الزام ثبت کد یکتا روی بیمه نامه ها از مهر ماه 96 از رشته بیمه شخص ثالث اجرایی شد و اکنون بعد از 18 ماه بیمه مرکزی می گوید قصد دارد از نیمه سال 98 اجرای این طرح را به چهار رشته دیگر شامل باربری، آتش سوزی، تکمیلی درمان و بدنه خودرو تسری دهد.
هرچند هدف از این کار الکترونیکی شدن فرآیند صدور بیمه نامه در صنعت بیمه و نظارت برخط بر عملکرد شرکت هاست اما دستاوردهای دیگری هم برای اقتصاد به همراه دارد؛ از جمله اینکه با یکپارچه شدن صدور بیمه نامه های باربری، احتمال حمل کالای قاچاق توسط شرکت های باربری به حداقل می رسد زیرا در زمان صدور بیمه نامه، باید نوع کالا و مدارک مرتبط با اصالت آن، صاحب آن، مبدا و مقصد حمل برای بیمه مرکزی مشخص باشد.
بر اساس قوانین و مقررات، هر کالایی که در شبکه حمل و نقل کشور جابجا می شود، باید بارنامه داشته و تحت پوشش بیمه باشد؛ آمارهای بیمه مرکزی نشان می دهد که در سال 96 صنعت بیمه با صدور 503 هزار بیمه نامه، سه هزار و 56 میلیارد ریال حق بیمه باربری از صاحبان کالا صادر کرده است و ضریب خسارت در این رشته حدود 25.1 درصد بوده است؛ بنابراین این رشته 9 دهم درصد از کل بازار بیمه ایران را به خود اختصاص داده است.
درباره اهمیت بیمه نامه های باربری و دلایل صدور کد یکتا برای این رشته با «سیدقاسم نعمتی» رییس مرکز فناوری اطلاعات بیمه مرکزی به گفت و گو نشستیم.
** طرح بیمه مرکزی در صدور کد یکتا چه کمکی به کاهش کالای قاچاق می کند؟
- نعمتی: هرچند وظیفه بیمه مرکزی مبارزه با قاچاق کالا نیست اما می تواند از طریق سامانه سنهاب و صدور کد یکتا روی بیمه نامه های باربری نظارت داشته باشد؛ این کار محصول یکسال کار مشترک با وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز است.
اکنون یک سامانه جامع تجارت وجود دارد که همه سازمان ها در آن نقشی دارند؛ نقش بیمه مرکزی در ارتباط با حوزه تجارت و مبارزه با قاچاق، چیزی فراتر از آنچه در آیین نامه اجرایی مواد 5 و 6 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیست.
در این آیین نامه ها به صراحت بیمه مرکزی موظف شده است در سامانه جامع بیمه به هر بیمهنامه و الحاقیه آن، شناسه یکتای جداگانه تخصیص داده و امکان استعلام سیستمی و برخط آنها را فراهم کند؛ اصالت و اعتبار بیمهنامه و الحاقیه منوط به اخذ شناسه یکتا از سامانه جامع بیمه است و شرکت‌های بیمهگر موظفند اطلاعات بیمهنامهها و الحاقیههای صادره را به صورت برخط برای سامانه مذکور ارسال کرده و شناسه یکتا دریافت کنند؛ این شناسه باید روی بیمه نامه درج شود.
** پس نقش بیمه مرکزی صدور بیمه نامه هایی است که برای دستگاههای دیگر قابل پیگیری باشد؟
- نعمتی: قانون می گوید اگر کالایی قرار است حمل شود، باید بیمه شود؛ برای ارایه پوشش های بیمه ای هم باید بارنامه صادر شود. بنابراین اگر این اطلاعات الکترونیکی شود و به صورت برخط به دستگاه های مجری قانون در مبارزه با قاچاق کالا ارسال شود، امکان خطا هم کم می شود زیرا در صدور بارنامه باید اطلاعاتی چون نوع کالا، صاحب آن، مبدا و مقصد مشخص می شود.
بنابراین بیمه مرکزی این نقش را دارد که نظامی در صنعت بیمه ایجاد کند که سامانه تجارت و سازمان های مرتبط با آن، این اطمینان را پیدا کنند که «باری که فاقد بارنامه است، بیمه نشود». این کار از طریق صدور همین کد یکتا روی بیمه نامه ها قابل انجام است اما با توجه به گستردگی کار و لزوم هماهنگی در صنعت بیمه یک بازه زمانی برای اجرای آن در نظر گرفته شده است.
** علت اینکه قرار است اجرای این کار از نیمه دوم سال 98 کلید بخورد، همین هماهنگی شرکت های بیمه است؟
- نعمتی: بله؛ ما ابلاغی به شرکت های بیمه داشته ایم که از ابتدای سال 98 کار پیاده سازی صدور کد یکتا را آغاز کنند؛ یعنی نیمه اول سال را برای مقدمات کار و هماهنگی ها در نظر گرفته ایم تا از نیمه دوم سال کار بی نقص اجرایی شود.
با اجرای این کار، این تضمین به صورت سیستماتیک به تجارت کشور داده می شود که اگر بارنامه صادر می شود، باید دارای کد یکتا از بیمه مرکزی باشد.
** اگر کد یکتا نداشته باشد، چه مفهومی دارد؟
- نعمتی: اگر بیمه نامه صادره فاقد این کد باشد، یعنی از نگاه سامانه تجارت فاقد اعتبار است و پوشش بیمه نامه ای ندارد؛ در نگاه کلان تر یعنی کالایی خارج از سیستم سامانه تجارت در کشور در حال جابحایی است و دستگاههای مربوطه می توانند با صاحب کالا برخورد کنند.
** از نگاه ستاد مباره با قاچاق، این کار تا چه میزان بر کاهش قاچاق اثرگذار خواهد بود؟
- نعمتی: به طور کلی این سامانه سودمندی برای تجارت کشور خواهد بود؛ اگر تجمیع اطلاعات شکل بگیرد، می توان گفت دیگر قاچاقی هم صورت نخواد گرفت یعنی می توانیم این طور اطمینان پیدا کنیم کالایی که خارج از سیستم باشد، جای شبهه دارد.
** نظر شرکت های بیمه درباره اجرای این طرح چیست؟
- نعمتی: اغلب شرکت ها خواستار در نظر گرفتن بازه زمانی بیشتری برای آمادگی اجرای طرح بودند زیرا نرم افزارهای شرکت های بیمه را یک شرکت فناوری اطلاعات پشتیبانی می کند و این دغدغه وجود دارد که شرکت یاد شده نتواند طبق برنامه زمانی مورد نظر کار را به پیش ببرد اما درباره اجرای طرح هیچ مشکلی وجود ندارد و شرکت ها هم آماده انجام آن هستند.
** تنها چند شرکت بخش عمده بازار بیمه بابری را در اختیار دارند؛ بهتر نبود طرح به صورت پایلوت در این شرکت ها اجرا و به کل صنعت تعمیم داده شود؟
- نعمتی: این اتفاق افتاده است؛ این طرح ها را به صورت آزمایشی با برخی از شرکت ها از جمله ایران که بیشترین سهم را دارد پیاده سازی و رفع نقص کردیم تا به مدل امروز آن رسیدیم. بنابراین مرحله آزمون و خطای این طرح با موفقیت پشت سر گذاشته شده است.
با این حال وقتی قرار است طرح در کل صنعت بیمه اجرا شود، باز هم باید یک بازه زمانی چند ماهه در نظر بگیریم.
منبع: ایرنا
