پس از شیوع کرونا و آسیب دیدن مشاغل و روند درآمدزایی خانوارها، بانک مرکزی با هدف حمایت از وام گیرندگان، اعلام کرد که پرداخت اقساط وام‌های قرض‌الحسنه برای مدت سه ماه به تعویق می‌افتد.
بر این اساس، قرار شد اقساط وام‌های قرض‌الحسنه در ماه‌های اسفند ۹۸، فروردین ۹۹ و اردیبهشت ۹۹ دریافت نشود و بدون وضع هر گونه جریمه یا کارمزد به پایان دوره پرداخت اقساط منتقل شود.
با وجود اینکه این طرح با هدف حمایت از مردم در دوران شیوع کرونا و با تصویب شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی به بانک‌ها ابلاغ شد، اما شماری از بانک‌ها به بهانه‌های مختلف تلاش کردند که از اجرای این طرح شانه خالی کنند.
پیگیری‌ها نشان می‌دهد با وجود اینکه به اردیبهشت ماه یعنی آخرین ماه تعویق سه ماهه اقساط قرض‌الحسنه رسیده‌ایم، اما برخی بانک‌ها همچنان به برداشت از حساب مشتریان ادامه داده‌اند.
البته برخی بانک‌ها از همان ابتدا با بانک مرکزی همراه شده و دریافت اقساط این وام‌ها را به طور کامل متوقف کردند، اما شماری دیگر از بانک‌ها به بهانه «عدم ارایه درخواست از سوی وام گیرنده»، «وجود موجودی در حساب وام گیرنده»، «توان مالی وام گیرنده» و «تایید فرم برداشت مستقیم از حساب در زمان سررسید قسط توسط وام گیرنده»، به بی توجهی خود به ابلاغ بانک مرکزی ادامه دادند.
«میثاق» جوان ۲۷ ساله‌ای که به تازگی ازدواج کرده گفت: «بانک، اقساط وام ازدواج اسفند و فروردین را از حساب ما کسر کرده، حتی در سامانه‌ای که اعلام شده هم اعتراض را ثبت کردیم، اما پولمان را به حسابمان برنگردانده‌اند.»
«محمد سلمانی» گفت: پول قسط اسفند را از حسابمان کم کردند که با وجود اعتراض آن را به حسابمان پس ندادند؛ اما قسط فروردین را برداشت نکردند.
در اسفند و فروردین ماه، شمار زیادی از وام گیرندگان در تماس با ایرنا، نسبت به تخلف بانک‌ها در برداشت از حساب شان اعتراض داشتند که در روزهای اخیر از شمار آنها کاسته شده است که این موضوع نشان می دهد بانک‌ها ناچار شده اند که این دستور بانک مرکزی را رعایت کنند؛ البته برخی تخلفات همچنان ادامه دارد.
اخطارهای پی در پی به بانک‌های متخلف
افزایش شکایات مردم نسبت به برداشت اقساط از حساب‌های وام گیرندگان توسط بانک‌ها باعث شد بانک مرکزی چندین بار نسبت به این موضوع تذکر دهد و حتی رییس کل بانک مرکزی نیز بر لزوم توجه بانک‌ها به این موضوع تاکید کرد.
بر این اساس، بانک مرکزی نیز در ۱۸ فروردین ماه در اطلاعیه ای اعلام کرد: بانک‌ها و موسسه‌های غیربانکی که مبالغ اقساط قرض‌الحسنه سررسید شده در بازه زمانی مصوبه شورای پول و اعتبار را از حساب تسهیلات‌گیرندگان یا ضامن‌ها برداشت کرده‌اند، مسترد کنند.
بانک مرکزی تاکید کرد بخشنامه ۱۵ اسفند ۹۸ درباره مصوبه شورای پول و اعتبار که جهت تعویق سه ماهه اقساط تسهیلات به دلیل شیوع ویروس کرونا صادر شده است، باید اجرا شود.
راه‌اندازی سامانه ثبت شکایات
در پی ادامه بی توجهی بانک‌ها به رعایت این بخشنامه، بانک مرکزی در نیمه نخست فروردین ماه، اقدام به راه اندازی سامانه ثبت شکایات احتمالی مشتریان بانکی دارای تسهیلات قرض‌الحسنه کرد.
این سامانه در راستای حمایت این بانک از کسب و کارهای زیان دیده از شیوع ویروس کرونا و تعویق پرداخت تسهیلات آنها و نیز تعویق پرداخت تسهیلات وام‌های قرض‌الحسنه راه اندازی شد.
بر این اساس، اعلام شد چنانچه از حساب افرادی که اقساط قرض‌الحسنه دارند یا از حساب ضامنین آنها در شعب بانک‌ها و موسسات اعتباری، برداشتی بابت اقساط انجام شد، آنها می‌توانند موضوع را در سامانه مربوطه از طریق تارنمای بانک مرکزی یا مراجعه به این آدرس درج کنند.
آمار کامل و جدیدی از میزان تخلفات بانک‌ها در برداشت از حساب‌های گیرندگان وام‌های قرض‌الحسنه تحت شمول این ابلاغ بانک مرکزی، اعلام نشده است.
آخرین آمار اعلام شده مربوط به ۲۳ فروردین ماه است که طی آن اعلام شد تعداد ۳۵ هزار و ۴۹۴ فقره شکایت مشتریان در ارتباط با برداشت اقساط تسهیلات قرض‌الحسنه توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری در سامانه ثبت شده است.
توقف برداشت خودکار اقساط وام‌های قرض‌الحسنه
در سال های اخیر، برای تسهیل کارها، سامانه امکان برداشت خودکار و اتوماتیک از حساب بانکی وام گیرندگان در زمان سررسید اقساط فراهم شده بود؛ بر اساس این طرح، دیگر نیازی به مراجعه وام گیرندگان برای پرداخت اقساط به شعب با خودپردازها وجود ندارد.
اما پس از تعویق سه ماهه پرداخت اقساط قرض‌الحسنه، این سامانه همچنان به برداشت از حساب وام گیرندگان ادامه می داد که برای رفع این مشکل، بانک مرکزی ابلاغ کرد که این روند اصلاح شود.
همچنین بانک مرکزی اعلام کرد که مبالغ برداشت شده به حساب وام گیرندگان عودت داده شود.
درخواست برای تمدید تعویق پرداخت اقساط
طرح تعویق سه ماهه پرداخت اقساط اگرچه به طور ناقص اجرا شده و ایراداتی را به دنبال داشت، اما به نظر کارشناسان و مردم، طرحی قابل تقدیر بود که در زمان شیوع کرونا توانست اندکی از فشار مالی به وام گیرندگان را بکاهد.
بر این اساس، برخی درخواست ها برای تمدید و گستردگی شمول این طرح وجود دارد تا زمانی که شرایط اقتصادی مرتبط با کرونا ثبات بیابد.
«بهنام توکلی» جوانی که نیروی خدماتی یک رستوران بوده و به تازگی ازدواج کرده است، در این باره می گوید: خوشبختانه بانک ما از اسفند ماه قسطی را از ما دریافت نکرد، اما نمی دانم که برای خردادماه که این تعویق سه ماهه به پایان می رسد چه باید بکنیم.
وی گفت: به علت این که رستوران محل کار ما تعطیل شده، درآمد ثابتی ندارم که بخواهم قسط بدهم. معلوم نیست که در خردادماه، رستوران ما کار خود را دوباره شروع کند، از همه مهم تر معلوم نیست که بخواهد ما را اخراج کند یا نه؟
این جوان تازه داماد، گفت: «الان در تامین هزینه زندگی خود، نیاز کمک مالی پدرم هستم؛ اگر در خردادماه رستوران ما کارش را شروع نکند و به ما حقوق ندهد نمی‌دانم که با قسط هایم چه باید بکنم.»
همچنین برخی از افرادی که وام خرید کالا و سایر وام‌های خرد را دریافت کرده اند در این باره می گویند: وقتی که کارمان تعطیل شده و یا درآمدی نداریم چه فرقی می کند که وام ازدواج یا وام خرید کالا گرفته باشیم، مهم این است که پولی نداریم که پول قسط آنها را بدهیم.
خواسته آنها این است که بانک مرکزی همان طور که پرداخت قسط های وام‌های قرض‌الحسنه و ازدواج را به تعویق انداخت، پرداخت قسط وام آنها را نیز به تاخیر بیندازد.
ایرنا
