آلودگی هوا ناشی از فعالیت نیروگاه‌های تولید برق، بحثی است که با تشدید وضعیت آلایندگی‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ بنا بر آمارهای رسمی ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های کشور اکنون به رقم ۸۵ هزار مگاوات رسیده که نیروگاه‌های حرارتی با ظرفیت ۶۶ هزار و ۲۹۱ مگاوات جایگاه نخست را در این بین به خود اختصاص داده‌اند، سایر نیروگاه‌ها مانند نیروگاه‌های اتمی، برق آبی و تجدیدپذیر روی هم ۱۰ درصد تولید برق را برعهده دارند.
نیروگاه‌های حرارتی انواع مختلفی مانند بخاری، سیکل ترکیبی، گازی و دیزلی دارند که برای تولید برق نیازمند مصرف سوختهای فسیلی نظیر گاز طبیعی و گازوئیل هستند.
از مجموع ظرفیت نامی نیروگاه‌های نصب شده در کشور، ۲۲ درصد به واحدهای بخار، ۳۵ درصد به واحدهای گاز، ۲۵ درصد به واحدهای سیکل ترکیبی و مابقی به نیروگاه‌های دیزلی اختصاص دارد و از مجموع نیروگاه‌های حرارتی موجود در کشور، ۴۲ واحد دولتی، ۶۰ واحد خصوصی و ۲۱ واحد در اختیار صنایع بزرگ است.
قدمت نیروگاه‌های حرارتی
بررسی قدمت نیروگاه‌های حرارتی کشور نشان می‌دهد۶۲۲ مگاوات از این نیروگاه‌ها عمری بالای ۵۰ سال و سه هزار و ۴۶۶ مگاوات معادل چهاردرصد این نوع نیروگاه‌ها هم از عمری بالای ۴۰ سال برخوردارند، هرچه سن یک نیروگاه حرارتی افزایش یابد به قولی فرسوده‌تر شود، میزان آلایندگی آن بیشتر خواهد شد.
اکنون ۳۱ درصد نیروگاه‌های حرارتی معادل ۲۰ هزار و ۹۶ مگاوات عمری بین ۲۰ تا ۴۰ سال دارند و ۶۵ درصد معادل ۴۲ هزار و ۷۲۹ مگاوات با عمری کمتر از ۲۰ سال مشغول تولید برق مورد نیاز کشور هستند.
مصرف سوخت در نیروگاه های حرارتی
«رضا صمدی» مدیرکل دفتر مطالعات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق ایران در باره روند مصرف سوخت این نیروگاه ها به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: نیروگاه‌های حرارتی برای تولید برق نیازبه سوزاندن انواع سوخت های فسیلی مانند گاز طبیعی و گازوئیل دارند که با احتراق آنها انرژی مورد نیاز برای تولید برق را به دست می آورند.
صمدی می‌گوید: نیروگاه‌های حرارتی، اکنون ۹۰ درصد برق کشورمان را از محل سوزاندن سوخت‌هایی مانند گاز طبیعی، گازوئیل و مازوت تامین می‌کند.
به گفته وی، در سال گذشته ۶۷ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی، ۶ میلیارد لیتر گازوئیل و ۳.۵ میلیارد لیتر مازوت در نیروگاه‌های کشور مصرف شده است.
در این ارتباط، شرکت کنترل کیفیت هوا دو سال پیش در گزارش سهم‌بندی صنایع آلاینده شهر تهران، سهم نیروگاه‌ها را از آلاینده‌های گازی ۵.۳ درصد و سهم آنها در ذرات معلق را ۱۲.۱ درصد برآورد کرد.
البته ممکن است این سهم در سایر استان‌ها بیشتر باشد چرا که به گفته «غلامرضا مهرداد» مدیرکل دفتر پشتیبانی فنی نیروگاه‌های برق حرارتی، سوخت مازوت در نیروگاه های اطراف تهران استفاده نمی شود.
مدیر کل دفتر پشتیبانی فنی نیروگاه‌های برق حرارتی اعلام کرد: برخی نیروگاه‌ها مانند نیروگاه بندرعباس از سوخت مازوت استفاده می‌کنند.
به گفته وی، میزان مصرف سوخت مازوت در نیروگاه‌ها، کمتر از ۱۰درصد مابقی سوخت‌ها است.
«رضا صمدی» مدیرکل دفتر مطالعات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق ایران در این خصوص به ایرنا گفت: سوزاندن این سوخت‌ها تاثیر بالایی در افزایش آلودگی هوا دارد؛ البته این افزایش آلودگی فقط به نیروگاه‌ها ارتباط ندارد بلکه سایر صنایعی هم که از این نوع سوخت‌ها استفاده می کنند در روند افزایش آلودگی هوای شهرها نقش موثری دارند.
صمدی گفت: نیروگاه‌ها به طور معمول با استفاده از گاز طبیعی فعالیت می‌کنند، اما در زمستان با در اولویت قرار گرفتن تامین گاز شهری، مصرف سوختهای مایع در نیروگاه‌ها افزایش و به دنبال آن میزان آلایندگی نیروگاه‌ها افزایش می‌یابد.
این مقام مسوول با بیان اینکه مصرف گاز طبیعی برای کاهش آلودگی‌ها بهتر است، افزود: مصرف گازوییل و مازوت به خصوص در فصول سرد سال به همراه بروز پدیده وارونگی دما (اینورژن) تاثیر بالایی در آلودگی هوا دارند.
صمدی ادامه داد: سهم نیروگاه‌ها و سایر صنایع مصرف کننده سوختهای سنگین در آلودگی بسیار بالا است؛ گر چه نیروگاه‌ها درسال‌های اخیر بیشتر گاز سوز شده‌اند ولی مصرف بیشتر گاز در بخش خانگی در فصول سرد، میزان مصرف گاز نیروگاه‌ها را کاهش می‌دهد.
مدیرکل دفتر مطالعات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گفت: آلودگی هوا ناشی از فعالیت نیروگاه ها زمانی بیشتر بروز می کند که سوخت این نیروگاه ها از گاز طبیعی به مازوت تغییر یابد و این آلودگی‌ها هم به خاطر ورودی آنها است؛ وقتی ورودی نیروگاه مازوتی باشد که ۳ درصد گوگرد دارد، این گوگرد از دودکش‌ها خارج می‌شود که به شدت آلودگی‌ها می افزاید.
«رضا اردکانیان» وزیر نیرو سوم دی ماه امسال در رابطه با برنامه های وزارت نیرو برای کاهش آلودگی هوا گفت: وزارت نیرو از مدتها قبل درصدد ایفای نقش فعال در کاهش آلودگی‌های هوا بوده که در این راستا استفاده از گاز به جای سوختهای مایع به ویژه در کلانشهرها را در دستور کار قرار داده اما سوختهای مایع هم از حیث نقشی که در تولید ذرات معلق خواهند داشت درجات مختلفی دارند.
وزیر نیرو با اشاره به همکاری نزدیک وزارت نفت با وزارت نیرو گفت: در نشست هیات وزیران تصمیمات خوبی در این زمینه گرفته شد؛ بنابر این انتظار داریم هرچند فصل سرما آغاز شده و مصرف گاز در سطح کشور افزایش پیدا کرده است اما همکاران در وزارت نفت بتوانند میزان بیشتری گاز به نیروگاه‌ها برای مصرف سوخت اختصاص دهند.
اردکانیان افزود: در کنار همه موارد مربوط به توسعه نیروگاه‌ها، احداث و بهره‌برداری از نیروگاه‌های تجدیدپذیر که انرژی پاک تولید می‌کنند نیز در دستور کار است که نقشی تعیین‌کننده در کاهش آلودگی هوا خواهند داشت.
ایرنا
