«فلج اطفال» کابوس وحشتناکی است که درمان ندارد و تنها راه نجات از آن پیشگیری با واکسن است، ویروس وحشی پولیو عامل این بیماری عفونی است که بیشتر از راه ویروس‌های دهانی، مدفوع یا آب و غذای آلوده منتقل می‌شود.
ویروس وحشتناک پولیو فقط در بدن انسان می‌تواند به حیات خود ادامه دهد و سرعت رشد بالایی در روده دارد و به سیستم اعصاب بدن حمله ور می‌شود و پس از چند ساعت، کودک را دچار فلجی و معلول می‌کند و از علائم آن می‌توان به تب، خستگی، سردرد، استفراغ، سفتی گردن و بدن درد اشاره کرد.
ویروس فلج اطفال سه سروتیپ آنتی ژنی ۱، ۲ و ۳ دارد و سروتیپ ۱ ویروس، اغلب عامل ابتلا به فلجی کودکان است، سروتیپ ٢ فلج اطفال در سال ۱۹۹۹ برای آخرین بار در کشور هند دید شد و سازمان جهانی بهداشت ریشه کنی این نوع را تایید کرده است، اما همچنان این ویروس در افغانستان، پاکستان ونیجریه قربانی می‌گیرد.
واکسن خوراکی فلج اطفال دارای ویروس زنده و ضعیف شده بوده و ۲ ظرفیتی و سه ظرفیتی است، واکسن خوراکی سه ظرفیتی فلج اطفال واکسنی است که تاکنون در بیشتر برنامه‌های واکسیناسیون فلج اطفال استفاده و در نهایت منجر به ریشه کنی سروتیپ ۲ ویروس فلج اطفال شده است.
۱۵۴ کشور جهان در برنامه ایمن‌سازی علیه ویروس وحشی پولیو از واکسن خوراکی استفاده می‌کنند، از سال ۱۳۶۷ (۱۹۸۸) «برنامه جهانی ریشه کنی فلج اطفال» در مجمع جهانی بهداشت به تصویب رسید وسازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که واکسن‌های خوراکی سه ظرفیتی فلج اطفال باید از زنجیره سرما در همه مراکز واکسیناسیون و نگهداری واکسن اعم جمع‌آوری و امحا و واکسن دو سروتیپی خوراکی ۱ و ۳ جایگزین آن شود و یک دوز واکسن تزریقی سه سروتیپی در چهار ماهگی به برنامه واکسیناسیون ایران اضافه شود.
واکسن تزریقی فلج اطفال (IPV) ویروس غیر فعال با سه سروتیپ یک، ۲ و سه ویروس بوده و به دلیل اینکه حاوی ویروس غیرفعال است خطر ابتلا ناشی از ویروس واکسن و ویروس مشتق به فلج اطفال را ندارد.
در راستای طرح جهانی ریشه کنی فلج اطفال، وزارت بهداشت، واکسن تزریقی فلج اطفال را از شهریور ماه ۱۳۹۴ به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه کرد و تزریق یک نوبت واکسن در چهارماهگی علاوه بر استفاده از قطره خوراکی فلج اطفال برای همه کودکان اجرایی شد اما در ادامه به دلیل مشکلات تولیدکننده خارجی این واکسن به دست ۵۵ کشور از جمله ایران نرسید و واکسیناسیون تزریقی از مرداد ۹۴ متوقف شد.
رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت در ادامه با اشاره به مشکل تولید واکسن تزریقی فلج اطفال و تامین نیاز‌های همه کشور‌های جهان گفت: با وجود تلاش‌های صورت گرفته ایران در گروه ۵۵ کشوی قرار گرفت که نتوانستند در سال ۹۴ از واکسن تزریقی برای همه کودکان متولد شده استفاده کند، زیرا واکسن‌های تولیدی در اختیار کشور‌هایی مانند افغانستان، پاکستان، بنگلادش و برخی کشور‌های آفریقایی که وضعیت بهداشتی نامناسبی داشتند قرار گرفت.
وی افزود: البته با وجود همه کمبود‌ها در سال ۹۵، برای کودکان استان‌های همجوار با کشور‌های افغانستان، پاکستان و همچنین برخی استان‌ها که مانند استان‌های خراسان جنوبی، رضوی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و قم که مهاجران از کشور‌های افغانستان و پاکستان رفت و آمد داشتند در چهارماهگی تزریق واکسن فلج اطفال انجام شد.
محمد گویا رئیس اداره بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره فراخوان واکسیناسیون تزریقی فلج اطفال گفت: ایران در زمره اولین کشور‌هایی بود که توانست دوباره واکسن تزریقی فلج اطفال تهیه کند و اکنون در مرحله اول اجرای برنامه واکسیناسیون تزریقی فلج اطفال به کودکان متولدین سال ۹۵ به بعد در ۹ استان واکسن تزریق می‌شود.
وی با اشاره به آمار جمعیت کودکانی که واکسن فلج اطفال برای آن‌ها تزریق خواهد شد، گفت: حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار کودک متولد سال ۹۵ در مرحله نخست فراخوان تزریق واکسن فلج اطفال در ۹ استان بوشهر، فارس، اصفهان، یزد، مرکزی، گلستان، خراسان شمالی، البرز و تهران علیه ویروس وحشی فلج اطفال واکسینه می‌شوند.
گویا درباره مرحله دوم فراخوان گفت: پس از اتمام مرحله اول و بررسی میزان نیاز و تأمین موجودی واکسن در سال آینده، مرحله دوم تزریق واکسن در سایر استان‌های کشور فراخوان داده خواهد شد.
رئیس اداره بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: واکسن تزریقی فلج اطفال به منظور تقویت ایمنی در برابر ویرویس فلج اطفال است، در ایران کودکان ۵ نوبت واکسن خوراکی دریافت می‌کنند و دریافت یک نوبت واکسن تزریقی نیز برای کودکان در ۴ ماهگی ضروری است و از سال ۱۳۹۴ از واکسن تزریقی در دنیا و ایران استفاده می‌شود.
گویا درباره کودکان واجد شرایط واکسیناسیون تزریقی فلج اطفال گفت: والدینی که فرزند آن‌ها متولد مرداد ۹۵ تا مهر ۹۷ در ۹ استان بوشهر، فارس، اصفهان، یزد، مرکزی، گلستان، خراسان شمالی، البرز و تهران است، با در دست داشتن شناسنامه به مراکز بهداشتی محل زندگی خود مراجعه کنند تا این واکسن تکمیلی برای کودکشان تزریق شود..
رئیس اداره بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت شایعات مبنی بر دیده شدن فلج اطفال را تکذیب کرد و گفت: از سال ۱۳۷۹ تاکنون حتی یک مورد فلج اطفال در کشور دیده نشده است.
به دنبال فراخوان تزریق واکسن فلج اطفال در فضای مجازی برخی به دنبال شایعه پراکنده درباره واکسن‌های فلج اطفال بودند و به دروغ از بی کیفیتی واکسن‌ها سخن می گفتند.
زهرایی با رد اظهارنظر‌های صورت گرفته درخصوص تقلبی بودن یا چینی بودن واکسن‌ها گفت: سخت‌ترین نظارت‌ها برای سلامت و بی‌خطر بودن واکسن انجام می‌شود. این نظارت‌ها علاوه بر کشور سازنده از سوی سازمان جهانی بهداشت و همچنین سازمان غذا و دارو در کشور نیز انجام می‌شود، از این‌رو امکان تقلبی بودن یا ناسالم بودن واکسن‌های وارداتی وجود ندارد.
ایرج حریرچی عاون کل وزارت بهداشت تاکید کرد: تزریق نکردن واکسن نوع ۲ فلج اطفال در طی دو سال گذشته هیچ اختلالی را برای نوزادان ایجاد نمی‌کند و از مردم می‌خواهم به شایعات منتشر شده در فضای مجازی مبنی بر اینکه واکسن خوراکی نوع ۲ فلج اطفال کارایی ندارد، اهمیت ندهند.
وی گفت: امروزه در کشور‌هایی مثل لهستان، مجارستان، همچنین کشور‌های غربی واکسن نوع ۲ فلج اطفال را به صورت تزریقی استفاده می‌کنند، اما اینکه نوع خوراکی واکسن اثربخش نیست، کاملا کذب است.
گویا با اشاره به طرح واکسیناسیون فلج اطفال در استان‌های جنوب شرق کشور گفت: ۸۰۰ هزار کودکان از تاریخ ۶ تا ۱۰ بهمن در استان‌های در برابر ویروس فلج اطفال واکسینه شدند.
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: به دلیل اینکه ایران در همسایگی ۲ کانون فلج اطفال یعنی کشورپاکستان و افغانستان قرار دارد و اتباع این کشور‌ها تردد‌های زیاد به ایران دارند و خطر ورود مجدد بیماری به کشور وجود دارد، طرح تکمیلی واکسیناسیون خوراکی در جنوب کشور را در ۲ مرحله اجرایی کردیم.
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت افزود: نوبت نخست طرح واکسیناسیون فلج اطفال در منطقه جنوب شرقی کشور به پایان رسید و نوبت دوم آن نیز چهارم تا هفتم اسفندماه اجرا خواهد شد.
