مریم قادری قهفرخی دکترای صنایع غذایی و عضو هیئت علمی گروه بهداشت مواد غذایی دانشگاه شهید چمران اهواز درباره تفاوت بین آب آشامیدنی و آب معدنی اظهار کرد: تفاوت بین این دو محصول در منشا، میزان ترکیبات و روش تصفیه کردن آنهاست، آب‌های معدنی طبیعی از سرچشمه (چشمه، چاه و رودخانه) گرفته می‌شوند و این نوع آب‌ها به شکل طبیعی غنی از املاح معدنی مفید برای بدن هستند.
او بیان کرد: تولید کنندگان آب‌های معدنی طبیعی در فرایند تصفیه و تولید آنها فقط مجاز به استفاده از روش‌های تصفیه فیزیکی مانند فیلتراسیون هستند تا به ماهیت معدنی آنها لطمه‌ای وارد نشود. استفاده از هر گونه مواد شیمیایی در فرایند تولید این محصولات غیر مجاز و ممنوع است. در تولید آب آشامیدنی علاوه بر فیلتراسیون از مواد شیمیایی مانند کلر و اُزن هم برای تولید آبی تمیز، سالم و عاری از هر گونه آلودگی استفاده می‌شود.
پلیمرهای مورد استفاده برای ساخت بطری‌های آب معدنی
قادری قهفرخی افزود: آب‌های معدنی و آشامیدنی از پر مصرف‌ترین نوشیدنی‌ها در ایران و سراسر جهان هستند. بطری‌های مورد استفاده در بسته بندی این آب‌ها مانند تمام مواد پلاستیکی دیگر اگر به درستی و در شرایط مناسب نگهداری نشوند، خطر‌هایی دارند که باید به آنها توجه شود.
این عضو هیئت علمی گروه بهداشت مواد غذایی دانشگاه شهید چمران اهواز تاکید کرد: اغلب بطری‌های آب معدنی یا آشامیدنی از جنس «پلی‌اتیلن‌ترفتالات» هستند که با حروف PET یا شماره ۲ (در داخل یک مثلث کوچک) اغلب در کف بطری‌ها درج می‌شوند. اگر چه این بطری‌ها در مقایسه با سایر پلیمرهای به کار گرفته شده حاوی تعداد کمتری از انواع ترکیبات شیمیایی افزودنی هستند، اما مشخص شده است تحت شرایط ویژه‌ای به طور مثال قرار گرفتن در معرض نور آفتاب تغییرات نامطلوبی در ساختار این بطری‌ها ایجاد می‌شود.
نور آفتاب چه اثری بر بطری‌های آب معدنی یا آشامیدنی می‌گذارد؟
او تصریح کرد: در بسیاری از فروشگاه‌های سطح شهر بسته بندی‌های آب معدنی در جلوی مغازه‌ها و در زیر نور شدید آفتاب قرار می‌گیرند. حتی گاهی ما هم در خانه بسته بندی‌های آب معدنی را در گوشه‌ای از حیاط و جلوی نور شدید خورشید قرار می‌دهیم. تصور بسیاری از فروشندگان و مصرف کنندگان بر این است که آب یک نوشیدنی فساد ناپذیر است و نگهداری آن در این شرایط مانعی ندارد، اما مواد پلیمری در معرض آفتاب، به دلیل بالا رفتن دما به تغییرات شیمیایی دچار می‌شوند و بسیاری از این مواد سلامتی انسان را تهدید می‌کنند.
فادری قهفرخی گفت: در مطالعات انجام شده بر آب بطری‌های نگهداری شده در معرض نور خورشید وجود ترکیبات خطرناکی مانند آلدهید فتالات، بیس فنل و ۴-نونیل فنل به اثبات رسیده است. از آنجایی که دمای آب در این روش نگهداری بالاتر می‌رود، میزان نشت ترکیبات سمی به داخل آب افزایش پیدا می‌کند. مطالعه‌ای که به تازگی در کشور فرانسه در این زمینه انجام شده است، نشان می‌دهد که میزان مهاجرت فرمالدهید، استالدهید و آنتی موآن به داخل آب با افزایش زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید بیشتر می‌شود، بنابراین لازم است در خرید آب معدنی و نحوه نگهداری آن در فروشگاه‌ها دقت کافی شود.
آیا بطری‌های نگهداری شدده در آفتاب خطر‌های دیگری هم دارند؟
این عضو هیئت علمی گروه بهداشت مواد غذایی دانشگاه شهید چمران اهواز اظهار کرد: اثر آفتاب تنها محدود به مهاجرت ترکیبات شیمیایی خطرناک نمی‌شود به طوری که گاهی در زمان خرید بطری‌های آب معدنی یا آشامیدنی در قسمت سر یا ته بطری یا حتی در داخل آب جلبک‌های سبز رنگ را می‌بینیم. آنچه که واضح است این است که اسپور (فرم غیر فعال جلبک) از ابتدا در بطری آب وجود داشته است و پس از تولید در هنگام توزیع و نگهداری، شرایط مناسب برای فعال شدن و رشد آن ایجاد می‌شود؛ از جمله این شرایط مناسب می‌توان به گرمای حاصل از نور خورشید اشاره کرد.
او بیان کرد: آب محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها به ویژه جلبک‌هاست بنابراین افراد باید تا آنجا که ممکن است از مصرف بطری‌های جلبک‌‌زده اجتناب کنند چرا که این احتمال وجود دارد که علاوه بر جلبک، این بطری‌ها حاوی سمومی از جمله سیانوتوکسین و باکتری‌های دیگری هم باشند.
مصرف کنندگان بطری‌های آب معدنی یا آشامیدنی باید به چه نکاتی توجه کنند؟
قادری قهفرخی افزود: افراد باید همیشه بطری‌های نگهداری شده در یخچال فروشگاه‌ها یا آنهایی را که دور از آفتاب هستند، خریداری کنند. بطری‌های پلاستیکی نگهداری شده در فریزر هم می‌توانند اثرهای مشابهی با آفتاب از نظر مهاجرت ترکیبات خطرناک از خود نشان دهند.
او یادآوری کرد: افراد نباید بطری آب معدنی را روی صندلی یا داشبورد خودرو که در معرض تابش نور خورشید و گرمای شدید است، قرار دهند و هنگام خرید آن باید به تاریخ تولید و انقضای محصول، مشخصات ظاهری، نام و نشان شرکت تولید کننده توجه کنند. هر گونه نشانه‌ای از بی کیفیت بودن محصول اعم از نشتی در بطری، کدورت و رنگ پریدگی برچسب که نشان از نگهداری بطری در شرایط انبارداری بد یا قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور آفتاب دارد، در تصمیم خرید ما تاثیرگذار است.
باشگاه خبرنگاران جوان
