ایران اکونومیست- تولید علم و تولید علم با کیفیت با بررسی میزان مقالات و همچنین استنادات به آن مورد ارزیابی جهانی قرار دارد. اسکوپوس (Scopus) یکی از نمایه‌های استنادی معتبر و شناخته شده در دنیا است که اطلاعات کتاب‌شناختی بیش از ۶۰ میلیون سند را در خود جمع‌آوری می‌کند.
اسکوپوس اطلاعات محصولات حدود ۵ هزار ناشر علمی را از سراسر جهان در خود جای داده و بیش از ۱۶ هزار و پانصد مجله علمی پژوهشی را نمایه کرده است.
اسکوپوس همه حیطه‌های علوم را در برمی‌گیرد و نسبت به سایر مراجع شبیه خود ۲۰ درصد پوشش بیشتری دارد، ضمن اینکه برای هر نویسنده، پروفایل ایجاد می‌کند و تعداد آثار چاپ شده و اطلاعات کتابشناسی آنها، مراجع و تعداد استنادات را نشان می‌دهد.
از همین رو اسکوپوس یکی از مراجعی است که می‌توان بر اساس آن میزان تولید علم هر کشور در مقایسه با سایر کشورها و میزان استنادات و تولید علم با کیفیت را بررسی کرد.
تازه‌ترین بررسی‌های میزان تولید علم جمهوری اسلامی ایران بر اساس منابع پایگاه اسکوپوس نشان می‌دهد تعداد مقالات ایران از ۸ هزار و ۳۴۸ مقاله در سال ۲۰۰۵ به ۶۰ هزار و ۵۷۵ مقاله در سال ۲۰۱۸ رسیده است.
این در حالی است که تعداد مقالات دنیا در سال ۲۰۰۵ حدود یک میلیون و ۹۰۶ هزار و ۵۳۶ مقاله بوده است و در مدت ۱۳ سال تا سال ۲۰۱۸ به تعداد سه میلیون و ۵۶ هزار و ۸۴۲ مقاله رسیده است.
در این میان تعداد مقالات ایران در فاصله دو سال میلادی ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ نیز رشد خوبی داشت. به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۷ تعداد مقالات ایران ۵۶ هزار و ۱۰۲ مقاله بوده و در سال ۲۰۱۸ این میزان به ۶۰ هزار و ۵۷۵ مقاله در سال ۲۰۱۸ رسید.
در مقایسه با دنیا، تعداد کل مقالات دنیا در سال ۲۰۱۷ میزان سه میلیون و ۱۰ هزار و ۵۳۴ مقاله بوده که در سال ۲۰۱۸ این میزان به تعداد سه میلیون و ۵۶ هزار و ۸۴۲ مقاله رسید. بنابراین دنیا از نظر تعداد مقالات رشد ۱.۵۴ درصدی را تجربه کرده است اما در مقابل جمهوری اسلامی ایران در تعداد مقالات رشد قابل توجه ۷.۹۷ درصدی داشته است.
البته امروزه نگارش مقاله به تنهایی به معنای تولید علم نیست بلکه تولید علمی با کیفیت محسوب می‌شود که در معرض نقد و نظر دیگران قرار گیرد و در صورت مورد توجه بودن به آن ارجاع شود. این موضوع با ابزاری با عنوان استنادات می‌تواند ملاک سنجش کیفیت مقالات قرار گیرد.
سهم ایران از کل استنادات دنیا نیز رشد مناسبی را در سال ۹۷ داشته است به گونه‌ای که سهم ۰.۳ درصدی ایران از کل استنادات دنیا در سال ۲۰۰۵ به سهم ۲.۶ درصدی از کل استنادات دنیا رسیده است و همین امر نشان دهنده افزایش کیفیت مقالات منتشر شده از سوی محققان ایرانی بوده است.
همچنین تعداد مقالات یک درصد برتر (تولید علم برتر) ایران و جهان، تعداد مقالات پنج درصد برتر (تولید علم برتر) ایران و جهان و تعداد مقالات ۱۰ درصد برتر (تولید علم برتر) ایران و جهان نیز در پایگاه اسکوپوس نیز بررسی شد.
نمودار تعداد مقالات یک درصد برتر (تولید علم برتر) ایران در فاصله زمانی ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که این تعداد از ۲۵ مقاله در ۲۰۰۵ به یک هزار و ۱۰۰ مقاله برتر در سال ۲۰۱۸ رسید و جمهوری اسلامی ایران شیب بسیار تندی را در تعداد مقالات برتر تجربه کرد.
در مقابل تعداد مقالات برتر در دنیا در همین فاصله زمانی رشد ناچیزی را شاهد است. تعداد مقالات یک درصد برتر (تولید علم برتر) جهان در سال ۲۰۰۵ تعداد ۱۹ هزار و ۱۰۵ مقاله بود که این تعداد در سال ۲۰۱۸ به ۳۱ هزار و ۷۸۱ مقاله رسید.
اما نکته قابل توجه کاهش مقالات برتر دنیا در سال ۲۰۱۸ نسبت به ۲۰۱۷ است. تعداد مقالات یک درصد برتر دنیا از ۳۲ هزار و ۴۴۲ مقاله در سال ۲۰۱۷ به ۳۱ هزار و ۷۸۱ مقاله در سال ۲۰۱۸ کاهش یافته است.
تعداد مقالات پنج درصد برتر (پر استناد) ایران در پایگاه اسکوپوس نیز نشان می‌دهد که ایران در این بخش هم با رشد قابل توجهی روبرو بوده است. این میزان مقالات از ۲۴۱ مقاله در سال ۲۰۰۵ به رقم ۵ هزار و ۲۵۳ مقاله در سال ۲۰۱۸ رسیده که رشدی ۲۱ برابری را نشان می‌دهد.
در دنیا نیز تعداد مقالات پنج درصد برتر (پر استناد) از رقم ۹۶ هزار و ۷۶۳ مقاله در سال ۲۰۰۵ به ۱۸۴ هزار و ۱۴۱ مقاله در سال ۲۰۱۸ رسیده که نشان دهنده رشد حدود ۲ برابری است.
آمار بررسی‌های اسکوپوس نشان می‌دهد تعداد مقالات ۱۰ درصد برتر (پر استناد) ایران در فاصله سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۸ نیز رشد ۲۱ برابری که بسیار قابل توجه بوده را تجربه کرده است. از این رو از تعداد ۵۵۷ مقاله پر استناد در سال ۲۰۰۵ به تعداد ۱۲ هزار و ۲۵۲ مقاله پر استناد رسید.
این میزان در مقابل مقالات ۱۰ درصد برتر پر استناد دنیا نیز قابل توجه است چرا که تعداد مقالات پر استناد دنیا در این دسته بندی در سال ۲۰۱۸ تعداد ۴۸۹ هزار و ۴۷ مقاله است.
مجلات دنیا نیز از نظر اسکوپوس رده بندی شده‌اند و تعداد مقالاتی که در مجلات ۲۵ درصد برتر منتشر شده‌اند نیز در بررسی‌های این پایگاه مورد توجه قرار گرفتند.
در این بخش تعداد مقالات ایرانی رشدی ۱۰ برابری داشته‌اند به گونه‌ای که تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در مجلات ۲۵ درصد برتر از ۲ هزار و ۳۳۷ مقاله در سال ۲۰۰۵ به ۲۳ هزار و ۶۳ مقاله در سال ۲۰۱۸ رسیده است.
این در حالی است که تعداد مقالات دنیا در مجلات ۲۵ درصد برتر از ۶۵۳ هزار و ۲۴۵ مقاله در سال ۲۰۰۵ به یک میلیون و ۳۰۶ هزار و ۹۰۷ مقاله در سال ۲۰۱۸ رسیده است.
