ۹۷ رییس جمهوری اسلامی ایران به بغداد نیز مورد بحث قرار گرفت.
در سفر «عبدالناصر همتی» رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به بغداد در بهمن ۹۷ بانک های مرکزی دو کشور با امضای توافقنامه «ساز و کار پرداخت مالی»، بستر آزاد کردن مطالبات مالی ایران از عراق را فراهم کردند.
بر همین اساس در سفر «رضا اردکانیان» وزیر نیرو در ۱۴ خرداد گذشته نه تنها نیمی از مطالبات برق ایران به میزان حدود ۴۰۰ میلیون دلار وصول شد بلکه دو کشور قرارداد تمدید فروش دو ساله برق ایران به عراق را نیز امضا کردند.
همتی رییس کل بانک مرکزی متعاقبا در ۲۸ خرداد گذشته به بغداد آمد تا پیگیر اجرای توافقنامه قبلی امضا شده با بانک مرکزی عراق شود و دیدارهای او با نخست وزیر عراق نیز حکایت از آن داشت که بغداد به شدت علاقه مند به پرداخت مطالبات مالی ایران است.
دو کشور در راستای حل مسائل گذشته تاکنون توافق هایی برای برداشت از منابع مالی ایران در عراق داشته اند، از جمله پرداخت ارز به زائران ایرانی اربعین و دیگر مناسبت های دینی و یا پرداخت بخشی از مطالبات شرکت های ایرانی از عراق که این توافق ها اجرایی شده است.
تازه ترین توافق صورت گرفته که در سفر رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به بغداد حاصل شد، تامین بخشی از کالاهای اساسی از جمله دارو از طریق عراق و از منابع مالی ایران نزد دولت عراق است.
وزیران دارایی و بانک مرکزی عراق بارها در دیدار با مقام های ایرانی تاکید کرده اند که منابع مالی ایران محفوظ است و بغداد آمادگی دارد هر زمان طرف ایرانی بخواهد آنها را پرداخت می کند.
عراق در عین حال به دلیل شرایط خاصی که دارد بدون کمترین اصطکاک با آمریکا می کوشد روند تعاملات و همکاری ها خود را در حوزه روابط اقتصادی، انرژی و تجارت با جمهوری اسلامی ایران به پیش برد.
پیرامون منابع مالی ایران نیز تاکنون مقام های ایرانی دیدگاه های مختلفی بیان کرده اند.
«بیژن زنگنه» وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران متعاقب سفر بهمن ۹۷ به بغداد، گفت که ماهانه بیش از ۲۰۰ میلیون دلار گاز به عراق صادر می کنیم.
وی در آن زمان اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران ۲ میلیارد دلار بابت صادرات گاز و برق از عراق طلب دارد.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی ایران هم نهم بهمن ۹۸ در مصاحبه با ایرنا گفته بود که تحریم های آمریکا مانع از امکان برداشت پول می شود و ۵ میلیارد دلار در بانک مرکزی عراق رسوب کرده است.
این اظهارات رسانه ای، در ذهن افکار عمومی این ابهام را شکل داد که در سایه بحران اقتصادی که عراق را در نوردیده آیا ممکن است عراق در آینده نتواند مطالبات مالی ایران را به دلیل شرایط حاد اقتصادی پرداخت کند؟
مطالبات مالی ایران در زمان حاضر به یک حساب ویژه در بانک تجارت عراق «TBI» واریز شده و دولت عراق در عمل قادر به برداشت از آن نیست، بنابراین تحت هر شرایط اقتصادی عراق در آینده، این مبالغ دست نخورده باقی می ماند.
با این همه و با وجود موانع ساختگی که آمریکایی ها با اعمال تحریم های ظالمانه علیه ایران ایجاد کرده اند، دو کشور با تبادل هیات های مختلف سرگرم حل این مشکلات و توسعه همکاری ها در زمینه انرژی هستند.
ایرنا
