اقتصاد متشنج ایران مدت‌هاست که از روند ثبات خارج شده و بحران‌های متفاوتی را پشت سر گذاشته است. در این بین عوامل متعددی به التهابات بازارهای اقتصادی دامن زده و فضا را غیرقابل پیش‌بینی‌تر کرده است.
کد خبر: ۲۹۵۶۲۱
ایران اکونومیست- نگرانی نسبت به آینده یک واکنش مشترک در میان تمام اقشار جامعه است، ناامیدی بر سر بسیاری از افراد سایه افکنده و موج التهابات معیشت افراد را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. در این میان هم کارشناسان اقتصادی از ضرورت راهکارهای کارآمد برای عبور از این شرایط سخت پیش‌رو صحبت می‌کنند. حال باید منتظر ماند و دید که در شرایط فعلی دلتمردان و مسئولان با اجرای چه سیاست‌هایی از گردنه سخت بحران‌های اقتصادی عبور خواهند کرد.
علی مزیکی، اقتصاددان با اشاره به راه دشوار پیش‌رو، مشکلات کشور را دسته‌بندی می‌کند و در این باره به «ابتکار» می‌گوید: مشکلات کشور چند نوع است. یک نوع از این مشکلات، تجارت و روابط خارجی است که ریشه آن را می‌توان در رفتارهای خودمان پیدا کنیم. این مشکلات به سختی برطرف خواهند شد چراکه لازم است تعاملات ما با دیگر کشورها بیشتر شود و رویکرد ما رویکرد سازنده تری باشد.
وی می‌افزاید: این به معنای سازنده نبودن ما در گذشته نیست اما به دلیل تصویری که از ایران در دنیا وجود دارد ما مجبور به دادن امتیاز بیشتری به کشورهای دیگر هستیم. بنابراین رویکرد سازنده‌تر و تعاملات بیشتر با دنیا یک طرف ماجرای عبور از بحران اقتصادی و بهبود شرایط است. ما باید تغییر اساسی در سیاست‌های عمومی کشور که مربوط با روابط با دنیا است داشته باشیم. به عبارت دیگر ما نیازمند یک تغییر و انعطاف در روابط با دنیا هستیم.
این کارشناس مسائل اقتصادی حل مشکلات داخلی را یکی دیگر از مشکلات اقتصاد می‌داند و می‌گوید: موضوع دیگر مربوط به مسائل داخلی است. این مسئله هم راه‌حل مشابه‌ای با مشکل قبلی دارد. ما یک نوع کمبود انعطاف‌پذیری در مسائل داخلی داریم. به عنوان مثال انعطاف با تولیدکنندگان! در این شرایط بد اقتصادی تولیدکننده ریسک کرده و سرمایه خود را به میان آورده است، حالا قیمت‌ها تغییر کرده و در این بین با اسم حمایت از مصرف‌کننده اجازه نمی‌دهند که تولیدکننده سود خود را ببرد و یا بحث کنترل قیمت‌ها را مطرح می‌کنند. شاید در این شرایط تولید کننده تمکین کند و به روند کنترل شده ادامه دهد اما این یک سیگنال بزرگ برای تولید کنندگان و سرمایه‌گذاران است که در چنین اقتصادی نباید سرمایه گذاری کرد.
مزیکی با اشاره به ضرورت حمایت از اقشار آسیب پذیر می‌گوید: قسمت چالش‌برانگیز این است که در عین حال هم باید برای تولید کننده انگیزه به وجود آید و از طرفی دیگر شرایط بد اقتصادی رخ داده و باید حمایت‌هایی هم صورت بگیرد. در این شرایط دولت باید هوشمندانه عمل کند و در عین انگیزه تولید، از اقشار آسیب‌پذیر هم حمایت کند.
این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه می‌گوید: از طرفی دیگر بحث حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در این شرایط بسیار اهمیت پیدا می‌کند. به عنوان مثال در بحث تخصیص گوشت‌های تنظیم بازاری، افراد بسیاری از آن بهره‌مند شدند. اما سوال این است که بر اساس چه مکانیزمی به این نتیجه رسیدند که تمام افرادی که از آن بهره‌مند شدند به گوشت یارانه‌ای نیاز داشته‌اند. این مسئله نشان می‌دهد که این سیستم خیلی کارآمد نیست و افراد نیازمند را درست شناسایی نمی‌کند. سیاست هایی که در شرایط کنونی لازم است اجرا شود تا ما وضعیت بهتری را داشته باشیم، این است که این سیاست‌ها همه‌جانبه باشند، انگیزه تولید را افزایش دهند و در عین حال از گروه هایی ضعیف جامعه هم حمایت شود.
** بلاتکلیفی در اقتصاد وحید شقاقی‌شهری، کارشناس اقتصادی و استاد اقتصاد دانشگاه با اشاره به بی‌ثباتی در اقتصاد حال حاضر به «ابتکار» می‌گوید: من معتقدم در این شرایط بهترین پیشنهاد به مسئولان این است که اقتصاد را پیش‌بینی‌پذیر و با ثبات کنند. به عبارتی دیگر از هر سیاست، تدبیر و اقدامی که به بی‌ثباتی اقتصاد دامن می‌زند و آن را غیرقابل پیش‌بینی می‌کند حذر کنند.
وی می‌افزاید: ما چند متغییر کلیدی از جمله تعرفه، رشد نقدینگی، نرخ ارز، دستورالعمل‌ها، قوانین و مقررات تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای فرا‌روی تولید و صادرات در اقتصاد داریم و باید تلاش شود که تصویری روشن از آنها ارائه شود.
شقاقی شهری تغییر قوانین را بزرگ‌ترین رنج اقتصاد می‌داند و می‌گوید: رنج ما این است که با دستورالعمل‌ها و قوانین متغییر و عدم تصویر روشن از ماه‌های پیش‌رو روبه‌رو هستیم که موجب شده است تولیدکننده، صادرکننده و واردکننده هیچ‌گونه تصویری از ماه آتی را نداشته باشند. دولتمردان و تیم اقتصادی باید تلاش کند که مبتنی‌بر شرایط اقتصاد ایران، ذخایر ارزی و سناریوهای مختلف تصویر روشنی از آینده اقتصاد را ارائه دهند و جهت‌گیری‌ها در آینده را برای فعالان اقتصادی مشخص کنند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه می‌گوید: اگر بتوانیم از اقتصاد تصویر روشنی را به فعالان نشان دهیم، آنها می‌توانند برای آینده برنامه‌ریزی کنند و دیگر در این شرایط سردرگم و بلاتکلیف قرار نگیرند. در این شرایط بلاتکلیف هیچ فعال اقتصادی نمی‌تواند مواجه عقلانی با پدیده تولید، صادرات، واردات و رشد اقتصادی داشته باشد. متاسفانه دولت یازدهم و دوازدهم در متغییر‌سازی اقتصاد ایران نقش مهمی داشته و نتوانسته تصویر روشن اقتصاد ایران را به جامعه اقتصادی نشان دهد. ما به یکباره دستور العمل هایی برای ممانعت از صادرات و واردات برخی از کالاها را داریم و مدام تغییرات مکرر را می‌بینیم. این نوسانات فکری و تصمیم‌گیری موجب می‌شود که تولیدکنندگان نتوانند ثبات تصمیم‌گیری داشته باشند، پس درنتیجه نظم اقتصاد از بین خواهد رفت.
** وابستگی به تجارت خارجی، ابزاری برای فشار بر ایران است مرتضی افقه، اقتصاددان نیز با بیان اینکه مشکلات در سال 97 بیش از سال‌های دیگر نمود پیدا کرد، به «ابتکار» می‌گوید: مشکلات اقتصادی کشور در سال 97 بیشتر نمود پیدا کرد و همچنان ادامه دارد. این مشکلات را به دو بخش می‌توان تقسیم کرد؛ یک بخشی از آن ریشه‌ای است و به ساختار سیاسی و ارتباطات ما که به ناچار با کشورهای دیگر برقرار است برمی‌گردد.
طی سی سال گذشته یعنی بعد از جنگ نتوانسته‌ایم خودمان را از تجارت با خارج از کشور برهانیم. به عبارتی دیگر ما طی این سال‌ها هم به فروش نفت وابسته بودیم و هم اقتصادمان نیازمند واردات بود. بنابراین اقتصاد ما به شدت تحت‌تاثیر تجارت با کشورهای خارجی است که همین به ابزاری برای فشار آمریکا بر ایران تبدیل شده است.
این اقتصاددان، انتصاب مدیران شایسته را در یک اقتصاد از موارد ضروری می‌داند و دراین‌باره می‌گوید: بخش دیگری از مشکلات اقتصادی ما به ناکارایی‌های داخلی برمی‌گردد و من معتقدم دلیل آن این است که اقتصاد و معیشت افراد برای برخی از مسئولان در اولویت نیست. انتصاب مدیرانی که فاقد توانایی لازم هستند باعث می‌شود که از عوامل تولید، نیروی انسانی و امکانات‌مان به درست‌ترین شکل استفاده نکنیم و به نتیجه مطلوبی نرسیم.
افقه تمرکز بر تولید را یک اصل مهم در اقتصاد کنونی می‌بیند و می‌گوید: در شرایط فعلی با توجه به تحریم و ناکارایی برخی از دستگاه‌ها، بهترین راه تمرکز بر تولید است. نام‌گذاری امسال می‌تواند کمک کند و باید همه امکانات به سمت فضای کسب‌وکار برود. متاسفانه برای تولیدکننده آنقدر مشکلات ایجاد شده که سرمایه گذاران دیگر رغبتی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد ندارند و سرمایه‌های‌شان را وارد بخش‌های غیرمولد می‌کنند که خود این مسئله می‌تواند مشکلات بی‌شماری را در اقتصاد کشور به وجود آورد.
وی می‌افزاید: اگر در زمینه رفع موانع کسب‌وکار تلاش شود، هم اشتغال وضعیت بهتری پیدا خواهد کرد و هم تولید ملی افزایش می‌یابد. متاسفانه من نشانه‌ای به‌جز یک شعار در جهت رونق تولید نمی‌بینم.
