ایران اکونومیست- در این گزارش، علاوه بر پرداختن به استدلال دو گروه نخست، تفسیر گروه سومی ها را نیز از نظر خواهیم گذراند.
** بهانه غربی ها
شاید بتوان عادی شدن روابط بانکی ایران با شبکه های بین المللی را اصلی ترین هدف اقتصادی مذاکرات هسته‌ای برشمرد اما بعد از برجام، زمزمه های جدیدی از سوی آمریکایی‌ها درباره شفاف‌نبودن فعالیت‌های بانکی ایران شنیده شد که تکرار همان ادعاهای واهی و پوچ غربی‌ها درباره صلح آمیزنبودن اقدامات هسته‌ای ایران بود. بر همین اساس، غربی‌ها فشار زیادی را به ایران بابت پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) وارد کردند؛ اما گروه ویژه اقدام مالی چیست؟
FATF یک سازمان دولتی است که کار آن ارزیابی وضعیت قوانین مبارزه با پولشویی است که در تمام دنیا در بازارهای مختلفی آن را انجام داده و نتیجه ارزیابی خود را به کشورهایی ارائه می‌دهد که در آن عضو هستند؛ البته این نتایج هر چهار ماه یک‌بار ارائه می‌شوند و در نهایت سبب می‌شود تا کشورهای عضو آن در بازارهای مالی، ریسک سرمایه گذاری در نقاط مختلف را بررسی کنند و احتیاط های لازم در مورد کشورهای به اصطلاح مشکوک را انجام دهند.
** رفت و برگشت میان مجلس و شورای نگهبان
مجلس شورای اسلامی طی ماه‌های خرداد و مهر سال 1397، به ترتیب الحاق ایران به دو کنوانسیون پالرمو(کنوانسیون با جرائم سازمان یافته فراملی) و CFT(کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم) را تصویب کرد؛ مصوبه هایی که شورای نگهبان بر آن‌ها اشکال قانونی وارد کرد. پس از چند بار رفت‌وبرگشت این دو کنوانسیون میان مجلس و شورای نگهبان، در نهایت تصمیم‌گیری درباره الحاق یا عدم الحاق ایران به دو کنوانسیون مزبور، به عهده مجمع تشخیص مصلحت نظام گذارده شد.
مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز پس از برگزاری چند نوبت جلسه، در نهایت نتوانست یا به تعبیر درست‌تر، نخواست درباره الحاق ایران به کنوانسیون‌های یادشده، تصمیم روشن و صریحی اتخاذ کند. در آخرین جلسات مجمع، از گوشه و کنار این نهاد شنیده شد که دلیل انفعال اعضا، صبوری برای روشن شدن وضعیت اروپاییان در عمل به تعهدات روی‌زمین‌مانده‌شان به‌خصوص در حوزه ایجاد کانال مخصوص تجاری(معروف به اینستکس) بوده است. حال اما همه منتظرند ببینند اعضای مجمع تشخیص در سال جدید، چه تصمیمی درباره این دو کنوانسیون می‌گیرند.
** موافقان چه می‌گویند؟
موافقان پیوستن ایران به دو کنوانسیون، معتقدند که 194 کشور در منطقه به این قانون پیوسته‌اند؛ به جز ایران و کره‌شمالی؛ بنابراین ملحق‌نشدن ایران به این پروتکل جهانی، علاوه بر محرومیت از خدمات جهانی بانکی، چهره ایران را به‌نحوی مخدوش می‌کند که گویی مایل به حمایت از گروه‌های تروریستی است.
دومین استدلال موافقان حول این محور می‌چرخد که نپذیرفتن FATF فرصت‌سوزی ایران و به سود آمریکا و رژیم اسرائیل خواهد بود چون زمان زیادی در اختیار ایران نیست و چنانچه اقدامی انجام نشود، کشورمان در لیست سیاه این نهاد قرار می‌گیرد. سومین نکته‌ای که موافقان مطرح می‌کنند، در دو کلمه خلاصه می‌شود: «حق تحفظ». به این مفهوم که کلیت استانداردهای FATF را بپذیریم، منتها روی برخی بندهای آن حرف داشته باشیم و پذیرش آن‌ها را مشروط به شروطی کنیم.
آنچه آنان گروه‌های تروریستی می‌نامند، ایران نهضت‌های آزادی بخش منطقه می‌خواند؛ بنابراین ایران می‌تواند با استفاده از حق تحفظ، بر سر نگاهی که به گروه ها و سازمان هایی مانند حزب الله لبنان و حماس می‌شود،
چانه زنی کند.
** مخالفان چه می‌گویند؟
مخالفان پیوستن ایران به کنوانسیون‌های ذیل FATF، اولاً معتقدند آن را کشورهایی نظیر آمریکا و رژیم اسرائیل برای فشارآوردن به ایران تدارک دیده‌اند و می‌کوشند نوع رابطه مالی ایران با گروه های مقاومت در منطقه را کشف رمز کنند.
از این رو،FATF به مثابه دوربین هایی است که در مراکز هسته‌ای ایران کار گذاشته‌اند. مخالفان همچنین بر این باورند که حتی در صورت پذیرش تمام شرایط FATF، خارج‌شدن ایران از لیست سیاه منوط به پذیرش و موافقت 40 کشور از جمله آمریکاست. نکته پایانی مخالفان این است که در صورت پیوستن به این نهاد، دست به خود تحریمی زدیم و قانونی را به تصویب رسانده‌ایم که در صورت حمایت از سازمان‌های مقاومت و نهضت‌های آزادیبخش، از آن علیه خودمان استفاده خواهد شد.
** «تعلیق فعال» چه می‌گوید؟
در کنار مخالفان و موافقان دوآتشه پیوستن ایران به FATF، عده‌ای دیگر قائل به خرج صبر و متانت بیشتری در قبال این مساله‌اند. از میان چهره‌هایی که چنین می‌اندیشند، می‌توان به محمدباقر قالیباف، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره کرد. قالیباف چند هفته پیش در یادداشتی، به تبیین اندیشه‌های خود درباره FATF و نوع رفتار ایران در قبال کنوانسیون های آن پرداخت.
شهردار پیشین تهران در این یادداشت ضمن تاکید بر این مساله که مبارزه با آمریکا نیازمند طرحی دقیق است، نوشت: من معتقدم غیر از گزینه تسلیم شدن یا خستگی از مبارزه با حریف یا وارد نشدن به زمین بازی، گزینه های دیگر و شیوه های دیگری از مبارزه و تقابل وجود دارد که می‌تواند ما را به مقصود برساند؛ هرچند نیازمند طراحی دقیق و فعالیت بیشتر است. ما نمی‌توانیم از کنار آمریکا و مسائل دیگری نظیر FATF عبور کنیم و آن‌ها را نادیده بگیریم. به هر حال فشار آن ها وجود دارد و روز به روز هم بیشتر می‌شود».
قالیباف در ادامه این نوشته با تاکید بر اینکه چه درون FATF باشیم و چه بیرون آن، تأثیر خیلی زیادی در توانایی این نهاد برای اعمال فشار بر ایران ایجاد نمی‌شود، گفت: «برخلاف سازمان های بین المللی قدیمی تر، FATF حتی بر عملکرد غیر عضوها هم نظارت دارد و می‌تواند آن ها را تحریم کند؛ کمااینکه تا پیش از امضای توافق برجام با ایران این گونه رفتار می‌کرد و بعد از برجام اقدامات تقابلی خود را تعلیق کرد».
شهردار اسبق پایتخت با تصریح این مطلب که باید اصل روزآمد شدن و متحول شدن شرایط تعامل، تقابل و رقابت را درک کنیم، نوشت: «با حضور هوشیارانه و آماده در عرصه‌های بین‌المللی می‌توانیم برای جمهوری اسلامی فرصت سازی کنیم. می‌توانیم از دفع تهدید فراتر برویم؛ البته لازمه این کار بهره مندی از دیپلمات ها و کارشناسان و متخصصان انقلابی است که هم دنیا را خوب بشناسند، هم به ارزش‌های بنیادین نظام باور داشته باشند. در شرایط کنونی پذیرفتن توصیه‌های این نهاد قطعاً به ضرر ماست اما همین مبانی و پیش‌گفته‌ها این را هم برای ما روشن می‌کند که پاسخ سریع و صریح «بله» یا «نه»، منافع ملی امروز و فردای ما را تأمین نمی‌کند».
راه سوم بر این روش اصرار دارد که صفر و صدی به موضوع نگاه نکنیم و از ظرفیت‌های حقوقی و بین المللی برای بهره‌بردن از زمان و عدم نتیجه‌گیری سریع و احساسی استفاده کنیم.
برای درک این موضوع می‌توان به رفتار اروپا در قضیه راه‌اندازی اینستکس اشاره کرد که قرار بود تا سه ماه بعد از خروج آمریکا از برجام از آن رونمایی کند اما امروز در آستانه یک‌سالگی خروج ترامپ از توافق هسته‌ای هستیم و هنوز این کانال مالی راه‌اندازی نشده و اطلاعات قطره‌چکانی درباره چگونگی و همچنین آغاز به کار آن از سوی E3 (انگلیس، فرانسه و آلمان) ارائه می‌شود.
** نمونه دیگر، خروج انگلیس از اتحادیه اروپاست
بر اساس رفراندوم انجام‌گرفته، قرار بود بریتانیا در 10 فروردین 1398 از اتحادیه اروپا خارج شود اما پارلمان بریتانیا نتوانست در این مورد تصمیم‌گیری کند و لذا تصمیم‌گیری درباره برگزیت 6 ماه تعلیق شد.
مثال دیگر آن موضع آمریکا نسبت به پیمان «سی تی بی تی» یا پیمان منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای است. الحاق آمریکا به این پیمان بر اساس قوانین داخلی آمریکا نیازمند دوسوم رأی مثبت اعضای کنگره است که تاکنون چنین اکثریتی به دست نیامده و سال‌هاست این موضوع به رأی گذاشته نمی‌شود؛ لذا موضع آمریکا در قبال این پیمان تعلیق است یا موضع کشورها نسبت به شناسایی رسمی تایوان یا قبرس شمالی - ترکی نشین جزء موارد تعلیق تصمیم‌گیری است.
منبع: روزنامه صبح نو
