با تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌های نفتی، ایران بعد از سال‌ها مقاومت ژنرال، بالاخره به طور رسمی و گسترده، سکان درآمدی صنعت نفت را به سمت توسعه صادرات فرآورده‌های نفتی چرخاند و در نتیجه طلسم عرضه منظم و حجم بالای بنزین در بورس انرژی، به عنوان یکی از ۵ فرآورده اصلی که انحصار فروش آن در اختیار دولت بود شکسته شد. با توجه به نرخ پایین و کیفیت بالای بنزین ایران در منطقه، به سرعت صف خریداران بنزین در رینگ بین‌المللی بورس انرژی تشکیل شد. نتیجه این اقدام این بود که در شرایطی که فروش نفت کشور با چالش‌های مختلف دست و پنجه نرم می‌کرد، عایدی قابل توجهی از محل صادرات بنزین، نصیب کشور می‌شد. البته در این میان توسعه ظرفیت‌های پالایشی کشور از جمله پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس کمک خوبی به این رشد پایدار صادرات بنزین با کیفیت داشت.
این روند علاوه بر اینکه درآمد صادراتی و اشتغالزایی خوبی برای کشور در پی داشت، توانست بخشی از نگرانی‌ها برای افت تولید نفت و میعانات گازی به عنوان خوراک پالایشگاهی را کاهش دهد.
سایه کرونا بر بازار بنزین
با شیوع ویروس کرونا اما ورق برگشت. میزان تقاضای جهانی بنزین در سراشیبی سقوط قرار گرفت و ایران نیز از روند مستثنا نبود؛ علت اصلی این کاهش تقاضا به دلیل ایجاد محدودیت‌های تردد شهری و جاده‌ای بود. این محدودیت‌ها در کشورهای همسایه ایران نیز ادامه داشت. علاوه بر این گمرکات کشورهای مختلف در ترددهای زمینی اعلام محدودیت کردند که موجب شد این کاهش تقاضا تشدید شود.
با این وجود همچنان نرخ و کیفیت نقش مهمی در جذب خریدار ایفا می‌کند. نگاهی به نرخ هر لیتر بنزین در کشورهای همسایه ایران حاکی از آن است که نرخ بنزین از چنان قدرت رقابتی برخوردار است که در دوران شیوع کرونا و علیرغم افت شدید تقاضا همچنان برای همسایگان می‌تواند جذاب باشد.
بر اساس بررسی‌های انجام شده تا ۲۷ آوریل ۲۰۲۰ میلادی (۸ اردیبهشت ۹۹) بین همسایگان خشکی ایران (حمل زمینی) گران‌ترین نرخ هر لیتر بنزین متعلق به ترکیه با نرخ حدودی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان و ارزان‌ترین بنزین نیز برای ترکمنستان با نرخ ۶ هزار و ۷۰۰ تومان به ازای هر لیتر است. نرخ بنزین هر لیتر بنزین برای افغانستان، ۷ هزار و ۱۷۶ تومان، جمهوری آذربایجان، ۷ هزار و ۳۰۰ تومان، عراق، ۹ هزار و ۸۰۰ تومان و پاکستان، ۹ هزار و ۳۰۰ تومان گزارش شده است. نرخ دلار محاسباتی برای این ارقام به نرخ دلار در بازار آزاد تهران و معادل ۱۵ هزار و ۶۰۰ تومان در نظر گرفته شده است.
هرچند که درحال‌حاضر به دلیل شیوع ویروس کرونا با محدودیت‌هایی رو به رو هستیم، اما قیمت‌های بنزین در همسایگی ایران نشان می‌دهد که ایران می‌تواند با برنامه‌ریزی برای صادرات، سود چشمگیری به‌دست آورد؛ به‌خصوص آنکه میزان تقاضای داخلی نیز بدلیل شیوع کرونا با افت شدیدی مواجه شده و مازاد مصرف رقم چشمگیری است و صادرات آن می‌تواند بخشی از کسری بودجه دولت را جبران کند.
مهر
