قرار گرفتن ایران درجمع پیشتازان تولید علم سلول های بنیادی

 پس از به ثمر نشستن انقلاب اسلامی درسال 1357 به حوزه آموزش و پژوهش مانند بسیاری ازحوزه های دیگر در کشور توجه خاصی شد، به طوری که در مقاطع دانشگاهی درکنار تربیت دانشجو به تحقیق و پژوهش نیز نگاه ویژه شد؛ این نگاه ویژه فقط به علوم پایه و مهندسی نبود بلکه دستیابی و کسب علوم جدیدی که دردنیا وجود داشت همواره از سوی جامعه متخصص دانشگاهی دنبال می شد.
پیگیری متخصصان و پژوهشگران در این 40 سال، موجب دستیابی و پیشرفت کشور درعلوم جدید همچون نانو،بایو،سلول های بنیادی و فضایی شده به طوری که با توجه به اهمیت این علوم برای پیشرفت کشور، سند توسعه نیز برای برخی از این فناری ها درنظر گرفته شده است.
دکتر' امیرعلی حمیدیه ' دبیرستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی  در خصوص دستاوردهای 40 ساله انقلاب در این حوزه گفت: از سال 57 که انقلاب به ثمر نشست، کشوردرحوزه آموزش فعالیت های بسیار زیادی کرد؛ دانشگاه ها، دانشکده ها و موسسات آموزشی بسیاری تشکیل شدند، گسترش آموزش آنقدر زیاد بود که به غیر از وزارت علوم، آموزش پزشکی زیر نظر وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی، جهاد دانشگاهی و موسات آموزشی خصوصی نیز تشکیل و فعال شدند.
وی بیان کرد: در حوزه پژوهش نیز بعد از پایان جنگ تحمیلی رشد پژوهش شتاب زیادی داشت به طوری که دو سال پیش اعلام شد چین و ایران در خصوص تولید مقالات پژوهشی بالاترین سرعت را دارند.
حمیدیه درباره اینکه چه میزان از این آموزش و پژوهش به فناوری رسیده و موجب خلق ثروت شده است،افزود: در فناوری هایی کشور می تواند صاحب ثروت شود و دانشمان را به ثروت تبدیل کنیم که بتوانیم صاحب برند در تولید آن علم در دنیا باشیم . بسیاری ازعلوم و فناوری بعد از انقلاب در کشور پیشرفت کرد مثل صنایع داروسازی، خودروسازی، در این علوم و فناوری هیچگاه پیشرو نبودیم بلکه دنباله رو بودیم؛ این دنباله رو بودن و اینکه خودمان صاحب برندهای اصلی در سطح دنیا نیستیم باعث می شود که سهم خوبی از بازار را نتوانیم در اختیار بگیریم.
وی گفت:فناوری های جدیدی در این مدت در دنیا خلق شده مثل فناوری نانو، هسته ای و سلول های بنیادی که خوشبختانه مسولان کشور برروی علومی که تازه بود به سرعت برنامه ریزی کردند که در نهایت منجر به تصویب سند مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی برای این علوم شد.
حمیدیه بیان کرد: سند توسعه علوم و فناوری سلول های بنیادی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی درسال 92 ابلاغ شد. در این سند بر خلاف بقیه برنامه ریزی هایی که در سال های دیگر انقلاب در حوزه آموزش و پژوهش پافشاری می شد، برنامه ریزی به این صورت بود که بجای فکرکردن به برندهای پژوهشی بیاییم به توسعه فناوری کمک کنیم.

*** رویان صاحب برند درسطح بین المللی
دکتر حمیدیه اظهار داشت: درحوزه سلول های بنیادی در پایان سال 1369 برای اولین بار فعالیت سلول های بنیادی در دانشگاه علوم پزشکی تهران با پیوند سلول های بنیادی خونساز یا پیوند مغز استخوان شروع شد.
« در دهه 70 نیز با تشکیل موسسه رویان که اکنون کشور با این موسسه صاحب برند در سطح بین المللی است، این علم گسترش بیشتری پیدا کرد و در این خصوص کشور به یک قدرت خوبی دست پیدا کرد.»
وی با اشاره به اینکه این حوزه سابقه طولانی در کشو دارد، ادامه داد: ایران 28 سال است که در این حوزه فعالیت می کند اما در 15 سال اخیر فعالیت در این حوزه بیشتر شده است؛ اکنون تعداد مراکز پیوند سلول های بنیادی خونساز در کشور به 18 حوزه رسیده است و سالی 1200 پیوند در کشور انجام می شود.
دبیرستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی گفت: در حوزه تحقیقات در حال حاضر به غیر از رویان 45 مرکز تحقیقاتی در دانشگاه علوم پزشکی ایران،دانشگاه های وزارت علوم و دانشگاه آزاد در حوزه سلول های بنیادی، سلول درمانی، ژن درمانی، مهندسی بافت و پزشکی بازساختی درحال فعالیت هستند.

***فعالیت 80 شرکت دانش بنیان در حوزه سلول های بنیادی
دکتر حمیدیه گفت:با برنامه ریزی انجام شده و براساس سند توسعه سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی از چهار سال پیش یک تحول بزرگ اتفاق افتاده که این علم را تبدیل به ثروت کنیم؛ تعداد شرکت های دانش بنیان این حوزه که کمتر از تعداد انگشتان یک دست بود اکنون در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب به 80 شرکت رسیده است؛ فعالیت این شرکت ها از تولید ظرف کشت سلول که پیش از این همه وارداتی بوده تا محیط کشت و تکثیرسلول رادر بر می گیرد.

*** رتبه 14 در دنیا/ جایگاه نخست در بین کشورهای اسلامی
حمیدیه در خصوص تولید مقالات علمی نیز دراین حوزه گفت:در زمینه تولید مقالات علمی رشد کشور همچنان با سرعت ادامه داشته و رتبه علمی کشور در حوزه سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی تا چند سال پیش بیش از 30 بود اما درسال 2018 در جایگاه چهاردهمی دنیا قرار گرفتیم که نشان از سرعت رو به جلوی این حوزه است.
وی با اشاره به اینکه از لحاظ تولید علم در این حوزه در بین کشورهای پیشرفته دنیا قرار گرفته ایم، تصریح کرد: در بین کشورهای اسلامی و همچنین کشورهای شرق مدیترانه مقام اول را داریم.نمی خواهیم در این حوزه فقط به بالا رفتن رتبه علمی نگاه کنیم بلکه بیشتر به فکر این هستیم که به جای رتبه چقدر این علم می تواند در وضعیت اقتصادی، معاش و ایجاد اشتغال برای کشور نقش پیدا کند.

*** صادرات محصولات تولیدی سلول های بنیادی ایرانی
حمیدیه یادآور شد: در چهارسال اخیر بیشتر سیاستگذاری ها به سمت فناوری و خلق ثروت بوده است.این علم تا 4 سال پیش صرفا تولید علم ،مقاله و پژوهش بوده و فقط 4 سال است که وارد فناوری شده است؛ امسال صادرات خوبی در زمینه علم سلول های بنیادی و مهندسی بافت و پزشکی بازساختی داشته ایم. شرکت های دانش بنیان این حوزه از سال گذشته شروع به صادرات محصولات به کشورهای مختلف در حوزه آسیا و خاورمیانه کردند و در حال مذاکره با کشورهای اروپایی هستند.
وی ادامه داد:خیلی از ظروف مورد استفاده برای کشت سلول از خارج وارد می شد اما اکنون با توجه به کاهش ارزش پول ملی کشور تولیدات ما در این حوزه ارزان در می آید؛ الان فصل صادرات محصولات این حوزه است، به لحاظ اقتصادی برای کشورهایی که از ما بخرند به صرفه و ارزان است.

*** رشد ابلاغ آیین نامه ها در حوزه سلول های بنیادی
دکتر حمیدیه گفت:داشتن قانون از مساله مهم دیگر در این حوزه است که با همکاری ستاد و وزارت بهداشت ، آیین نامه های متعددی طی این سال ها استخراج شد؛ مهمترین آنها آیین نامه سلول،بافت و ژن درمانی در اداره فرآورده های بیولوژیک سازمان غذا و دارو که سال 94 ابلاغ شد. آیین نامه مراکز پذیره نویسی اهداکنندگان سلول های بنیادی خونساز و بانک های خون بند ناف که در سال 94 توسط وزیر وقت ابلاغ شد.آیین نامه اولین محصولات سلول درمانی که در پایان سال 95 ابلاغ شد و دو ماه پیش نیز شاهد ابلاغ اولین آیین نامه مراکز درمانی پزشکی بازساختی و سلول درمانی بودیم.

***رونمایی از 10 محصول سلول های بنیادی
وی گفت:در آذرماه سال جاری در حاشیه سومین جشنواره و کنگره بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی که با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور، دکتر سورنا ستاری، معاون علمی‌وفناوری رییس‌جمهور و دکتر رضا ملک‌زاده معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت برگزار شد از ۱۰ طرح فناورانه سلول‌های بنیادی رونمایی شد.
وی بیان کرد: میکروسکوپ لیزری، میکروسکوپ کانفوکال،دستگاه چاپگر سه‌بعدی، دستگاه INGENES،دستگاه سل‌تراپی برای جوانسازی پوست و درمان‌های لک و پیس، سوختگی‌ها و انواع زخم‌ها، دستگاه سونی کاتور مربوط به آماده‌سازی نمونه، پرده آمنیوتیک، مزستروسل(محصولی برای درمان آرتروز زانو، لگن و مچ )،کیت استخراج اگزوزوم و فاکتور رشد از جمله محصولاتی بودند که رونمایی شد.
وی یادآور شد: برگزاری المپیادهای سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی دانش آموزی ، المپیاد سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی دانشجویی ، راه اندازی پژوهش سراها در استان ها برای دانش آموزان ، برگزاری فن بازار ، جشنواره ها و استارتاپ ها از دیگر فعالیت های انجام شده این ستاد دراین سال ها است.
وی گفت: کارهای بزرگی در این حوزه انجام شده و روز به روز نیز در حال پیشرفت است،خوشبختانه با توجه به اینکه در خیلی از صنایع سودآوری نباشد اما شرکت های دانش بنیان حوزه سلول های بنیادی با یک شیب خوبی فروش دارند و به سمت جلو حرکت می کنند و علت آن شاید اینکه این علم و فناوری کاملا بومی شده است و مثل بقیه فناوری ها مثل دارو نیست که از خارج وارد کرده باشیم بلکه همه در داخل کشور تولید شده است.
منبع: ایرنا