ایران اکونومیست- مرحله نهایی ساماندهی سهام عدالت از اواخر اسفند ماه 95 با رونمایی از سامانه آن آغاز شد تا مشمولان با ورود به این سامانه ضمن آگاهی از صورتحساب وضعیت خود، شماره شبای بانکی برای دریافت سود مربوط به عملکرد سال 95 شرکت ها را ارایه کنند و در صورت تمایل، باقیمانده سهم خود را بپردازند که در صورت آزادسازی سهام، صاحب یک میلیون تومان سهم شوند.
در نهایت پس از حدود 10 ماه از آغاز اجرای این طرح، توزیع سود سهام عدالت با موافقت رییس جمهوری از تاریخ 18 دی ماه 1396 آغاز شد و مشمولان در دو مرحله سود سهام خود مربوط به سال مالی 95 را دریافت کردند.
سود سهام عدالت سال مالی 1396 نیز آغاز شد و 22 میلیون نفر سود خود را دریافت کردند. تنها یک گروه باقی مانده، کارکنان دولت، بازنشستگان نیروهای مسلح، تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشور هستند به گفته رئیس سازمان خصوصی سازی احتمالا سود آنها در سال جدید واگذار می شود.
* سهام عدالت در یک دهه گذشته
طرح توزیع سهام عدالت در سال 85 با هدف برخورداری آحاد جامعه از بنگاه هایی که بنا بر سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی به بخش خصوصی واگذار می شوند، اجرایی شد؛ در این طرح برای هر یک از مشمولان برگه های سهام یک میلیون تومانی در نظر گرفته شد تا مبلغ آن به مرور ظرف 10 سال از محل سود شرکت ها کسر شود و به تدریج مشمولان مالک کل سهام در نظر گرفته شده باشند.
آخرین گروه از مشمولان سهام عدالت در آذرماه 92 تحت پوشش این طرح قرار گرفتند و پس از آن پرونده مشمولان سهام عدالت با وجود بیش از 49 میلیون سهامدار بسته شد که از این تعداد اکنون حدود 47 میلیون نفر در قید حیات هستند.
در این طرح قرار بود تا 10 سال سودی به آنها پرداخت نشود اما دولت نهم و دهم با تخلف از قوانین و آیین نامه ها، در چند مرحله در مجموع 13 هزار و 840 میلیارد ریال سود در فاصله سال های 86 تا 88 به برخی از مشمولان پرداخت کرد.
همین امر سبب شد تا در طرح ساماندهی سهام عدالت که در دولت یازدهم کلید زده شد، در صورت حساب های اعلامی به مشمولان، مبلغ پرداخت شده به عنوان سود، از حساب های آنها کسر شود تا درباره همه مشمولان یکسان سازی انجام شود.
همچنین دولت یازدهم در اصلاحیه ای که در آذر ماه 95 درباره سهام عدالت انجام داد، این اختیار به مشمولان داده شد تا در صورت تمایل به افزایش دارایی خود در سهام عدالت تا سقف 10 میلیون ریال اقدام کنند که این مهلت در شهریور ماه امسال پایان یافت و حتی شورای عالی سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی آن را به مدت یک ماه دیگر تمدید کرد.
در مجموع 49 شرکت در سبد توزیع سهام عدالت قرار دارند که برای سال مالی 1395 بالغ بر 40 هزار میلیارد ریال (4 هزار میلیارد تومان) سود بابت سهام عدالت به دولت پرداخته اند.
برابر آمار تاکنون 41 میلیون نفر از مشمولان سهام عدالت شماره شبای حساب بانکی خود را برای دریافت سود سهام عدالت اعلام کردند و هنوز 6 میلیون نفر شماره شبای خود را نداده اند.
همچنین 2 میلیون و 200 هزار نفر از مشمولان فوت کرده اند که تاکنون وارثان سه درصد از این متوفی ها برای تعیین تکلیف مراجعه کردند و بنا بر اعلام سازمان خصوصی سازی مراجعه وارثان همچنان ادامه دارد.
** مشمولان چقدر سود دریافت کردند
در ساماندهی سهام عدالت، مشمولان به 20 گروه مختلف تقسیم شدند؛ آن دسته از مشمولانی که از محل تخفیف یا آورده خود یک میلیون تومان سهام در اختیار دارند، مشمول دریافت 150 هزار تومان سود و سایر مشمولان سهام عدالت متناسب با سهام خود که اغلب حدود 500 هزار تومان است حدود 75 هزار تومان سود دریافت می کنند.
توزیع سود سهام عدالت با موافقت رییس جمهوری از تاریخ 18 دی ماه 1396 آغاز شد و مشمولان در دو مرحله سود سهام خود مربوط به سال مالی 95 را دریافت کردند. آخرین گروه باقیمانده، کارکنان شاغل در دستگاه های اجرایی، بازنشستگان کشوری و لشگری و تامین اجتماعی بودند که از 28 اسفندماه واریز سود آنها آغاز و هشتم اردیبهشت ماه با این گروه نیز تسویه شد.
سازمان خصوصی سازی اردیبهشت ماه سال 97 اعلام کرد که نزدیک به 38 میلیون و 800 هزار نفر سهام عدالت خود را به طور کامل دریافت کرده اند و سود اختصاص یافته به این دسته از مشمولان مبلغ حدود سه هزار و 200 میلیارد تومان بوده است.
نوبت دوم واریز سود مشمولان سهام عدالت برای سال مالی 1396 از اول آذرماه سال 1397 آغاز شد و مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی 175 هزار تومان سود دریافت کردند. در مرحله دوم نیز این سود به طور کامل به حساب روستاییان و عشایر واریز شد.
مرحله سوم واریز سود سهام عدالت هفتم اسفندماه همزمان با سالروز میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) و بزرگداشت روز زن برای کارگران فصلی و ساختمانی، دختران مجرد و زنان کارگر سرپرست خانوار شروع شد.
در این مرحله حدود 500 میلیارد تومان سود سهام عدالت سال 95 و 96 میان پنج میلیون و 400 هزار نفر از مشمولان این گروه ها از طریق بانک های عامل پرداخت شد.
رئیس سازمان خصوصی سازی نوزدهم اسفندماه گفت: تا کنون سه گروه کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی، روستائیان و عشایر و کارگران فصلی و زنان سرپرست خانوار سود سهام سال مالی 1396خود را دریافت کردند.
وی در آن زمان افزود: تلاش می کنیم تا پایان سال 1397، سود بخشی از گروه چهارم نیز پرداخت شود و تنها پرداخت سود یک گروه که شامل کارکنان دولت، بازنشستگان نیروهای مسلح، تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشور هستند به سال جدید واگذار می شود.
بنا به گفته رییس سازمان خصوصی سازی مرحله چهارم پرداخت سود سهام عدالت سال مالی 96 شرکتهای سرمایه پذیر مربوط به گروههای مشمولان شامل وراث جدید تعیین تکلیف شده، مدجویان تغییر وضعیت یافته، ایثارگران و خانواده های ایثارگران، دست‌اندرکاران امر واگذاری سهام عدالت، خبرنگاران، طلاب، بیماران خاص، کارکنان ستادهای نماز جمعه، خدام مساجد و اماکن متبرکه امامزاده ها و حسینه ها، زندانیان آزاد شده، تاکسیرانان، قالیبافان، کارکنان موسسات خیریه و فعالان قرآنی بیست و ششم اسفندماه آغاز شد.
در این مرحله 6 میلیون 700 هزار نفر از مشمولان سود سهام عدالت خود را در مجموع به ارزش 600 میلیارد تومان دریافت کردند.
** ارزش سهام مشمولان سهام عدالت
ارزش سهام مشمولان سهام عدالت تغییر محسوسی نکرده است و ارزش هر سهم یک میلیون تومانی چهار میلیون تومان است. البته برخی از مشمولان که 582 هزار تومان سهم دارند و به همین نسبت سود آنها حدود دو میلیون و صد هزار تومان می شود.
براین اساس مجموع سود یک خانوار پنج نفره که هر کدام یک میلیون سهم دارند در بازار حدود 20 میلیون تومان است و با آزادسازی سهام عدالت به دارایی خوبی می رسند.
سود سهام مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی که سهام آنها از محل تخفیف یک میلیون تومان است و عده کمی که با پرداخت نقدی سهم خود را کامل کردند و به یک میلیون تومان رسانده اند، همان چهار میلیون تومان است.
** خبری از ثبت نام جدید نیست
پس از ثبت نام حدود 40 میلیون نفر مشمول سهام عدالت و دریافت سود در دو مرحله، بسیاری از مردم سوال می کنند که آیا برنامه ای برای ثبت نام جدید وجود دارد یا خیر؟
رئیس سازمان خصوصی سازی در این خصوص گفت: هیچ برنامه ای برای ثبت نام جدید نداریم.
«علی اشرف عبدالله پوری حسینی» درباره جایگزینی افراد جدید به جای متوفیان، گفت: چنین اجازه ای نداریم زیرا مراجعین وراث متوفیان به صورت معناداری کاهش پیدا نکرده است و هر روز بین 500 تا هزار نفر از وراث به دفاتر پیشخوان مراجعه می کنند.
وی افزود: باید زمانی بگذرد که مراجعه وراث برای مدت طولانی صفر شود و در این صورت پیشنهاد جایگزینی را به شورای عالی اصل 44 خواهیم داد که برای باقی مانده افراد متوفی سهم آنها را باطل و به کسانی که مستحق تر هستند واگذار کنیم.
رئیس سازمان خصوصی سازی اظهارداشت: زمانی که شورای عالی اصل 44 اجازه جایگزینی افراد جدید به جای متوفیان داده شود اطلاع رسانی خواهیم کرد.
** آزادسازی سهام عدالت به کجا رسید؟
برنامه بعدی دولت در حوزه سهام عدالت پس از مرحله پرداخت سود سهام عدالت، تعیین تکلیف مالکیت مردم است.
رئیس سازمان خصوصی سازی گفت: هم اکنون سازمان خصوصی سازی به نیابت از مشمولان سود سهام را از شرکت های سرمایه پذیر دریافت و توزیع می کند و هنوز عین سهام در اختیار مشمولان نیست و نمی توانند خرید و فروش کنند.
وی افزود: مشمولان سهام عدالت عملا نمی توانند بر روی شرکت های سرمایه پذیر اعمال مدیریت کنند و زمانی این امکان وجود دارد که حلقه واسط که همان صندوق های قابل معامله در بورس شکل بگیرد.
پوری حسینی گفت: سازمان خصوصی سازی سه سال پیش لایحه آزادسازی سهام عدالت را تهیه و به دولت ارائه کرد اما تاکنون در مجلس شورای اسلامی تصویب نشده است و امیدواریم مجلس این لایحه را به سرانجام برساند.
وی تصریح کرد: البته از مسیرهای دیگری را می توان کارهایی را انجام داد. امیدواریم هرچه زودتر این اتفاق بیافتد و از بلاتکلیفی خارج و سازمان خصوصی سازی از نقشی که برای دریافت و توزیع سود دارد خارج شود.
