عبدالحمید علیزاده، مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره آخرین وضعیت دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در کشور اظهار کرد: در ابتدا باید به این نکته توجه کرد که بین المللی شدن دانشگاه‌ها با رویکرد جذب دانشجوی خارجی چگونه اتفاق می‌افتد و ضرورت‌ها و ملزومات آن چیست؟
علیزاده در ادامه بیان کرد: در این امر بسیار توانا و جوان هستیم و در حال گذر از یک نگاه سنتی به یک نگاه مدرن بین المللی هستیم. تلاش می‌کنیم که جایگاه خود را ارتقا دهیم به همین منظور اگر نگاهی به تجربه‌های موفق در عرصه جهانی داشته باشیم شاخصه‌های گوناگونی را برای رنکینگ دانشگاه‌ها تعریف می‌کنند یکی از شاخصه‌های مهم و تاثیر گذار نسبت دانشجوی خارجی به دانشجوی داخلی هر کشوری است و طبیعتا برای این امر رویکرد‌هایی وجود دارد.
دو رویکرد اساسی کشور در جذب دانشجوی خارجی
مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در ادامه بیان کرد: دو رویکرد اساسی احصا شده بین‌الملی سازی در عرصه ملی و بین المللی سازی در آن سوی مرز‌ها است. در خصوص بین المللی سازی در عرصه ملی ما سه ضرورت اساسی لازم داریم ضرورت اول وجود اسناد بالا دستی است که بسیار تاثیر گذار هستند، ضرورت دوم ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های کشور است و ضرورت سوم که طبیعتا تاثیر ویژه‌ی خود را دارد فرآیند‌ها هستند.
علیزاده افزود: امروز در کشور سند چشم انداز توسعه، سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها و نقشه جامعه علمی کشور و برنامه ششم توسعه را داریم. همچنین برنامه تقدیمی وزیر علوم به مجلس را نیز داریم که تمامی این‌ها اصرار بر این دارند که ایران در طول برنامه اجرای سند به یک کشور توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی علمی و فناوری تبدیل شود.
مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری گفت: ماده ۶۶ قانون برنامه ششم توسعه به خصوص جدول ۱۱ صراحت دارد بر اینکه تعداد دانشجوی خارجی شاغل به تحصیل در کشور، در طول برنامه چقدر باید باشد و در انتهای برنامه به چه شکل باشد در این شرایط که در کشور سند ملی داریم آن چیزی که امروز باید همه برای آن اقدام کنیم عزم ملی هست.
در دنیا چه تعداد دانشجوی خارجی وجود دارد؟
علیزاده در ادامه گفت: در دنیا بر اساس گزارشات معتبر ۶ میلیون دانشجوی خارجی و بین المللی در حال تحصیل هستند که نسبت به اوایل سال ۲ هزار میلای ۳ برابر و نسبت به دهه ۹۰ چهار برابر افزایش پیدا کرده است.
مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در ادامه بیان کرد: پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که این تعداد دانشجو در ۲۰۵۰ به ۸ میلیون نفر دانشجوی خارجی ارتقا پیدا می‌کند.
علیزاده گفت: وضعیت ما در کشور با توجه به نوپا بودن و جوان بودن آموزش عالی کشور ۴۰ هزار دانشجوی خارجی در حال حاضر در حال تحصیل هستند که از این ۴۰ هزار نفر ۲۹ هزار نفر در دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت علوم تحقیقات و فناوری و ۳ هزار نفر در دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت بهداشت و تعداد قابل توجهی ۸ تا ۹ هزار نفر هم در دانشگاه آزاد در حال تحصیل هستند. تعداد قابل توجهی هم دانشجویی خارجی در جامعه المصطفی مشغول به تحصیل هستند که جدا از این ۴۰ هزار نفر است و آماری از آن‌ها نداریم. این آمار تا انتهای سال تحصیلی ۱۳۹۷ – ۹۸ است.
مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در ادامه گفت: در سال ۹۶ تاکید شده که ۸ دهم درصد دانشجویان شاغل به تحصیل باید خارجی باشند در سال ۹۷ یک درصد در سال ۹۸ به ۱ و ۲ دهم درصد و در سال ۹۹ این تعداد به ۱ و نیم درصد و در انتهای برنامه به یک و ۸ دهم درصد باید ارتقا پیدا کند. در انتهای سال ۹۷ – ۹۸ همگام با برنامه ششم توسعه حرکت کردیم و یک درصد تکلیف شده محقق شده است.
علیزاده در ادامه بیان کرد: نکته‌ای حائر اهمیتی که باید به آن اشاره شود فاکتور‌هایی هست که یک دانشجو محل تحصیل خود را انتخاب می‌کند و در تمام تجربه‌های دنیا مشخص شده که میزان نزدیکی به کشور مادر فاکتور اول است و نکته دیگر ارجحیت قطب‌های منطقه‌ای آموزش عالی است. این دو موضوع نشان می‌دهد که اگر بناست برای پذیرش دانشجوی خارجی سرمایه گذاری شود با توجه به چه شاخصه‌هایی این علاقه‌مندی‌ها وجود خواهد داشت. طبیعتا رقابت سنگینی داریم، اما با توجه به پیشینه آموزش عالی کشور و قرابت‌های فرهنگی، دینی، تاریخی و زبانی که بین ایران و کشور‌های حوزه خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز وجود دارد در صورت تقویت بیشتر این بخش می‌توانیم این ادعا را بکنیم که نظام آموزش عالی کشور به قطب منطقه‌ای برتر در این حوزه تبدیل می‌شود.
مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در ادامه بیان کرد: در سال ۲۰۱۷ از میزان بالغ بر ۵ میلیون دانشجوی خارجی در دنیا ۲۴ درصد از این تعداد کشور آمریکا را انتخاب کردند، ۱۱ درصد انگلیس را انتخاب کردند، چین با جهش خارق العاده‌ای ۱۰ درصد را به خود اختصاص داده است، استرالیا ۷ درصد، فرانسه ۷ درصد، کانادا ۷ درصد، روسیه ۶ درصد که البته باید گفت روسیه یکی از رقبای ایران در منطقه است، آلمان ۶ درصد و سایر کشور‌ها ۲۳ درصد از این میزان دانشجو را جذب کرده اند.
ارتقا ظریب دانشجوی شهریه پرداز غیر بورسیه به تعداد دانشجویی بورسیه
علیزاده در ادامه بیان کرد: نکته جالب توجه که وجود دارد از این میزان دانشجوی خارجی که در کشور در حال تحصیل هستند در طول سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ موفق شدیم که ظریبی را به خوبی اصلاح کنیم که ظریب دانشجوی شهریه پرداز غیر بورسیه به تعداد دانشجویی بورسیه است. به طوری که در آغاز سال ۱۳۸۷ این ظریب برابر بود و تعداد دانشجوی غیر بورسیه ۲۹۵ نفر بوده ودر مقابل ۲۶۹ دانشجویه بورسیه داشتیم، اما امروز این آمار به ۹۳ درصد در مقابل ۷ درصد ارتقا پیدا کرده است. ۹۳ درصد از ۴۰ هزار دانشجوی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ما شهریه پرداز هستند.
در طول ۱۰ سال گذشته از ۱۲۹ ملیت دانشجو داشتیم
مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری افزود: در طول ۱۰ سال گذشته از ۱۲۹ ملیت دانشجو داشتیم و عمدتا هم از کشور‌های هدف و پیرامونی ما بودند بر این اساس شاخص‌ها مد نظر خود کشور ما را برای تحصیل انتخاب کردند. کشور‌های پیرامونی ما که از آن‌ها دانشجو وارد می‌شود چین، پاکستان، هند، ترکیه، جمهوری آذربایجان، به ویژه از نیجریه و سنگال دانشجویان قابل توجهی جذب کرده ایم.
علیزاده افزود: نکته حائر اهمیت دیگر ۱۰ رشته اولی که دانشجویان خارجی دانشگاه‌های ما انتخاب کرده در رتبه اول رشته زبان و ادبیات فارسی است که درصد بالایی را به خود اختصاص داده و بعد از آن رشته‌های مورد انتخاب دانشجوی خارجی مهدنسی کامپیوتر، حقوق، علوم سیاسی، مهندسی عمران و... بوده اند.
مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری گفت: نکته قابل توجه این است که قارق التحصیلان ما در رشته زبان و ادبیات فارسی در برخی از کشور‌ها امروز به عنوان نمایندگان ما برای آموزشی زبان و ادبیات فارسی در حال کار هستند مثلا در کشور نیجریه و سنگال گروه آموزشی و دانشگده آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان را از طریق فارسی زبانان دایر و در حال کار هستند.
علیزاده افزود: بین المللی سازی در عرصه ملی بینی المللی سازی در عرصه فرامرزی دو هدف اصلی ما هستند که در بخش فرامرزی عزم بیشتری را لازم داریم یعنی پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های واقعی آموزش عالی کشور هنوز به حد مورد نظر نرسیده است.
مدیر کل امور دانشجویان خارجی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در ادامه بیان کرد: ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد که هنوز توان عرضه ما به اندازه‌ای که متقاضی در آموزش عالی دارد نرسیده ایم و باید آن را ارتقا دهیم. نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران رایزن‌های علمی و فرهنگی و نمایندگان سیاسی و فرهنگی ما تبلیغات گسترده‌ای را برای معرفی پتانسیل‌های آموزش عالی کشور به متقاضیان انجام داده اند.
تفویض اختیارات به دانشگاه‌ها برای تسهیل جذب دانشجوی خارجی
علیزاده در ادامه بیان کرد: برای تسهیل جذب دانشجوی خارجی و تسهیل پذیرش برای دانشگاه‌ها تفویض اختیارات گسترده‌ای را داشته ایم. مهمترین تفویض اختیارات در حوزه امور کنسولی و انجام فرآیند‌ها مورد نیازشان بوده و مراکز آموزش زبان فارسی را در کشور و دانشگاه افزایش داده ایم.
