ایران اکونومیست- زیرساخت‌های حمل و نقلی یکی از بخش‌های خسارت دیده از سیل است که به‌گفته معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل، برآورد خسارات در این بخش حدود 4 هزار میلیارد تومان است. خیرالله خادمی توضیح کاملی از وضعیت زیرساخت‌های حملونقل در شهرهای سیل زده ارائه کرد که در ادامه می‌خوانید:
** راه‌های ارتباطی شهرهای سیل زده چه وضعیتی دارد و بیشترین خسارت مربوط به کدام مناطق است؟
بر اساس آخرین آمار خسارت سیل به راه‌های 5 استان سیل زده گلستان، مازندران، ایلام، لرستان و خوزستان تاکنون 2700 میلیارد تومان برآورد شده که این آمار قطعی نیست و احتمال می‌دهیم این عدد به 4 هزار میلیارد تومان برسد. با توجه به اینکه تهدید سیل در استان خوزستان همچنان ادامه دارد در این استان حالت فوق‌العاده اعلام شده و خروجی سدهای خوزستان با ظرفیت کامل باز است. در این استان مناطق شهری و روستایی و مزارع آسیب زیادی دیده و در کنار آن جاده‌ها هم خسارت زیادی دیده است. مسیر 120 روستا در حال حاضر آبگرفتگی کامل دارد، راه ارتباطی 270 روستا قطع شده است، جاده‌های مهمی مانند اهواز- اندیمشک که بزرگراه شمال به جنوب خوزستان است و اهواز را به دزفول- اندیمشک-شوش و از آنجا به لرستان متصل می‌کند تقریباً از دسترسی خارج شده است. این مسیر عملاً مسیر ترانزیت بندر امام، خرمشهر و آبادان و مرکز کشور است. 20 کیلومتر محور دچار آبگرفتگی شده و در 6 نقطه آب کاملاً جاده را گرفته و امکان تردد نیست. در 20 محور فرعی و غیر شریانی دیگر هم که جاده‌های منطقه‌ای هستند آبگرفتگی داریم و ارتباط آنها قطع است. در مسیر ریلی اهواز به سمت اندیمشک که خط ریلی شمال- جنوب است، خوزستان را به مرکز کشور متصل می‌کند. در منطقه بام دژ آب روی ریل را گرفته و در 5 کیلومتر بستر ریل کاملاً از بین رفته و به بازسازی نیاز دارد. در حال حاضر هم آب روی ریل است و امکان تردد ریلی نیست. مسیر ریلی در این منطقه قطع است. تعداد بار ترانزیتی از بندر امام همیشه بسیار زیاد است و چون در چند روز تعطیلات نوروزی بارهای سنگین امکان تردد ندارند در حال حاضر تردد در جاده‌ها زیاد است و با بسته شدن محور اهواز- اندیمشک محور اهواز-شوشتر-دزفول-اندیمشک جایگزین شده است.
** مسیر جایگزین جوابگوی میزان تردد خواهد بود؟
محور جایگزین دوخطه است و ظرفیت عبوری آن کم است. 42 هزار وسیله نقلیه محور اهواز-اندیمشک به این خط منتقل شده است و خود محور هم قبلاً تردد زیادی داشته به‌همین دلیل در حال حاضر تردد در محور بسیار بالا است و حالت فوق‌العاده‌ای را ایجاد کرده است. از مردم می‌خواهیم از تردد غیر ضروری در محور اهواز- شوشتر خودداری کنند زیرا این محور کاملاً اشباع است.
** با توجه به اینکه احتمال آبگرفتگی برخی شهرهای خوزستان همچنان وجود دارد اقدامات پیشگیرانه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
1000 دستگاه ماشین‌آلات سنگین وزارت راه و شهرسازی برای بازکردن راه‌های مناطق سیل زده در حال فعالیت هستند و تمام پیمانکاران بخش خصوصی نیز که در خوزستان فعال بودند دستگاه‌های خود را در اختیار قرار داده‌اند. ستاد حوادث غیرمترقبه استان حفاظت از برخی شهرهای خوزستان را بر عهده وزارت راه و شهرسازی قرار داده است از جمله حفاظت از شهر سوسنگرد که مهم‌ترین شهر از نظر آبگیری است و وضعیت بحرانی دارد. راه و شهرسازی استان خوزستان مسئول احداث سیل بند سوسنگرد است. نیروهای مردمی و مسئولان شجاعانه مانند زمان جنگ در برابر آب مقابله می‌کنند و می‌توان آن را به مبارزه تن به تن زمان جنگ تشبیه کرد. در برخی جاها امکان تردد ماشین‌آلات نیست و اگر تلاش‌های مردمی نبود سوسنگرد و حمیدیه کاملاً زیر آب می‌رفت. سطح آب دو رودخانه‌ای که از سوسنگرد و حمیدیه می‌گذرد در حال حاضر بالاتر از سطح خیابان‌ها و معابر شهری است. اگر سیل‌بندها احداث نمی‌شد آب شهر را فرا می‌گرفت.
شمال اهواز هم همین وضعیت را دارد و از طریق خاکریزی و انسداد مقابله با ورود آب به شهر ادامه دارد. در جلسه مشترک با وزیر نیرو و وزیر کشور قرار بر این شد برای جلوگیری از ورود آب به اهواز مقدار آب خروجی از سدها کاهش یابد و فرصتی داده شود تا آب از رودخانه‌ها تخلیه شود بخصوص قرار شد خروجی مسیر کارون کاهش پیدا کند تا به رودخانه دز فرصت داده شود خروجی آب بیشتری داشته باشد که نتیجه آن را دیدیم.
** لرستان نیز از استان‌هایی است که آسیب زیادی از سیل دیده، وضعیت راه‌های ارتباطی این استان چگونه است؟
شدت سیل در لرستان بسیار بالا است و سیل بی‌سابقه یا کم سابقه است. در استان لرستان موضوع مهم گستردگی سیل است و تقریباً تمام استان را سیل فرا گرفته است. تمام جاده‌های روستایی و شهری از سیل خسارت دیده‌اند اما شدت سیل و خسارت آن در شهرستان‌های پلدختر، خرم آباد، نورآباد و الشتر بسیار بالا است.
مهم‌ترین خسارت سیل به جاده‌های لرستان خسارت جاده تاریخی و ترانزیتی پلدختر-خرم‌آباد است. این جاده چون در مجاورت رود کشکان است 60 کیلومتر جاده خسارت سنگین دیده و حدود 15 کیلومتر از جاده کاملاً از بین رفته و هیچ اثری از آن باقی نمانده است.
با خارج شدن محور پلدختر خرم آباد از دسترس، تمام سرویس دهی مسیر به آزادراه منتقل شده است. اگر خرم آباد-پل زال نبود سیل مسیر دسترسی شمال-جنوب کشور را در لرستان قطع می‌کرد. علی‌رغم اینکه در آزادراه لغزش‌ها و ریزش‌هایی داریم اما مسیر باز است و تردد شهر پلدختر و معمولان که قبلاً از جاده قدیم بود به آزادراه منتقل شده است. 30 پل بزرگ 20 متری در لرستان و مسیر رودخانه کشکان کاملاً از بین رفته است. برآورد ما این است که خسارت در بخش‌های زیرساختی حمل و نقل لرستان بیش از هزار میلیارد تومان است که این عدد بزرگی است. به‌صورت موقت ارتباط شهرهای پلدختر و معمولان را برقرار کردیم اما احداث جاده اصلی نیازمند تغییر واریانت و احداث تونل است، مسیر کاملاً از بین رفته و برای ساخت به طراحی جدید نیاز است.مشاوران در آنجا مستقر هستند تا طراحی‌های جدید را انجام دهند. محور موقت اتصال پلدختر و معمولان به آزادراه فقط برای تردد محلی و مردم منطقه و روستاهای حاشیه است و تردد کامیون‌ها و ترانزیت از آن امکان پذیر نیست. مسیر خسارت دیده فقط در صورت ساخت دوباره با طراحی جدید امکان تردد ترانزیتی دارد.
** در سیل گلستان نظراتی طرح شد مبنی بر اینکه خط آهن اینچه برون عامل آبگرفتگی و سیل شهر آق قلا بوده است. این نظرات را قبول دارید؟
خیر. اصلاً امکان ندارد مسیر ریلی عاملی در جهت ایجاد سیل باشد. در کشور ما بر اساس قوانین ابنیه بزرگ برای سیل 100 ساله و ابنیه کوچک مانند آبروها برای سیل 25 ساله طراحی می‌شود و این جزو آیین نامه طراحی جاده و ریل است. ساخت پروژه‌ها خارج از این اعداد اصلاً اقتصادی نیست و هزینه اجرا را بالا می‌برد. ما نمی‌توانیم خارج از آیین نامه عمل کنیم. در طول مسیر 800 کیلومتری راه‌آهن اینچه برون 185 آبراه و 5 پل با دهانه بیش از 5 متری وجود دارد. روی رودخانه گرگان رود که مسیر اصلی سیل بوده، ریل پل 85 متری دارد که برای سیلاب 100 ساله طراحی شده است. عکس‌ها و فیلم‌هایی که وجود دارد نشان می‌دهد پل آب را کاملاً عبور داده است اما مشکل اساسی در این بوده که قبل از اینکه آب به پل برسد آب از رودخانه بیرون زده و مسیر ریل را نیز آب گرفته است. آبروهایی که ما می‌سازیم سیل یا بازشدگی سدها را عبور نمی‌دهد این آبروها برای سیل‌های 25 ساله و عبور آب از دو طرف جاده است.
اگر آب در مسیر رودخانه می‌رفت پلی که ما روی گرگان رود ساخته‌ایم کاملاً جوابگوی عبور آب بود، پل‌های بالادستی 40 متری و 50 متری است و پل ریلی ما 85 متری است. هنگام سیل 2 دهانه از پل 85 متری را آب نگرفته که این نشان دهنده آن است که آب از مسیر خود نرفته است. وقتی آب در مسیر خودش نباشد خسارت آن زیاد می‌شود. باز شدن بخشی از مسیر ریلی برای چاره موقت بود اما به محض اینکه سمت دیگر از آب پر شد آب پس زده شد. اگر مسیر ریلی عامل سیل بود الان که ریل شکافته شده باید آب کامل تخلیه می‌شد پس چرا هنوز آب ماندگار است؟ این نشان می‌دهد مسیر ریلی نقشی در سیل ندارد. بر اساس بررسی ما مسیر ریلی بهترین مسیر بوده و طراحی آن بر اساس آیین نامه‌ها بوده است.
منبع: روزنامه ایران
