ایران اکونومیست- از سوی دیگر برخی کنش و واکنش‌هایی که در بازار نفت ایجاد شده مانند از سر‌گیری خرید نفت ایران توسط ژاپن، ادامه همکاری هند با ایران، احتمال تمدید را قوی‌تر می‌کند. هر چند که تاکنون اخبار رسمی منتشر نشده است و صحبت‌های مقامات امریکایی نیز حاکی از آن است که معافیت‌ها تمدید نمی‌شود.
**ورود ونزوئلا به بازار فروش غیر‌رسمی نفت، کار ایران را سخت می‌کند
دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی ایران احتمال داد، معافیت‌های فعلی 8 کشور از تحریم نفتی ایران حداقل برای 4 کشور تمدید شود.
حمید حسینی معتقد است با توجه به اوضاع فعلی ونزوئلا همچنین رو به افزایش بودن نسبی قیمت نفت در جهان، بعید به نظر می‌رسد امریکا معافیت‌های 8 کشور از تحریم خرید نفت ایران را تمدید نکند و در این شرایط حتی اگر این معافیت‌ها ملغی شود هم به نظر می‌رسد، چین و هند به این تحریم‌ها تن ندهند. حسینی در ادامه گفت: بعد از اتمام مهلت قانونی معافیت‌ها در اردیبهشت سال جاری، تا شهریور ماه معافیت‌ها تمدید می‌شود. اما با سیستم‌هایی که جدا از سیستم فروش نفت در شرایط عادی هستند، نفتمان را صادر کنیم و راه‌حلی برای فروش نفت و صادرات فرآورده‌های نفتی حتی در زمان لغو این معافیت‌ها بیابیم.
**خریدارها، به دنبال تمدید معافیت‌ها
کمتر از سه ماه به پایان مهلت قانونی معافیت‌ها باقی مانده است. برخی کشورها مانند ایتالیا با وجود داشتن معافیت از همان روزی که تحریم‌ها علیه ایران آغاز شد، نفتی نخریدند. برخی کشورها مانند هند نیز با وجود هشدارهای امریکا مبنی بر کاهش سطح خرید نفت از ایران، همچنان تقاضای فعلی خود را حفظ کرده‌اند. به گزارش رویترز این کشور قصد دارد با تمدید معافیت از تحریم‌های واشنگتن، سطح واردات نفت خود از ایران که 300 هزار بشکه در روز است، حفظ کند.
هند نیز در روزهای اخیر مشغول مذاکره با امریکا برای تمدید معافیت از تحریم‌هاست.در اول بهمن نیز یک مقام رسمی شرکت نفت فوجی به «اس‌اندپی گلوبالز» گفته این شرکت یک محموله نفت ایران را برای انتقال به ژاپن بار تانکر کرده است. این نخستین محموله از زمانی است که ژاپن از معافیت نفتی 180 روزه برخوردار شده است.
رییس کل بانک مرکزی نیز نسبت به این خبر در حساب مجازی خود واکنش نشان داد و گفت: به تدریج درآمدهای جدید نفتی در کنار ده‌ها میلیارد دلار منابع فعال بانک مرکزی نزد بانک‌های خارجی به چرخه اقتصاد ایران وارد می‌شود. از سوی دیگر قرار است، واردات ژاپن و کره‌جنوبی در ماه‌های آتی افزایش یابد چون خریداران مقداری را که می‌توانند طی معافیت‌ها وارد کنند، افزایش می‌دهند و انتظار می‌رود واردات ماه فوریه آسیا تقریبا دو برابر شود و به 1.38 میلیون بشکه در روز برسد. هر چند تاکنون آماری از آن منتشر نشده است.
**کاهش صادرات در 30 سال اخیر
ادعاهای ادامه خرید نفت از ایران حتی در صورت عدم تمدید معافیت‌ها، در حالی است که طبق گفته رسانه‌های بین‌المللی، صادرات نفت ایران کاهش یافته و به کمترین میزان در 30 سال اخیر رسیده است. صادرات نفت خام ایران در سال 91 به دلیل تحریم و محدودیت‌های بین‌المللی اعمال شده نسبت به سال 90، با کاهش 48.98 درصدی همراه بود و از بیش از 2 میلیون و 214 هزار بشکه در روز در سال 90 به حدود یک میلیون و 130 هزار بشکه در سال 91 رسید. اما در تحریم‌های جدید اگرچه آمار رسمی در مورد صادرات نفت ارایه نشده اما اخبار غیر‌رسمی از صادرات روزانه فقط 700 هزار بشکه نفت ایران خبر می‌دهند و هر چند برخی آمار‌ها از صادرات 1 میلیون و 300 هزار بشکه‌ای ایران خبر می‌دهند. اما نمی‌توان منکر این ادعا شد که صادرات نفت ایران در ماه‌های اخیر با مشکلاتی همراه بوده است.
به گونه‌ای که 4 خریدار برتر نفت خام ایران، چین، هند، ژاپن و کره جنوبی در کل روزانه 710 هزار و 699 بشکه نفت از ایران در ماه ژانویه وارد کردند که 49 درصد کمتر از همین ماه در سال 2018 بود. با وجود آمارهایی مبنی بر فروش کمتر نفت ایران بعد از بازگشت تحریم‌ها اما دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی معتقد است، مشکل ایجاد شده آن است که در حال حاضر ونزوئلا هم وارد بازار آزاد فروش نفت شده و با توجه به تحریم نفتی این کشور، ونزوئلا هم به سیستم‌های معمول فروش نفت ورود کرده است؛ این مساله باعث شده که کار ما در قیمت‌گذاری برای فروش نفت سخت‌تر شود. حسینی علاوه بر این فروش روزانه 1.5 میلیون بشکه نفت در سیستمی خارج از فرآیند فروش مرسوم و معمول نفت را نیز دشوار می‌داند که باید برایش تدابیر ویژه‌ای اندیشید.
**هوک: تمدید نمی‌شود
گمانه‌زنی‌ها در خصوص احتمال تمدید مجدد معافیت‌ها در حالی است که حدود یک ماه پیش، مسوول گروه ویژه اقدام ایران در وزارت خارجه امریکا گفته است، واشنگتن دیگر معافیت تحریم‌های نفتی ایران را تمدید نخواهد کرد. برایان هوک یکی از دلایل اعطای معافیت به هشت خریدار بزرگ نفت ایران را جلوگیری از افزایش ناگهانی و یک‌باره قیمت‌های نفت عنوان کرده است. او ابراز امیدواری کرد که بعد از هشت ماه خرید از نفت ایران به کمترین میزان خود برسد و این کشورها نفت خود را از کشورهای دیگری تامین کنند.
**سکوت وزیر
با وجود تداوم نگرانی‌ها در خصوص کاهش بیشتر صادرات نفت اما وزیر نفت همچنان امیدوار به فروش به خریداران وفادار و بزرگ ایران است. بیژن زنگنه که در مراسم عملیات اجرایی پروژه ساخت پالایشگاه اندیمشک که در هفته گذشته برگزار شد، حضور پیدا کرد ضمن اشاره به انتقاداتی که به وزارت نفت می‌شود، گفت: برخی‌ها گله دارند که چرا اطلاعات نفتی را بیان نمی‌کنم. من نمی‌توانم بگویم چه طور تحریم‌ها را دور می‌زنیم زیرا به ضرر ملت است. یک‌سری می‌گویند شما کار نمی‌کنید اما ما نقشه‌ها را افشا نمی‌کنیم.
**اوپک، همچنان غیر‌قابل پیش بینی
یکی از مهم‌ترین بازارهایی که تاکنون توانسته بر قیمت نفت چه در زمان تحریم ایران و چه در زمان‌های دیگر تاثیر بگذارد، اوپک بوده است. هر چند که بعد از شروع تحریم‌ها، هیچ مقام رسمی از اوپک نسبت به آن موضع‌گیری نکرد اما هفته گذشته برای اولین دبیرکل اوپک، محمد بارکیندو نسبت به تحریم اعضای این سازمان توسط امریکا واکنش نشان داد و این مساله را عامل اختلال در بازار نفت دانست. این سخنان از این جهت تازگی دارد که در زمان تحریم ایران و ونزوئلا، اوپک به بهانه عدم ورود به مسائل سیاسی از هر گونه موضع‌گیری اجتناب کرد.
به نظر می‌رسد با اظهارنظر بارکیندو عزم اوپک برای کاهش تولید اعضا و افزایش بیشتر قیمت‌ها، راسخ‌تر شده است. غیر قابل پیش‌بینی بودن اوپک و نقش مهمی که بر قیمت و میزان تولید نفت دارد، نکته‌ای است که رسانه‌ها و موسسات مالی معتبر نیز به آن اذعان دارند. بنا به گفته بارکلینز، بانک و موسسه مالی معتبر بین‌المللی در گزارش اخیر خود، اصلی‌ترین منبع بی‌ثباتی در بازار نفت را پاسخ اوپک و متحدانش به سیاست‌های امریکا می‌داند.
همان‌طور که پیش‌تر اوپک در پاسخ به تقاضای افزایش تولید و کاهش قیمت نفت توسط امریکا با توافقی سقف تولید و صادرات را برای افزایش قیمت‌ها، کاهش داد. هر چند که در بین اعضای اوپک نیز انگیزه‌های بیرون گروهی تاثیرات زیادی دارد. یکی از این انگیزه‌ها، احتمال همکاری عربستان با امریکاست. هر چند به نظر می‌رسد با توجه به فشار بودجه‌ای که عربستان تحمل می‌کند، بسیار بعید است که عربستان دنباله‌رو سیاست‌های امریکا باشد و با افزایش تولید خود بخواهد بر قیمت‌ها تاثیر بگذارد.
**نفت شل امریکا
تولید نفت شل امریکا نیز یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند بر قیمت‌های نفت تاثیر بگذارد. تولید نفت این کشور با ثبت رکورد 12.1 میلیون بشکه در روز رقبایی همچون عربستان سعودی و روسیه را پشت سر گذاشته است. این در حالی است که انتظار می‌رود در سال 2019، تولید نفت توسط امریکا یک میلیون بشکه افزایش یابد.
گفتنی است که امریکا در حال حاضر 3.36 میلیون بشکه در روز صادر می‌کند. افزایش تولید و صادرات نفت امریکا به کاهش واردات نفت از اوپک منجر شد به گونه‌ای که روزانه 2.18 میلیون بشکه نفت در روز رسید که کمترین مقدار در 32 سال گذشته است. هر چند روزنامه ایتالیایی ایل سوله معتقد است که امریکا با اتکا به توان بالای تبلیغاتی خود سعی در انحراف بازار نفت دارد، نوشت: فرضیه تامین کمبود نفت جهانی توسط نفت شل امریکا عمدتا حاصل تبلیغات امریکایی‌هاست و باید تاکید کرد که تفاوت این نوع از نفت امریکایی با نفت ایران و ونزوئلا به اندازه‌ای است که در عمل امکان جایگزینی برای آنها وجود ندارد.
منبع: روزنامه اعتماد
