متهم ردیف اول ایرادات بزرگ بودجه ۹۸

ایران اکونومیست- یک اقتصاددان گفت: «زمانی می‌توان انتظار داشت که نمایندگان در بودجه دست نبرند که بودجه انسجام مناسبی داشته باشد و کاملا اصولی و واقع بینانه تهیه و تنظیم شده باشد. در این صورت می‌توان به نمایندگان یا شورای نگهبان بابت تغییرات انتقاد کرد. اما زمانی که بودجه مانند بودجه سال آینده مشکلات و نواقص بسیاری دارد، نباید انتظار داشت که تغییراتی در آن رخ ندهد. اگر ما یک بودجه‌ریزی درست و منطقی و علمی داشته باشیم قطعا حتی کوچکترین تغییر می‌تواند تمام بودجه را از فرم و حالت اصلی خارج کند، اما الان اصلا شرایط بودجه ریزی ما اصولی و استاندارد نیست؛ لذا لزومی هم ندارد تقصیر‌ها را گردن تغییرات بیاندازیم.»  

وحید شقاقی شهری تحلیلگر مسائل اقتصادی عنوان کرد: «واقعیت این است که سال آینده بسیار سخت خواهد بود و شاید بتوان آن را سخت‌ترین سال در طول حیات ۴۰ ساله اقتصاد ایران معرفی کرد. زیرا فشرده‌ترین تحریم‌هایی که ایالات متحده می‌تواند در قبال یک کشور اعمال کند، برای ما ایجاد شده است. در چنین شرایطی ما نیاز داشتیم یک سری اصلاحات ساختاری در بعضی حوزه‌ها انجام دهیم تا بتوانیم در برابر این شرایط سخت تحریم، مقاومت کنیم. یکی از این اصلاحات باید در حوزه بودجه ریزی کشور صورت می‌گرفت.»

وی ادامه داد: «بنابراین انتظار این بود که دولت یک بودجه متناسب با دوران تحریم تهیه و تنظیم کند تا عملا بتواند کشور را در برابر فشار تحریم‌های سال بعد، مقاوم کند. اما زمانی که جزئیات بودجه ۹۸ منتشر شد، اکثر اقتصاددانان کشور غافلگیر شدند و اصلا انتظار نداشتند دولت بودجه‌ای ارائه کند که تفاوت خاصی با دوره‌های قبل نداشته باشد. این تحلیل‌ها و ارزیابی‌ها هم کاملا درست بود. یعنی بودجه فعلی که در مجلس درحال بررسی است، هیچ تفاوت ماهوی با باقی بودجه‌های گذشته ندارد. به عبارت ساده‌تر بودجه سال ۹۸ هم مانند باقی بودجه‌ها  قبل کاملا درصدی و افزایشی است و به نظر می‌رسد اصلا عملیاتی شدن بودجه مد نظر مسئولان قرار نگرفته است.»

او افزود: «ضمن اینکه این بودجه مشکلات بسیاری هم دارد. به عنوان مثال در حوزه درآمدها، آنچه که در بودجه سال ۹۸ مدنظر قرار گرفته بسیار خوشبینانه است. مثلا با توجه شرایط سخت تولید و کاهش فروش بنگاه‌ها در سال آینده امکان تحقق رقم مالیاتی بودجه در سال آینده وجود ندارد. امسال هم درآمد دولت بیشتر از ۱۰۰ هزار میلیارد از ۱۴۲ هزار میلیارد تومان نخواهد بود. این وضعیت در سال آینده بدتر خواهد شد. فروش بنگاه‌ها به یک سوم سال ۹۷ خواهد رسید. دولت باید پایه‌های جدید مالیاتی که دهک‌های پردرآمد را هدف قرار می‌گیرد تصویب می‌کرد. اما گویا تمایلی نداشت که تصمیمات سخت بگیرد و حالا با پایه‌های مالیاتی کنونی اصلا امکان این درآمد مالیاتی وجود ندارد.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «از طرف دیگر قرار این بود که در حوزه هزینه‌ها یک مدیریت درست انجام شود تا از این طریق دخل و خرج کشور با توجه به وضعیت سال آینده، با مشکلات غیرقابل کنترل و گسترده مواجه نشود. ضمن اینکه قطعا ما در سال آینده با کسری بودجه بسیار بالایی مواجه خواهیم شد. زیرا هزینه‌های جاری ۳۲۰ هزار میلیارد تومان است. در حالی که قرار بود دولت تخصیص بودجه به دستگاه‌های موازی را حذف کند و اعتبارات را ساماندهی کند. اما به جای اینکه این اعتبارات کاهش پیدا کرده باشد شاهد افزایش آن‌ها هستیم. این وضعیت یعنی بودجه غیرشفاف و غیرمنعطف است و من مطمئن هستم که بودجه سال آینده تاب‌آوری و مقاومت لازم را ندارد و پاسخ گوی نیاز‌ها نیست.»
 
شقاقی شهری در خصوص اینکه مقصر اصلی نواقص و کمبود‌های بودجه سال آینده گفت: «تمام مسئولیت این بودجه بر عهده سازمان برنامه و بودجه است. واقعیت این است که اگر مسئولیت این سازمان بر عهده یک فرد مناسب بود و یک اقتصاددان کارآمد در راس آن قرار داشت، قطعا چنین بودجه‌ای به مجلس نمی‌رفت. زیرا این وظیفه سازمان برنامه و بودجه است که مثلا در چنین شرایطی پایه‌های مالیاتی را گسترش دهد تا بتوان درآمد لازم از این حوزه را کسب کنیم. اینکه نظام بودجه ریزی واقع بیناینه باشد از وظایف همین سازمان برنامه و بودجه است. اما این‌ها زمانی محقق می‌شود که مسئولان این سازمان توانایی و کارآمدی لازم را داشته باشند و با توجه به بودجه ۹۸ من معتقدم که این کارآمدی در حال حاضر وجود ندارد.»

وی درباره تغییر و تحولاتی که مجلس در خصوص بودجه انجام می‌دهد و انتقاد بسیاری به همراه داشته، گفت: «واقعیت این است که دست بردن در بودجه توسط نمایندگان یا شورای نگهبان مختص این دولت یا مجلس نیست. اگر خاطرتان باشد، یکی از مسائلی که در دولت‌های آقای احمدی نژاد هم مطرح می‌شد همین بود که آن‌ها از تغییرات بودجه در داخل مجلس بسیار گله‌مند بودند. آن‌ها معتقد بودند که وقتی برنامه داده می‌شود، انقدر تغییر می‌کند که اصلا دیگر شبیه برنامه ارائه شده توسط دولت نیست. یعنی می‌خواهم بگویم که این صرفا در این مجلس و دولت وجود ندارد و این انتقاد همواره به مجلس و شورای نگهبان وارد بوده است.»

شقاقی شهری در پایان تاکید کرد: «اما این تنها بخشی از ماجراست. یعنی زمانی می‌توان انتظار داشت که نمایندگان در بودجه دست نبرند که بودجه انسجام مناسبی داشته باشد و کاملا اصولی و واقع بینانه تهیه و تنظیم شده باشد. در این صورت می‌توان به نمایندگان یا شورای نگهبان بابت تغییرات انتقاد کرد. اما زمانی که بودجه مانند بودجه سال آینده مشکلات و نواقص بسیاری دارد، نباید انتظار داشت که تغییراتی در آن رخ ندهد. اگر ما یک بودجه ریزی درست و منطقی و علمی داشته باشیم قطعا حتی کوچکترین تغییر می‌تواند تمام بودجه را از فرم و حالت اصلی خارج کند، اما الان اصلا شرایط بودجه ریزی ما اصولی و استاندارد نیست؛ لذا لزومی هم ندارد تقصیر‌ها را گردن تغییرات بی اندازیم.»

 

فرارو