به گزارش خبرگزاری مهر، سعید نمکی، روز شنبه در نهمین کنگره بین المللی سلامت در حوادث و بلایا که در مرکز همایش های بین المللی رازی تهران برگزار شد، اظهار داشت: در سال های پس از انقلاب اسلامی، دستاوردهای عظیمی در حوزه سلامت داشتیم به گونه ای که از نظر کاهش مرگ و میر به ویژه در اقشار آسیب پذیر مخصوصاً کودکان و زنان باردار در عرصه بین المللی افتخارات زیادی کسب کردیم. مرگ و میر کودکان کمتر از یک سال و پنج سال و زنان باردار به کمتر از یک دهم کاهش یافت.
وی با بیان اینکه پوشش واکسیناسیون در کشور از ۲۵ درصد در سالهای قبل از انقلاب به ۱۰۰ درصد در سالهای اخیر رسید، افزود: گسترش نظام ارائه خدمات در روستاها و مناطق محروم به ۱۰۰ درصد رسید و در بین ۲۳ کشور شرق مدیترانه توانستیم از نظر کنترل مرگ و میر و بیماری های واگیر رتبه اول را کسب کنیم.
وزیر بهداشت گفت: سه دهه پیش که معاون بهداشت وزارت بهداشت بودم به دلیل هراس از گرفتاری های بیماری های غیرواگیر مانند حوادث و بلایا، اداره کل کنترل بیماری های غیرواگیر را در وزارت بهداشت ایجاد کردیم چون کاملاً طبیعی بود که کشورهایی که موفق به کنترل بیماری های واگیر شده اند، به سمت بیماری های غیرواگیر حرکت می کنند.
نمکی با اشاره به ثبت ۳۸۰ هزار مورد مرگ و میر در کشور در سال ۹۶، یادآور شد: از این تعداد، ۳۱۳ هزار مورد از موارد مرگ و میر مربوط به بیماری های غیرواگیر و ۹۷ هزار مورد نیز مستقیماً مربوط به فشارخون بالا بود و به همین دلیل بسیج ملی فشارخون را در کشور راه اندازی کردیم.
وی تصریح کرد: آنچه که امروز تحت عنوان بلایای طبیعی از آن نام می بریم و در تقسیم بندی عوامل خطر، به عنوان یکی از خطرزاهای اصلی آن را در نظر می گیریم، پدیده ای است که امروز با آن مواجه نشده ایم بلکه بسیار مزمن است که متاسفانه سالهای زیادی با آن درگیر هستیم.
وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: تعاریف زیادی از توسعه و توسعه یافتگی وجود دارد اما یکی از آن تعاریف بیان می دارد که "کشوری توسعه یافته است که برای شهروندان خود با حاکمیتی درست، علمی و منطقی مبتنی بر عقل و علم بتواند عوامل خطر را برای نظام سلامت کاهش دهد" و این تعریف شاید یکی از علمی ترین و منطقی ترین تعاریفی است که با حاکمیت مطلوب، بتوان عوامل خطر را برای شهروندان یک کشور کنترل و مهار کرد.
نمکی اضافه کرد: اینکه بلایای طبیعی وجود دارند یا ندارند، در توسعه یافتگی یک کشور، نقش تعیین کننده ندارد کما اینکه ژاپن به عنوان یک کشور توسعه یافته، یکی از پر مخاطره ترین کشورها از نظر خطر زلزله است و هیچ وقت به دلیل بروز حوادث طبیعی، یک کشور را به عنوان کشور توسعه نیافته تلقی نمی کنند اما اگر حاکمیت یک کشور نتواند با تکیه بر افزایش آگاهی عمومی و با روش های پیشگیرانه، عوامل خطرزا را کنترل کند، این کشور گام به توسعه یافتگی نگذاشته است.
وی ضمن تاکید بر لزوم تفکیک بین بلایای طبیعی و میزان آمادگی برای کنترل آنها، یادآور شد: سیل، توفان، زلزله و آتش سوزی در همه کشورهای دنیا و در طبیعت کشورهای مختلف، نهفته است اما اینکه چقدر حکومت ها و مردم یک کشور با پشتوانه حکومت ها، آمادگی کنترل خطرات و بلایا را دارند، مهم است. به عنوان نمونه، در دورانی، طاعون، وبا و حصبه یک بلای طبیعی به حساب می آمد اما علم و دانش و آمادگی مردم با این پدیده ها، آنها را مهار کرد و امروز هیچ کجای دنیا، وبا یا تیفویید یا طاعون را بلای طبیعی نمی دانند.
وزیر بهداشت با اشاره به حادثه خیز بودن ایران، گفت: حدود ۳۰ سال پیش، طرح پیشگیری از حوادث را در نظام شبکه بهداشتی و درمانی کشور ادغام کردیم و همان روز از بزرگان زلزله دنیا دعوت کردیم تا به تهران سفر کنند و در مورد خطر زلزله در پایتخت، نظرات کارشناسانه خود را مطرح کنند و بحث ما آن دوران این بود که چقدر برای مقابله با بحران های ناشی از حوادث و بلایا، آمادگی داریم.
نمکی تاکید کرد: امروز اگر بخواهیم یک آنالیز دقیق و موشکافی دقیق از مسائل تهدید کننده سلامت داشته باشیم، در ۳ طیف قابل بررسی است. اول اینکه در بعد پیشگیری نیازمند کدام قانون محکم برای حمایت از این حرکت بزرگ ملی هستیم؟ خاطرم هست زمانی که در سازمان برنامه و بودجه بودم، جلساتی را با وزارت کشور و بهداشت و دستگاه های مربوطه داشتیم تا قوانین کشور در مورد بلایای طبیعی را مورد بازنگری قرار دهیم.
وی افزود: متاسفانه در کشور فرماندهی واحد در کنترل حوادث و بلایا به صورت تعریف شده، نداریم و سازمان پدافند غیرعامل، مدیریت بحران، هلال احمر و اورژانس، هر یک وظایف خودشان را انجام می دهند البته زحمات این عزیزان قابل تقدیر است و یکی از مشکلات ما در بحران ها این است که به صورت جزیره ای کار می کنیم اما در شکل ادغام یافته و تلفیق شده با فرماندهی واحد، عمل نمی کنیم، مشکلات زیادی داریم و این قانون باید بازنگری شود.
وزیر بهداشت بر لزوم فرماندهی واحد در شرایط بحران در حوادث و بلایا تاکید کرد و افزود: در برخی از جنبه ها، قانون وجود ندارد اما به درستی اجرایی نمی شود به عنوان نمونه در عرصه ساخت و ساز، قوانین و ناظران کم نیستند اما نمی دانیم اگر زلزله بیشتر از ۶ ریشتر در تهران رخ داد، کدام یک از بناهای تایید شده توسط ناظرین، همانی است که تایید شده است؟ نمی خواهم به ساحت مقدس عزیزانی که در کشور زحمت می کشند، جسارت کنم اما خیلی از ساختمان هایی در زلزله رودبار و منجیل را دیدم که تایید شده و بعضاً ضد زلزله گزارش شده بود اما فروریخت.
نمکی خاطرنشان کرد: در مواردی که قانون مورد نیاز وجود ندارد باید تصویب کنیم اما در مواردی که قانون وجود دارد، باید آن را درست اجرا کنیم. در سیل اخیر که افتخار داشتم در ایام تعطیلات نوروز ۹ بار به استانهای سیل زده سفر کنم، به دلیل همکاری صمیمانه بین بخشی، دستاورد بزرگی را بدست آوریم و برای سازمان جهانی بهداشت حیرت انگیز بود که حتی یک مورد اپیدمی در چنین حجم و وسعتی از آبگرفتگی در کشور، نداشتیم.
وی با بیان اینکه ویرانی های سیلاب های اخیر به دلیل جاری شدن سیل نبود، گفت: دلیل وقوع سیلاب های اخیر این بود که راه سیل و رودخانه را بسته بودیم، ساخت و سازهای زیادی در حاشیه رودخانه ها کردیم، راه های آب های سرگردان را بستیم و مراتع را تخریب کردیم که این مشکل قانون نیست بلکه مشکل در نظارت بر اجرای قانون است و در این زمینه باید همدلی و همفکری کنیم و شوراهای شهر به عنوان نهادهای اصلی مردم سالاری دینی در برخی موارد، مجوزهایی صادر کردند که اصلاً منطبق با عقلانیت و علم نیست و با تخریب طبیعت و جنگل و بستن راه سیلاب ها و آب های سرگردان، قانون را به درستی اجرا نکرده ایم.
وزیر بهداشت در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: اولین رکن کار ما، آموزش است و آموزش، نفیس ترین حرکت کم هزینه ای است که می تواند به کمک ما بیاید و نباید ارائه آموزش را به شب وقوع خطرات و بلایای طبیعی منحصر کنیم بلکه باید آموزش را در مدارس نهادینه کنیم. داگلاس نورث که یکی از تئوریسن های توسعه و برنده جایزه نوبل سال ۱۹۹۳ است عنوان می کند سرمایه کشورها، معادن و چاه های نفت آن نیست بلکه دانش آموزانی است که روی نیمکت مدارس، نشسته اند و اگر می خواهید ببینید که یک کشور به سمت توسعه یافتگی در حال حرکت است، جاده ها، اتوبان و زیرساخت های آن را نبینید بلکه مدارس آن را ببینید که چقدر دانش آموزان آن، روح جستجوگر دارند و پذیرش حرف های مهم برای آموزش را دارند.
نمکی تاکید کرد: باید آموزش را از مدارس آغاز کنیم و کاهش بلایا و خطرات را در ذهن دانش آموزان کشور نهادینه کنیم. آموزش، مهمترین رکن ارتقای نظام سلامت در همه کشورهای دنیا و شیوه زندگی صحیح است و راهکار اصلی توسعه یافتگی، آموزش است و در این زمینه، آموزش دانش آموزان، دانشجویان، خدمت دهندگان در خطرات و بلایا و همچنین آموزش به مردم، مهم و اساسی است.
وی اضافه کرد: در ایام پیش از تعطیلات نوروز، حوادث زیادی برای مردم در هنگام خانه تکانی رخ می دهد و خانواده ها را گرفتار می کند چون ایام تعطیلات نوروز را باید در بیمارستان ها بگذارنند و متاسفانه به مردم، آموزش درست زندگی کردن را نمی دهیم.
وزیر بهداشت اعمال مدیریت منجسم در بلایا و حوادث را مهم و ضروری دانست و گفت: خیلی وقت ها در مدیریت تروما در کشور، به گونه شایسته عمل نمی کنیم و در نقل و انتقال حادثه دیده، ممکن است در برخی موارد، دقت کافی نداشته باشیم و خیلی از مشکلاتی که برای حادثه دیدگان در بلایا به وجود می آید، به دلیل عدم دقت در انتقال حادثه دیدگان به مراکز درمانی است و باید به این بحث به صورت جدی بپردازیم.
نمکی خاطرنشان کرد: در وزارت بهداشت در مدیریت بلایا نیازمند همکاریهای بخشی و یک حلقه اتصال هستیم و ما در وزارت بهداشت پیگیریم که شرکای خودمان را در حرکت بین بخشی، تعریف کنیم که چه کسانی می توانند به ما کمک کنند و چطور مشارکت بین بخشی را بطلبیم که به توفیق برسیم. یکی از اولین گام هایی که بر می داریم، ادغام فعالیت های بخشی است که حوزه درمان و بهداشت به شکل جزیره ای فعالیت نکنند و در گام بعدی باید ببینیم چطور می توانیم از ظرفیت سایر دستگاه ها، استفاده کنیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: امیدوارم این کنگره به ارائه چندین مقاله منتهی نشود بلکه کمیته ای برای پیگیری مسائل مرتبط با نقش سلامت در حوادث و بلایا در طول سال، فعالیت داشته باشد و اگر مشکلی در تدوین قوانین داریم یا نیازمند تدوین دستورالعمل های خاصی هستیم و یا باید مطالب آموزشی را تدوین کنیم، با کار بین بخشی به سرانجام برسانیم ./۲۰۶
