۴۰ سال پیش (سال ۱۹۸۰) ریشه‌کنی آبله در جهان رسما از سوی سازمان جهانی بهداشت اعلام شد. آبله یک بیماری شدیدا مسری بود که باعث مرگ بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در قرن بیستم شد.
آبله یک بیماری حاد عفونی ناشی از ویروس واریولا بود، این بیماری مسری در افراد تب دار موجب تب و تشنج می‌شد، یعنی از یک نفر به فرد دیگری انتقال می‌یافت.
اکثر افراد مبتلابه این بیماری بهبود می‌یابند، اما حدود ۳ نفر از هر ۱۰ نفر مبتلا به این بیماری می‌میرند. بسیاری از بازماندگان این بیماری، زخم‌های دائمی در قسمت‌های وسیعی از بدنشان، به‌ویژه در چهره‌شان خواهند داشت، حتی بعضی از آن‌ها ممکن است کور شوند.
منشأ این بیماری ناشناخته
به نظر می‌رسد که این بیماری به ۱۰ هزار سال پیش از میلاد در میان مردم پدید آمده باشد، شاید نخستین نشانه پدیداری آبله جوش‌های چرکی یافت شده در بدن مومیایی شده رامسس پنجم، فرعون مصر، باشد.
در قرن چهارم میلادی اولین توصیف نوشته‌شده از یک بیماری که به‌طور واضح شباهت به آبله انسانی دارد،در چین پدیدار شدو همچنین توصیف‌های اولیه در قرن هفتم در هند و نیز در آسیای صغیر در قرن ۱۰ ظاهر شدند.
آبله اولین بیماری مسری که ریشه کن شده است
آبله اولین و تا به امروز تنها بیماری انسان است که در سطح جهان ریشه‌کن شده و ریشه کن کردن آن بزرگترین پیروزی بهداشت عمومی در تاریخ بوده است.
عامل تعیین کننده پیروزی آبله همبستگی جهانی بود
ظهور ویروس کووید ۱۹ در جهان، پیروزی بشر در برابر آبله را یادآوری کرد که مبارزه در برابر یک تهدید سلامتی، با یکپارچه شدن ملت‌ها امکان‌پذیر است، زیرا عامل تعیین کننده پیروزی بر آبله، همبستگی جهانی بود. همین همبستگی که بر پایه وحدت ملی بنا شده است، اکنون بیش از هر زمان دیگری برای شکست کووید ۱۹ مورد نیاز است.
مانند آبله، کووید ۱۹ یک چالش مهم برای سلامت عمومی بوده و این یک آزمایش همبستگی جهانی است، همچنین کووید ۱۹ مانند آبله، نه تنها برای مبارزه با یک بیماری واحد به ما فرصتی می‌دهد، بلکه می‌تواند مسیر سلامت جهانی را تغییر داده و جهانی سالم‌تر، ایمن‌تر، عادلانه‌تر برای همه ایجاد کند.
درمان آبله چگونه کشف شد؟
پزشک انگلیسی ادوارد جنر Edward Jenner مشاهده کرد افرادی که شیر گاو مبتلا به آبله گاوی (که بیماری خفیف‌تری است) را می‌نوشیدند، دچار بیماری کشنده آبله نمی‌شدند.
در سال ۱۷۹۶ جنر مایعی از چرک (پوسچول) آبله گاوی موجود روی دست یک زن را استخراج و به پسر بچه ۸ ساله‌ای تزریق کرد، ۶ هفته بعد پسر بچه را در معرض آبله قرار داد و او هیچ علامتی از آبله بروز نداد. جنر اصطلاح Vacccine را از کلمه vaca که در لاتین به معنای گاو است، ابداع کرد، شاید فکر کنید که بعد از کشف واکسن بشریت نجات یافت، اما کار این پزشک انگلیسی در ابتدا مورد انتقاد قرار گرفت.
بسیاری از افراد اعتقاد داشتند چرا باید با تزریق این واکسن خودمان را در معرض خطر قرار دهیم.
تلاش‌های سازمان جهانی بهداشت برای از بین بردن عامل آبله
در نهایت واکسن قبول شد و در سال ۱۹۵۹، تلاش‌های سازمان جهانی بهداشت در زمینه طرح‌ریزی برای از بین بردن جهانی عامل این بیماری مهلک آغاز شد.
متأسفانه این کمپین ریشه‌کنی جهانی از کمبود بودجه، کارکنان، تعهد از سوی کشور‌ها و نیز کمبود کمک‌های واکسن رنج می‌برد. باوجود همه‌تلاش‌های خود، این بیماری هنوز در سال ۱۹۶۶ گسترش می‌یافت و موجب شیوع بیماری‌های منظم در کشور‌های مختلف در سراسر آ‌مریکای جنوبی، آفریقا و آسیا شد.
بعد از گذشت دو قرن، جهان عاری از آبله شد
تقریبا دو قرن پس از آنکه دکتر جنر ابزار امیدواری کرد، واکسیناسیون می‌تواند عامل این بیماری هولناک را از بین ببرد، در ۸ مه ۱۹۸۰ سی و سومین مجمع بهداشت جهانی به طور رسمی جهان را عاری از این بیماری اعلام کرد. ریشه کن کردن بیماری آبله انسانی بزرگترین موفقیت بین‌المللی بهداشت عمومی بوده است، آبله تنها بیماری انسانی است که تا کنون ریشه‌کن شده است و در دنیا این ویروس دیگر وجود ندارد.
ویروس عامل آبله در دو آزمایشگاه نگهداری می‌شود
دو آزمایشگاه فوق امنیتی آتلانتا در آمریکا و وکتور در روسیه از ویروس عامل آبله نگهداری می‌کنند. علت نگهداری در این دو آزمایشگاه به دلیل انجام تحقیقات زیستی بیشتر روی این ویروس بود.
جالب است بدانید اعضای سازمان جهانی بهداشت پیش‌تر به توافق رسیده بودند که این ویروس را به تدریج نابود کنند، اما زمان آن هنوز مشخص نشده بود.
از این ویروس برای انجام آزمایش‌هایی استفاده می‌شود که در تولید دارو‌ها و واکسن‌های پیشگیرانه کاربرد دارند تا در صورت بازگشت این ویروس مهلک به جوامع از طریق خطای پزشکی و یا حملات تروریستی بتوان از این دارو‌ها برای مقابله با بیماری استفاده کرد؛ بنابراین بر اساس تصمیم جهانی ویروس آبله ذخیره شد، امروز نسخه‌های جدیدی از واکسن آبله تولید شده‌اند و دو داروی آنتی ویروسی نیز برای این بیماری در دست تولید است.
ویژگی که این بیماری مسری را نسبت به بیماری‌های دیگر متمایز کرده بود، ریشه کن شدن این بیماری است و تنها برای ساخت آنتی ویروس این بیماری در صورت شیوع اعلام مشابه در این دو آزمایشگاه نگهداری می‌شد. به دلیل اینکه آبله هم مثل ویروس کرونا علائم مختلفی داشت و باز هم مثل کرونا، خطر احتمال مرگ در ویروس آبله نسبت به سایر ویروس‌ها بیشتر بود.
سازمان جهانی بهداشت هم‌اکنون در حال همکاری با بسیاری از شرکای خود است که یک ابزار اساسی برای کنترل انتقال ویروس کرونا دست پیدا کند. اگر یک اراده وجود داشته باشد، یک راه نیز برای مقابله با ویروس کرونا وجود دارد، زیرا میراث آبله نه تنها ریشه کن کردن یک بیماری بود بلکه نشان دهنده این بود که وقتی جهان متحد می‌شود، هرچیزی ممکن است.
باشگاه خبرنگاران جوان
