در زمینه علم نانو که تمام دستگاه‌ها و فناوری‌ها از لحاظ اندازه کوچک و کوچک‌تر می‌شوند و خواص بهبود می‌یابند، کاتالیست‌ها میدان کاربردی مهمی محسوب می‌شوند. در طول دهه گذشته، زمینه نانوکاتالیست‌ها رشد چشمگیری را در کاتالیست‌های همگن و کاتالیست‌های ناهمگن داشته است. تحقیقات در فناوری نانو انتظار تولید کاتالیست‌های جدید را ایجاب می‌کند. از کاربرد‌های عمده نانوکاتالیست‌ها می‌توان به کاربرد‌های آنها در تولید بنزین با عدد اکتان بالا، خالص‌سازی آب، پیل‌های سوختی، صرفه‌جویی در انرژی، پیشرانه‌های جامد موشک، تولید بیودیزل، پزشکی، رنگ، سلول‌های خورشیدی با فیلم نازک، و ... اشاره کرد.
هم اکنون یک شرکت توسعه صنایع نفت و گاز داخلی که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نانوکاتالیست در کشور است موفق به تامین بخشی از نیاز کشور به کاتالیست‌های مورد استفاده در صنایع مختلف شده است و برخی از شرکت‌های داخلی نیز با آن قرارداد منعقد کرده اند.
مدیرعامل این شرکت در زمینه تولیدات خود گفته است: شرکت‌های بزرگ و قدرتمند خارجی در حوزه کاتالیست از دیرباز در ایران حضور داشته اند و ایران را بخشی از بازار خود می‌دانند؛ بنابراین فعالیت در این حوزه برای شرکت‌های ایرانی دشوار است.
او تولید نانوکاتالیست ایرانی را در حضور این شرکت‌ها کاری بسیار بزرگ عنوان می‌کند و بخشی از این موفقیت را مرهون حضور نیروی انسانی کارآمد در این شرکت می‌داند و می‌گوید: ما بزرگ‌ترین مرکز تحقیقات کاتالیست خاورمیانه را در بخش خصوصی داریم. ۲۰ نفر از دانشمندان درجه یک کشور با ما همکاری می‌کنند و خوب است بدانید که مدیر تحقیقات ما جزء یک درصد دانشمندان برتر جهان است.
او درباره استفاده از فناوری‌نانو در این کاتالیست‌ها می‌گوید: اگر ساختار کاتالیست نانویی نباشد، شما نمی‌توانید کارایی آن را بالا ببرید؛ یعنی هرچه به ابعاد نانو نزدیک‌تر باشد و هرچه این پایه ریزدانه‌تر باشد، شما می‌توانید با شرایط منسجم‌تر و کم‌هزینه‌تری کار کنید. در واقع هیچ‌یک از کالاهای ما و حتی مواد تشکیل‌دهنده آنها بالای ۱۰۰ نانومتر نیست.
مدیرعامل این شرکت درباره دستاورد‌های دیگر این شرکت می‌گوید: به تازگی نانوکاتالیست متانول را در پتروشیمی شیراز استفاده کرده‌ایم؛ روی این فناوری سه سال کار آزمایشگاهی انجام شده و در حال حاضر سه ماه است که تولید صنعتی آن آغاز شده است.
مدیر عامل این شرکت درباره بازار و پتانسیل‌های نانوکاتالیست در کشور گفت: حدود ۹۰ نوع کاتالیست در صنعت نفت، گاز، پتروشیمی و فولاد وجود دارد و این در حالی است که شاید از نظر تنوع، ۳۵ عدد کاتالیست داریم و چون بعضی از این‌ها خود چند مدل دارند، از لحاظ تعداد ما ۲۰ نوع کاتالیست داریم که این میزان تا ۹۰ نوع هنوز خیلی فاصله دارد؛ بنابراین فرصت‌های زیادی برای توسعه فناوری در بخش نانوکاتالیست در کشور وجود دارد. یک سری هم مثل کاتالیست‌های پلیمری، بر زمین مانده است و هنوز هیچ کسی انجام نداده و حتی ادعای توان انجام آن را هم نکرده است.
باشگاه خبرنگاران جوان
