بازاریابی شبکه ای، فرصت یا تهدید؟

به گزارش ایران اکونومیست؛ گرچه سابقه فعالیت فروشگاه های اینترنتی و کسب و کار در فضای مجازی در ایران به دو دهه نمی رسد اما این نوع فعالیت با رشد شتابان ادامه یافته به طوری که طبق اعلام اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی اکنون 32 هزار کسب و کار شناسایی شده اینترنتی در کشور فعالیت می کنند.
بازاریابی شبکه ای به سبب مزیت هایی همچون نبود محدودیت مکانی و جغرافیایی، هزینه پایین راه اندازی اینترنتی و سود نسبتا خوب به شدت گسترش یافته اما این فضا در کنار فرصت ها و مزایای کسب و کار، چنانچه در بستر قانونی انجام نشود فرصتی برای سودجویان و کلاهبرداریهای میلیاردی از شهروندان خواهد بود.
در همین راستا روز چهارشنبه به منظور آگاهی بخشی مردم و اطلاع رسانی به شهروندان برای حصول اطمینان از قانونی بودن بستر فعالیتهای مجازی که قصد ورود به آنرا دارند نشستی در مشهد با حضور نمایندگان سازمان صنعت، معدن و تجارت، دستگاه قضایی و اصحاب رسانه برگزار شد.
فعالیت شرکتهای بازاریابی شبکه ای در خراسان رضوی از سال 1391 و با اعطاء مجوز به نخستین شرکت فعال در این حوزه آغاز شد و از همان ابتدا اطلاع رسانی و آگاهسازی مردم در مورد نحوه فعالیت در بستر قانون و پیشگیری از گرفتار شدن آنها در دام شرکتهای هرمی و فاقد مجوز، مورد تاکید بود.

* شرکتهای هرمی در مقابل بازاریابی شبکه ای
معان بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در این نشست گفت: چند سالی است شرکتهایی تحت عنوان بازاریابی شبکه ای با اخذ مجوز اقدام به فعالیت بازاریابی در سطح کشور می کنند و کارگروه نظارتی در سطح کشور بر فعالیت این شرکتها نظارت دارد. وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت و اطلاعات، نیروی انتظامی و دادگستری به اجرای این نظارت کمک می کنند.
علی غفوری مقدم افزود: کمیته متناظر با این کارگروه نیز در استانها تشکیل شده حدود سه سال است که در خراسان رضوی نیز این کمیته تشکیل شده است. شرکتهای بازاریابی شبکه ای در بستر قانونی و با مجوز فعالیت می کنند اما در کنار آنها شرکتهای هرمی بدون مجوزی نیز هستند که اقدام به فعالیت و کلاهبرداری می کنند.
وی به تفاوت شرکتهای بازاریابی شبکه ای با شرکتهای هرمی اشاره و بیان کرد: شرکتهای هرمی فعالیت غیرقانونی محسوب می شوند و فاقد مجوز هستند. شرکتهای بازاریابی شبکه ای ساز و کار نظارتی دارند ولی شرکتهای هرمی چون غیرمجازند ساز و کار نظارتی ندارند.
معان سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی ادامه داد: ماهیت فعالیت شرکتهای بازاریابی شبکه ای عرضه کالا است. نپرداختن مالیات، فقدان تراکنش مالی در شبکه های رسمی و بانکی و فقدان عرضه کالا و صوری بودن نیز از مشخصه های شرکتهای هرمی است لذا شهروندان باید آگاه باشند گرفتار این شبکه ها نشوند.
وی گفت: فعالیت شرکتهای هرمی 100 درصد غیرقانونی است اما شرکتهای بازاریابی شبکه ای با دریافت مجوز قانونی و در بستر قانون فعالیت می کنند که البته ممکن تخلفاتی داشته باشند که با نظارتهای موجود چنین تخلفاتی شناسایی و با آنها برخورد می شود.

*بازاریابی شبکه ای چاقوی دولبه
قاضی ویژه جرائم فضای مجازی در دادسرای مشهد نیز در این نشست گفت: شرکتهای بازاریابی شبکه ای، چاقوی دو لبه هستند که هم زمینه فعالیت قانونی را برای افراد ایجاد می کنند و هم می توانند غیرمجاز و جرم زا باشند.
محمد مقنی باشی افزود: در شرکتهای بازاریابی خرید کالا منجر به کسب منفعت است اما در شرکتهای هرمی کسب منفعت از طریق عضوگیری است که به خروج ارز از کشور منتهی می شود. همه افرادی که در این عضوگیری شریک باشند مجرم هستند و قانون مجازات شدیدی برای آنها درنظر گرفته است.
وی ادامه داد: اگر قرار است افراد فعالیت و سرمایه خود را در مسیر بازاریابی شبکه ای هدایت کنند پیش از هر اقدامی با مراجعه به سازمان صنعت، معدن و تجارت از قانونی بودن آن شرکت مطلع و مطمئن شوند. در داسرای ویژه جرایم سایبری مشهد در بستر حوادثی هستیم که جامعه با آن دست و پنجه نرم می کند لذا آگاهی بخشی به جامعه نقش مهمی در کاهش این طیف جرائم دارد.

* 29 شرکت بازاریابی شبکه ای
کارشناس کسب و کارهای مجازی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: تاکنون 29 شرکت برای بازاریابی شبکه ای از این سازمان پروانه فعالیت دریافت کرده اند که در قالب 37 شعبه در شهرستانهای این استان و 17 شعبه در مشهد فعالیت دارند.
مهدی طاحونه بان افزود: پروانه یکی از این شرکتها به دلیل تخلفات مکرر لغو شد و پروانه یک شرکت نیز به دلیل تخلف عمده در خصوص عدم بازپسگیری کالا تعلیق شده است.
وی ادامه داد: تاکنون 36 مورد پرونده تخلف از شرکتهای بازاریابی شبکه ای شناسایی شده که این تخلفات یا در مرحله تکمیل پرونده هستند و یا برای رسیدگی به کمیته نظارتی معرفی شده اند.
کارشناس کسب و کارهای مجازی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: همه شرکتهای فعال در بازاریابی شبکه ای باید سامانه رسیدگی به شکایت را داشته باشند، در غیر این صورت فعالیتشان غیرقانونی است.

* برخوردهای قضایی
قاضی ویژه جرائم فضای مجازی در دادسرای مشهد همچنین در خصوص برخوردهای قضایی با تخفات این حوزه گفت: برخورد با شرکتهای هرمی در خراسان رضوی از سال 1388 طی برخورد با اعضای فعال در شرکت گلد کوئست آغاز شد.
وی ادامه داد: در سالهای اخیر با نظارتهای صورت گرفته موضوعات بیشتر به سمت پیشگیری از تخلفات شرکتهای بازاریابی سوق یافته و تخلفات قضایی کمتر شده اند.
مقنی باشی افزود: امروز دیگر شرکتهای هرمی مسیر خود را به صورت شفاف نشان نمی دهند و در قالب شرکتهای دارای مجوز فعالیتهای هرمی را انجام می دهند. هم اینک 2دوپرونده بزرگ در خصوص تخلفات از این نوع در خراسان رضوی در دست اقدام است که یکی از آنها در قسمت پیشگیری پیگیری می شود و پرونده دیگر نیز منتهی به صدور کیفر خواست شده است.
وی ادامه داد: در یکی از این پرونده ها شرکتی با اساسنامه خدمات بیمه ای تغییر مسیر داده و افراد را با ترفند رسیدن به سود بالا در دام انداخته بود.
قاضی ویژه جرائم فضای مجازی در دادسرای مشهد گفت: برخی افراد با گول خوردن در دام این شبکه هرمی افتاده و بین 300 تا 450 میلیون ریال از طریق دستگاه کارتخوان سیار که مربوط به یک فروشگاه پروتئینی است پول به حساب مدیران شرکت واریز کرده اند.
وی افزود: شهروندان حتما پیش از ورود به فعالیت در شبکه های کسب و کار مجازی، از قانونی بودن آنها مطمئن شوند.