عصر ایران؛ جعفر محمدی* - جامعه یا جمعیت؟ این سوالی است که در بررسی وضعیت بحرانی ایران امروز نمی توان آن را نادیده گرفت. در این نوشتار می خواهم به یکی از ریشه های بحرانی که درگیرش هستیم اشاره کنم؛ موضوعی که می تواند بهای بسیار گزافی بر همه ما و فرزندان مان تحمیل کند.
می کوشم ساده و مختصر بنویسم.ساده ترین تعریف برای "جمعیت" این است: گروهی انسان که در یک سکونتگاه زندگی می کنند.
و ساده ترین تعریف برای "جامعه": انسان هایی که در یک سکونتگاه زندگی می کنند، دارای همبستگی هستند، رویکردها و منافع جمعی دارند و برای نیل به اهداف مشترک، با همدیگر تعامل می کنند.
فاجعه عمیقی که درگیرش هستیم این است: "جامعه" ما به سرعت در حال تبدیل شدن به "جمعیت" است.
شعارها و تعارفات را کنار بگذارید و به این چند سؤال بیندیشید:
همبستگی ما رو به استحکام است یا مدام در حال دور شدن از همدیگر هستیم؟ یگانگی در میان ما ایرانیان بیشتر نمود دارد یا چندگانگی؟ روز به روز با یکدیگر آشناتر و نزدیک تر می شویم یا مدام در حال دور شدن از همیم؟
- رویکردهایمان عمدتاً شبیه هم است یا هر کدام مان در سیاست و اقتصاد و ایدئولوژی و اخلاقیات و ... ساز خودمان را می زنیم؟ اکثرمان به منافع جمعی فکر می کنیم یا نفع شخصی مان را بر نفع عمومی ترجیح می دهیم و پایش بیفتد نفع عمومی را قربانی سود شخصی می کنیم؟
- اهداف مشترکی که تقریباً همه مردم بر آن اتفاق نظر داشته باشند داریم یا خیر و اگر داریم آیا تعامل مستمر و نهادینه شده ای برای رسیده به آن اهداف جمعی تردید ناپذیر داریم؟
پاسخ هایی که من به این پرسش ها دارم، به شدت نگرانم می کند که ما در حال تبدیل شدن از "جامعه" به "جمعیت" هستیم، یعنی تعدادی انسان که روز به روز مشترکات شان کم می شود و در نهایت آنچه می ماند یک سکونتگاه مشترک است؛ سکونتگاهی که در فقدان همگرایی بین ساکنانش، می تواند دچار از هم پاشیدگی نیز بشود.
این زنگ خطری است که اگر بدان توجه جدی و عملی نشود، به زودی مهم ترین زیر ساخت مان، یعنی داشتن "جامعه" را از دست خواهیم داد و فرو خواهیم ریخت.
