افت و خیز انتظارات بنگاه‌ها

روزنامه دنیای اقتصاد در این گزارش می‌آورد: رقم شاخص مدیران خرید (شامخ) در خردادماه ۵۰.۶۶ واحد محاسبه شده که نشان می‌دهد اقتصاد هنوز در وضعیت رونق است؛ با این حال این رقم کمتر از انتظارات بنگاه‌ها است که در ماه قبل از آن (اردیبهشت‌ماه) پیش‌بینی شده بود. در این میان، فعالان اقتصادی معتقدند که رونق ادامه پیدا می‌کند و وضعیت تولید در تیرماه بهتر از خرداد ماه می‌شود. نکته جالب توجه این است که با وجود شرایط سخت محیط کسب‌وکار و تشدید تحریم‌های اقتصادی، فعالان صنعتی از فروردین‌ماه امسال تاکنون، همواره انتظار افزایش تولید برای ماه بعد را داشته‌اند. «مقدار تولید محصولات»، «میزان سفارش‌های جدید»، «سرعت انجام و تحویل سفارش»، «موجودی مواد اولیه»، «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی»، ۵ مولفه اصلی در محاسبه شامخ است. در محاسبات شامخ خردادماه، «سرعت انجام و تحویل سفارش» به رقم ۵۸.۶۹ واحد رسیده که بیشترین میزان در میان ۵ مولفه اصلی شامخ است؛ اما در مقابل «موجودی مواد اولیه خریداری شده» با رقم ۴۲.۳۶ کمترین مقدار در میان ۵ مولفه اصلی را ثبت کرده است.
شاخص مدیران خرید (PMI) موسوم به شامخ برای خردادماه استخراج و منتشر شد. در گزارش مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، شامخ خردادماه امسال ۵۰.۶۶ واحد محاسبه شده که نسبت به شامخ ماه قبل (۶۱.۳۹ و احد) ۱۰.۷۳ واحد (معادل ۱۷.۴۷ درصد) کاهش پیدا کرده است. این عدد نشان می‌دهد که انتظارات بنگاه‌های اقتصادی به خط مرزی رونق و رکود رسیده است. اما شاخص انتظارات تولید در ماه آینده با رقم ۵۶.۸۴ بهبود نسبی وضعیت بخش صنعت در تیر ماه را پیش‌بینی می‌کند. براساس این گزارش، شامخ اردیبهشت‌ماه نشان می‌داد که خوش‌بینی برای رشد تولید نسبت به شامخ فروردین‌ماه زیاد است؛ اما داده‌ها و اطلاعات شامخ خردادماه از خنثی‌سازی بخش عمده‌ای از رشد و خوش‌بینی اردیبهشت‌ماه مدیران نسبت به تولید خبر می‌دهد و گویای ثبات نسبی اوضاع نسبت به ماه قبل است. براساس ارزیابی‌ها مقدار تولید در خردادماه تغییر چندانی نکرده، سفارشات جدید و فروش، اندکی کاهش داشته و میزان استخدام صنعتی نیز تا حدودی افزایش نشان می‌دهد. نکته قابل‌تأمل در بررسی این شاخص آن است که از مهرماه سال ۱۳۹۷ (انتشار اولین گزارش شامخ) تاکنون، قیمت مواد اولیه همواره صعودی و موجودی مواد اولیه همواره رو به کاهش بوده است. داده‌های حاصل از گزارش پایش ملی محیط کسب‌وکار نیز موید همین امر است. همچنین از پاییز سال ۱۳۹۶ تا انتهای سال ۱۳۹۷، اصلی‌ترین مشکل فعالان اقتصادی، بی‌ثباتی و غیرقابل‌پیش‌بینی بودن قیمت‌ها (مواد اولیه و محصولات) عنوان شده است. بررسی روند شاخص شامخ از زمان انتشار در ایران تاکنون حاکی از آن است که کمترین رقم این شاخص در فروردین‌ماه امسال ثبت شده که البته به‌واسطه تعطیلی نیمی از این ماه قابل‌توجیه شده است. در آن‌سو اردیبهشت‌ماه رکورددار بیشترین رشد شامخ بوده است.
شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص استخراج می‌کند. شاخص شامخ که اوایل هرماه منتشر می‌شود، رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای موردبررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد. در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد که اقتصاد در حال توسعه است، درحالی‌که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد. براساس محاسباتی که از سوی مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران برای استخراج شامخ خرداد ۱۳۹۸ انجام شده، شامخ این ماه ۵۰.۶۶ واحد بوده که نسبت به ماه قبل افت نسبتاً قابل‌توجهی را تجربه کرده و با خنثی کردن بخش عمده رشدی که در اردیبهشت داشته دوباره به مرز ۵۰ واحد برگشته است. در محاسبات شامخ خردادماه، شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» به رقم ۵۸.۶۹و احد رسیده که بیشترین میزان شاخص در میان ۵ مولفه اصلی شامخ بوده است، اما در مقابل شاخص «موجودی مواد اولیه خریداری شده» با رقم ۴۲.۳۶ به کمترین مقدار در میان ۵ مولفه اصلی شامخ رسیده است. در این ماه شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» با بهبود بسیار جزئی به ۵۳.۴۳ واحد رسیده و نسبت به ماه قبل ۰.۱۳ واحد بهبود یافته است، ضمن اینکه شاخص «انتظارات تولید در ماه آینده» نیز با رقم ۵۶.۸۴ واحد، ادامه بهبود جزئی وضعیت بخش صنعت در خردادماه را پیش‌بینی می‌کند.
تحلیل اقتصادی شامخ: شاخص شامخ کل در خردادماه حکایت از ثبات نسبی اوضاع نسبت به ماه قبل دارد. مقدار تولید در این ماه تغییر چندانی نکرده، سفارش‌های جدید و فروش، اندکی کاهش داشته و میزان استخدام صنعتی نیز اندکی افزایش نشان می‌دهد. در بررسی این شاخص مشخص شده که از مهرماه سال ۱۳۹۷ تاکنون، قیمت مواد اولیه همواره صعودی و موجودی مواد اولیه همواره رو به کاهش بوده است. همچنین از پاییز سال ۱۳۹۶ تا انتهای سال ۱۳۹۷، اصلی‌ترین مشکل فعالان اقتصادی، بی‌ثباتی و غیرقابل‌پیش‌بینی بودن قیمت‌ها عنوان شده است. علاوه‌بر آن از مهر سال ۱۳۹۷ تاکنون، صادرات کالا نیز همواره نزولی بوده است. موجودی انبار نیز از وضعیت چندان مناسبی برخوردار نیست و بعد از نزول چند ماهه، در خردادماه نسبت به ماه قبل، بهبود اندکی نشان می‌دهد. نکته جالب‌توجه آن است که باوجود شرایط محیط کسب‌وکار و تشدید تحریم‌های اقتصادی، فعالان صنعتی از فروردین‌ماه سال ۱۳۹۸ تاکنون، همواره انتظار افزایش تولید برای ماه بعد را داشته‌اند. درمجموع، نرخ ارز، تحریم‌ها و محدودیت‌های واردات شرایطی را رقم زده است که بازار مصرف کشور به سمت تولید داخل سوق داده شود و این ممکن نخواهد بود مگر از طریق اتخاذ سیاست‌های صنعتی مناسبی که موجب تقویت بخش صنعت کشور شود.
پوشاک و چرم: پس از یک ماه تجربه بهبود وضعیت در صنایع پوشاک و چرم، این صنعت در خرداد با کاهش مقدار تولید و کاهش میزان سفارشات جدید روبه‌رو شده است. اما برخلاف اکثر صنایع که با کاهش موجودی مواد اولیه روبه‌رو بوده‌اند، فعالان این صنعت، عدم‌تغییر در موجودی مواد اولیه را گزارش کرده‌اند. اگرچه ماهیت فصلی پوشاک و این مساله که تقاضا در برخی از ماه‌ها بسته به فصل موجود نوسان بالایی دارد، می‌تواند تا حد زیادی توضیح‌دهنده کاهش مقدار تولید و کاهش میزان فروش محصولات باشد، اما نباید از اثر افزایش هرچند اندک قیمت خرید مواد اولیه غفلت کرد. ارزیابی‌ها نشان داده است صنایع پوشاک با چالش‌های عمده‌ای ازجمله قاچاق و عدم‌تمایل به سرمایه‌گذاری در این حوزه مواجه بوده و نیازمند ایجاد سازوکارهایی است که ضمن کاستن از شدت واردات رسمی، امکان کاهش قیمت تمام‌شده محصولات را فراهم کرده و قدرت رقابت‌پذیری صنایع پوشاک را افزایش دهد. در مورد صنعت چرم نیز، نیاز به نوسازی و تجهیز تکنولوژی امری جدی و نیازمند توجه مسوولان است.
وسایل نقلیه و قطعات وابسته: در گزارش شامخ این صنعت، تمامی مولفه‌های اصلی شامخ به‌غیراز موجودی مواد اولیه (عدد شامخ ۵/ ۳۵) همانند اردیبهشت‌ماه در شرایط بهبود گزارش شده‌اند که سبب شده است عدد شامخ کل رقم بالای ۵۰ یعنی ۲/ ۵۵ را کسب کند. مولفه اصلی موجودی مواد اولیه به غیر اسفندماه ۱۳۹۷ در تمامی گزارش‌های ماهانه شامخ در صنعت مذکور در شرایط بد ارزیابی شده است. به‌نظر می‌رسد وابستگی مواد اولیه این صنعت به واردات همزمان با شدت گرفتن تحریم‌ها، در کنار مشکل سرمایه در گردش سبب شده است که موجودی مواد اولیه همواره در شرایط نامناسب قرار داشته باشد. علاوه‌بر موجودی مواد اولیه، قیمت خرید مواد اولیه نیز در شرایط نامناسبی قرار دارد. این مولفه (عدد شامخ ۹/ ۸۳) طبق روال۶ماه گذشته در حال افزایش گزارش شده است. در ماهی که گذشت به‌رغم آنکه دلیل دپوی خودروها در پارکینگ‌های خودروسازی‌ها مشکل قطعات عنوان شد، قطعه‌سازان اذعان داشتند، مطالبات بالای قطعه‌سازان از شرکت‌های خودروسازی دلیل اصلی عدم تامین قطعه برای این خودروها بوده است.
چوب، کاغذ و مبلمان: وضعیت صنایع چوب، کاغذ و مبلمان در خردادماه تغییر چندانی نسبت به ماه قبل نداشته و بهبود بسیار اندکی ناشی از میزان استخدام جدید و بهبود سرعت انجام و تحویل سفارش را تجربه کرده است. اگرچه میزان سفارش‌های جدید و میزان فروش محصولات مانند ماه گذشته بوده، اما کاهش مقدار تولید محصولات و روند نزولی موجودی مواد اولیه از ابتدای سال‌جاری، نشان‌دهنده وجود برخی مشکلات در سمت عرضه محصولات چوب و کاغذ است. علاوه‌بر گزارش افزایش قیمت چوب توسط فعالان در این صنعت، بازار کاغذ نیز در این ماه همچنان با مشکلاتی نظیر افزایش قیمت و عدم عرضه مواجه بوده و به نظر می‌رسد که دولت در مدیریت این شرایط موفق عمل نکرده است. عدم‌تغییر در میزان فروش محصولات، میزان سفارش‌های جدید و نیز انتظارات تولید در ماه آینده نیز نشان‌دهنده رکود نسبی حاکم بر این صنعت است.
صنایع شیمیایی: شامخ کل گروه صنایع شیمیایی (عدد شامخ ۴۸.۴) حکایت از بدتر شدن وضعیت عمومی این صنعت در خردادماه نسبت به اردیبهشت‌ماه دارد اما این تنزل زیاد نیست و براساس عدد به دست آمده می‌توان به تنزل خفیف در وضعیت کلی این صنعت در خرداد اشاره داشت. مقدار تولید محصول این صنعت تقریباً بدون تغییر بوده و میزان سفارش‌های جدید اندکی کاهش داشته است. سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها اندکی بهبود یافته و موجودی انبار مواد اولیه کاهش را نشان می‌دهد که به‌نظر می‌رسد به‌دلیل افزایش در بهای مواد اولیه و چشم‌انداز کاهشی قیمت جهانی نفت و به‌دنبال آن قیمت محصولات شیمیایی باشد. زیرشاخص میزان استخدام نیروی کار در این صنعت نیز بدون تغییر بوده و عدد به دست آمده برای انتظار تولید فعالان این صنعت در ماه پیش‌رو (۵۵.۵) حاکی از خوش‌بینی اندکی نسبت به بهبود وضعیت در ماه آینده است. این خوش‌بینی در ماه گذشته نیز وجود داشته (۶۴.۴) که در عمل، این تولیدکنندگان در خردادماه نسبت به ماه گذشته شاهد افزایش ناچیز (۵۰.۸) در تولید خود بوده‌اند.
صنایع غذایی: عدد شامخ گروه صنایع غذایی در خردادماه ۱۳۹۸ رقم ۴۹.۸ اعلام شده است که اندکی نسبت به ماه قبل بدتر شده است. این در حالی است که رقم شامخ اردیبهشت (عدد شامخ ۵۴.۵۲) بیانگر بهبود در این صنعت در اردیبهشت به نسبت فروردین (رقم شامخ ۳۹.۲۹) بود. اعداد شامخ مربوط به مولفه‌های اصلی این صنعت در خردادماه شامل مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌های جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی به ترتیب ارقام ۴۴.۹، ۴۵.۹، ۶۲.۲، ۴۲.۹ و ۵۶.۱ عنوان شده‌اند که به‌غیراز مولفه‌های سرعت انجام و تحویل سفارش و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی که بهبود یافته‌اند، سایر مولفه‌ها به نسبت ماه قبل کاهش و درنتیجه تضعیف شده‌اند. ازجمله مشکلات صنعت غذا در ایران (همانند سایر صنایع) مشکل تامین مواد اولیه است. با بررسی دو مولفه موجودی مواد اولیه و قیمت خرید مواد اولیه در گزارش‌های شامخ به این امر می‌توان پی برد. با توجه به آنکه صنایع غذایی دارای وابستگی به واردات موادی نظیر رنگ‌ها، خوراکی‌ها، اسانس‌ها، مواد شیمیایی و… هستند، به‌نظر می‌رسد دلیل این امر کاهش نسبی قیمت دلار و ثبات نسبی به وجود آمده در بازار ارز است. طی سال گذشته از یکسو نوسانات قیمت ارز و از سوی دیگر تغییر مکرر قوانین مربوط به واردات، ثبت سفارش‌ها و موارد دیگر، سبب نوسان و افزایش قیمت مواد اولیه شده بود. بنابراین به نظر می‌رسد استمرار ثبات در بازار ارز بتواند مولفه قیمت خرید مواد اولیه و موجودی مواد اولیه را در این بازار از شرایط بدتر به سمت شرایط بهبود سوق دهد. نکته حائز اهمیت دیگر اظهار بدتر شدن مولفه میزان فروش محصولات توسط فعالان اقتصادی (عدد شامخ ۴۲.۹) این صنعت است. این مهم در حالی رخ داده است که انتظارات تولید مثبت بود. ضمن آنکه به‌رغم اعلام کاهش میزان فروش محصولات در خردادماه، بازهم انتظارات تولید در ماه آینده (عدد شامخ ۶۲.۲) مثبت ارزیابی شده است. در گزارش خردادماه مولفه موجودی محصول (انبار) پس از گذر چهار ماه (بهمن و اسفند ۱۳۹۷ و فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۸) با ثبت رقم شامخ ۵۲ نسبت به ماه قبل در حال افزایش ارزیابی شده است.
صنایع فلزی: براساس گزارش شامخ خردادماه ۱۳۹۸، صنایع فلزی در این ماه در شرایط بهبود به سر می‌برد. شاخص کل شامخ صنایع فلزی در خردادماه ۱۳۹۸ رقم ۵۴.۳ ارزیابی شده است. رقم بالای ۵۰ شاخص کل، ناشی از شرایط بهبود مولفه‌های اصلی مقدار تولید محصولات (عدد شامخ ۵۳.۳)، میزان سفارش‌های جدید (عدد شامخ ۵۵.۷)، سرعت انجام و تحویل سفارش (عدد شامخ ۶۶.۴) و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (عدد شامخ ۵۰.۸) است. مولفه موجودی مواد اولیه همچنان مانند آنچه در گزارش‌های شامخ ۶ ماه گذشته عنوان شده است در شرایط نامناسب قرار دارد. ضمن آنکه مولفه قیمت خرید مواد اولیه نیز در شرایطی مشابه ۶ ماه گذشته همواره در حال افزایش گزارش شده است. اعلام مجدد بدتر شدن مولفه موجودی مواد اولیه و قیمت خرید مواد اولیه در ۶ ماه گذشته، موید یکی از بزرگ‌ترین مشکلات فعالان حوزه صنایع فلزی در ایران یعنی معضل تامین مواد اولیه است. یکی از دلایل این امر می‌تواند قرار گرفتن بسیاری از مواد اولیه و کالاهای حوزه معدن و صنایع معدنی در لیست تحریم‌های آمریکا باشد. با گذشت قریب به یک ماه از شروع تحریم‌های جدید (تحریم فلزات اساسی) همچنان میزان اثرپذیری صنایع فلزی از تحریم‌های جدید مشخص نیست. درحالی‌که وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص تداوم روند صادرات باوجود تحریم‌های بین‌المللی در ماه‌های اخیر خبر داد، بررسی آمار صادرات و واردات صنایع فلزی در سال ۱۳۹۷ که تحریم‌ها در سطح کلان برقرار بود و هنوز به‌صورت خاص به این بخش نرسیده بود حاکی از آن است که بخش صنایع فلزی نیز از تحریم‌ها متاثر شده است.
لذا تحریم‌های جدید که به‌صورت خاص این بخش را نشانه رفته است، می‌تواند اثرات بیشتری بر این بخش بگذارد. با توجه به آنکه طی ماه‌های اخیر، بخش مسکن و خودرو به‌عنوان مهم‌ترین مصرف‌کنندگان محصولات معدنی و فلزی دچار رکود شده‌اند، انتظار می‌رود، با کاهش اندازه بازار داخلی اهمیت بازار خارجی و صادرات برای این صنایع دوچندان و درنتیجه آسیب‌پذیری این صنایع از تحریم‌ها بیشتر شود.
صنایع کانی غیرفلزی: شامخ کل این گروه برای خردادماه ۴۶.۱ به‌دست آمده که حکایت از بدتر شدن خفیف وضعیت کلی این صنعت در خردادماه نسبت به اردیبهشت‌ماه دارد. براساس عدد شامخ به‌جز اردیبهشت‌ماه، در تمام گزارش‌های بهمن‌ماه تا خردادماه، عدد شامخ نشان از بدتر شدن وضعیت این صنعت در هرماه نسبت به ماه قبل داشته است. انتظار می‌رود بهبود کلی این صنعت در اردیبهشت‌ماه نسبت به فروردین (۶۱.۸) به‌دلیل تعطیلات سال جدید و بهبود فعالیت در اردیبهشت نسبت به فروردین باشد. بدتر شدن وضعیت کلی این صنعت طی ماه‌های گذشته می‌تواند با تشدید رکود در بخش ساخت‌وساز مرتبط باشد. براساس گزارش بانک مرکزی تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران در خردادماه سال ۱۳۹۸ به ۶ هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۵۹.۸ درصد کاهش را نشان می‌دهد. کمترین رقم شامخ برای این صنعت مربوط به زیرشاخص موجودی مواد اولیه است که ۳۴.۱ به دست آمده و نشان‌دهنده کاهش شدید موجودی مواد اولیه نسبت به ماه قبل است. این کاهش شدید توأم با افزایش شدید قیمت خرید مواد اولیه مهم‌ترین رویداد این صنعت در خردادماه بوده است، به‌نحوی‌که بیشترین عدد به دست آمده برای قیمت خرید مواد اولیه در میان تمام صنایع مربوط به صنایع کانی‌های غیرفلزی است. میزان سفارش‌های جدید کاهش یافته و عدد ۴۵.۵ به دست آمده است. براساس شامخ مرتبط با انتظارات فعالان این گروه نسبت به ماه آینده (۶۵.۹)، پرسش‌شوندگان انتظار بهبود وضعیت در ماه آینده را دارند. در تمام گزارش‌های شامخ طی بهمن‌ماه تا خردادماه، فعالان صنعت کانی‌های غیرفلزی انتظار بهبود در ماه پیش رو نسبت به ماه جاری را داشته‌اند اما در عمل به‌جز اردیبهشت‌ماه در تمام ماه‌ها میزان تولید حکایت از بدتر شدن نسبت به ماه قبل دارد. این تضاد بین آنچه فعالان اقتصادی انتظار داشته و آنچه محقق شده است موضوع مهمی است که می‌تواند ناشی از تحولات مبهم حاکم بر این صنعت در بازار مواد اولیه و همچنین تقاضای محصولات باشد.
ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی: شامخ گروه صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی در خردادماه ۱۳۹۸ رقم ۵۷.۶ ثبت شده است که گرچه حاکی از مشاهده بهبود در این صنعت در دوره موردنظر است ولی به نسبت اردیبهشت‌ماه که رقم ۶۶.۳۷ اعلام شده بود، تعداد کمتری از فعالان این حوزه به بهبود در این صنعت اذعان داشته‌اند. به‌طورکلی در خردادماه، تمام مولفه‌های اصلی شامخ این صنعت به نسبت ماه قبل بهتر ارزیابی شده‌اند. این امر شامل موجودی مواد اولیه نیز می‌شود که برخلاف اردیبهشت‌ماه که نسبت به ماه قبل بدتر (عدد شامخ ۴۰.۳۲) عنوان شده بود با کسب رقم شامخ ۵۷.۶ در خردادماه به نسبت ماه قبل توسط فعالان اقتصادی بهتر ارزیابی شده است. قیمت خرید مواد اولیه و قیمت محصولات تولیدشده همچنان افزایشی گزارش شده‌اند. افزایش قیمت خرید مواد اولیه و محصولات تولیدشده مسبوق به سابقه است. این روند طی ماه‌های گذشته نیز مشاهده شده است؛ به‌طوری‌که در شامخ‌های ماه‌های آذر، دی، بهمن و اسفند ۱۳۹۷ و فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۸، تولیدکنندگان همواره قیمت خرید مواد اولیه و محصولات تولیدشده (به‌غیر از دی‌ماه ۱۳۹۷) خود را به نسبت ماه قبل در حال افزایش عنوان کرده‌اند. ضمن آنکه فعالان اقتصادی اذعان به افزایش موجودی محصول (انبار) در خردادماه نسبت به اردیبهشت‌ماه کرده‌اند. این امر در حالی رخ داده است که موجودی محصول (انبار) طی ماه‌های اردیبهشت، فروردین و اسفند نسبت به ماه قبل آنها در حال کاهش ارزیابی شده بود.
صنایع نساجی: به‌طورکلی چشم‌انداز صنایع نساجی در خردادماه توسط فعالان اقتصادی این صنعت مثبت ارزیابی نشده است و این در حالی است که بخش بزرگی از فعالان اقتصادی هم در اردیبهشت‌ماه، برای ماه آتی انتظار کاهش تولید داشته‌اند. به‌رغم کاهش قیمت محصولات پتروشیمی به‌عنوان خوراک اصلی صنایع نساجی در تهیه الیاف که به‌دنبال کاهش قیمت جهانی نفت و نیز کاهش قیمت دلار رخ داده، مشکلاتی همچون کمبود سرمایه در گردش، نقدی شدن خریدها و قیمت بالای مواد اولیه همچنان مانع از شکوفایی کامل این صنعت می‌شود. همچنین کاهش چشمگیر میزان سفارش‌های جدید در کنار وضعیت نامساعد موجودی مواد اولیه، سبب شده که فعالان این صنعت انتظارات تولید در ماه آینده را شدیداً نامساعد ارزیابی کنند.
صنایع فرآورده‌های نفت و گاز: عدد شامخ کل برای این صنعت ۴۲.۵ به دست آمده که حاکی از بدتر شدن وضعیت عمومی این صنعت است. عدد شامخ کاهش شدیدی در میزان تولید محصولات (۳۴.۶) این صنعت را نشان می‌دهد. دلیل این کاهش شدید تولید فرآورده‌های نفت و گاز و پتروشیمی می‌تواند روند کاهشی قیمت جهانی نفت در خردادماه و به‌دنبال آن کاهش قیمت فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی و شکل‌گیری انتظارات در جهت کاهش قیمت‌ها باشد که منجر به تعویق ثبت سفارش جدید می‌شود. این پدیده در عدد شامخ به دست آمده برای سفارش‌های جدید در خردادماه به‌خوبی قابل‌مشاهده است، به‌نحوی‌که عدد ۴۰.۴ حاکی از کاهش سفارش جدید است. به‌نظر می‌رسد نوسانات بازار ارز نیز از مهم‌ترین عوامل ایجاد بی‌ثباتی در بازار مواد اولیه و محصولات صنعت نفت، گاز و پتروشیمی باشد. این نوسانات با افزایش قیمت ارز نیمایی و کاهش در نرخ ارز بازار رسمی همراه بوده که خود از مهم‌ترین عوامل ایجاد ابهام در بازار و تعویق ثبت سفارش‌های جدید است. همچنین عدد به دست آمده برای زیرشاخص انتظارات تولید ۶۵.۴ است. این به آن معناست که انتظارات فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده از بهتر شدن وضعیت این صنعت حکایت دارد. نکته جالب‌توجه این است که عدد مربوط به انتظار فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده در فروردین و اردیبهشت نیز بالاتر از ۵۰ بوده که حکایت از خوش‌بینی فعالان این صنعت نسبت به بهبود وضعیت در ماه بعد دارد. اما در عمل در سال ۱۳۹۸ هر ماه با کاهش تولید با کاهش میزان سفارش‌های جدید مواجه شده‌اند که می‌تواند ناشی از نااطمینانی در فضای کلان اقتصاد کشور و تحولات سیاسی و تشدید تاثیر تحریم‌ها در این صنعت باشد که پیش‌بینی فعالان در کوتاه‌مدت محقق نمی‌شود.
صنایع لاستیک و پلاستیک: شامخ کلی به دست آمده برای صنایع لاستیک و پلاستیک در خردادماه معادل ۵۱.۲ است که حکایت از بهبود اندک در وضعیت عمومی این صنعت دارد. مقدار تولید این صنعت در خرداد نسبت به اردیبهشت افزایش یافته و عدد شامخ به دست آمده برای زیرشاخص مقدار تولید محصولات ۵۶.۷ است. سفارش‌های جدید کاهش شدیدی را نشان می‌دهد که به‌احتمال‌زیاد به‌دلیل چشم‌انداز نزولی قیمت ارز و افزایش قیمت محصولات این صنایع است. افزایش قیمت محصولات به این دلیل است که قیمت پایه مواد اولیه محصولات شیمیایی و پلاستیکی براساس نرخ ارز نیمایی محاسبه می‌شود که در خردادماه سیر صعودی داشته است. سرعت انجام و تحویل سفارش (۶۶.۷) خرداد در مقایسه با اردیبهشت افزایش قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. موجودی مواد اولیه در خردادماه نسبت به ماه گذشته کاهش یافته و میزان استخدام نیروی کار افزایش را نشان می‌دهد که به لحاظ منطقی با افزایش تولید در این ماه همخوانی دارد. به نظر می‌رسد به‌دنبال افزایش نرخ ارز طی سال گذشته قیمت محصولات مشابه وارداتی افزایش چشمگیری داشته و این موضوع منجر به افزایش فروش محصولات داخلی شده است. افزایش مقدار تولید، کاهش میزان سفارش جدید، کاهش فروش و افزایش موجودی انبار، همه موید رکود در بازار محصولات این صنعت است.