دستاوردهای طرح جامع مالیاتی برای اقتصاد ایران

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از رسانه مالیاتی ایران؛ نگاهی گذرا به اقتصاد کشورهای پیشرفته و در حال توسعه حکایت از آن دارد که شفافیت مهمترین شالوده پیشرفت و توسعه اقتصادی است. عدم وجود شفافیت اقتصادی امکان رقابت سالم را از فعالان اقتصادی سلب می کند و بازارها را ملعبه دست سودجویانی می کند که به پشتوانه رانت و انحصاری که عدم شفافیت نصیب آنها می کند، دست به ثروت‏ اندوزی می زنند. به همین دلیل است که هر جا پای اصلاح نظام اقتصادی در میان است، صحبت از شفافیت و عدم شفافیت است. تجربه کشورهای مختلف نشان داده است شفافیت اقتصادی مهمترین پیش نیاز و الزام برای اصلاح نظام اقتصادی و دست یافتن به اهدافی مثل کنترل تورم، اشتغالزایی، تقویت فضای کسب و کار، حمایت از تولید و غیره است. به عبارت دیگر، مادامی که مجموعه اقتصاد برای مردم، قانونگذاران و دولتمردان شفاف نباشد، وضع سیاست های کارآمدی که مسیر دستیابی به اهداف فوق الذکر را کوتاه تر کند، میسر نخواهد بود.
در ایران نیز اهمیت شفافیت اقتصادی چند سالی است که به مطالبه جدی مردم و دستگاه های قانونگذار و سیاستگذار تبدیل شده است. از آنجا که بارزترین آثار شفافیت اقتصادی در بخش مالیات نمود می یابد و افزایش شفافیت اقتصادی مستقیما به افزایش عدالت مالیاتی می انجامد، می توان ادعا کرد سازمان امور مالیاتی از جمله پیشروترین و مطالبه گرترین نهادها در این زمینه است. این سازمان به موجب تکالیف قانونی مندرج در اسناد و قوانینی مثل قانون برنامه های توسعه و قانون مالیات های مستقیم در خصوص راه اندازی نظام جامع اطلاعات مالیاتی اقدام به راه اندازی طرح جامع مالیاتی کرده است. طرح جامع مالیاتی تحقق شفافیت اقتصادی را از دو مسیر دنبال می کند، یکی از مسیر ایجاد سامانه های اطلاعاتی و محاسبه و وصول مالیات بر اساس رکورهای اطلاعاتی موجود از فعالیت های اقتصادی و دیگر ایجاد بسترهای لازم برای ارائه خدمات الکترونیکی به مودیان و ذینفعان سازمان.
چند سالی است که بخش هایی از طرح جامع مالیاتی در حال اجرا است و اثرات ملموسی به دنبال داشته است. در حال حاضر تمامی فرآیندهای مرتبط با ثبت نام و تشکیل پرونده، ارایه اظهارنامه در منابع مالیاتی مختلف، پرداخت مالیات، خلاصه پرونده الکترونیکی، ارایه صورت معاملات فصلی، ارایه فهرست های حقوق و برخی خدمات دیگر به صورت الکترونیکی انجام می شود. علاوه بر آن، هم اکنون مودیان در رابطه با اوراق ارایه اسناد و مدارک، تشخیص مالیات و مالیات قطعی، با پیامک الکترونیکی از صدور این اوراق آگاه می شوند. همچنین سامانه ای ایجاد شده که به زودی امکان ابلاغ الکترونیکی این اوراق نیز وجود خواهدداشت.
در مورد ارائه اظهارنامه ها نیز باید گفت اظهارنامه های مالیاتی حدود ۱۰۰ درصد مودیان به صورت الکترونیکی دریافت می شود و ۸۰ درصد اظهارنامه ها نیز پس از انطباق با اطلاعات دریافتی از دستگاه ها و اشخاص ثالث، بدون رسیدگی و حسابرسی مالیاتی، توسط سامانه سازمان امور مالیاتی مورد تایید قرار گرفته و بدون دخالت مامورین مالیاتی قطعی می شود. اجرای طرح جامع مالیاتی حسن دیگری نیز دارد و آن اینکه وظایف مالیاتی تخصصی شده و مامورین مالیاتی به جای اینکه کلیه امور مالیاتی مربوط به یک پرونده را انجام دهند، هرکدام فقط در یک فرایند (مشابه یک خط تولید) به صورتی کاملا تخصصی تنها یکی از وظایف مالیاتی را به انجام می رسانند.
شناسایی مودیان جدیدی که در نظام مالیاتی فاقد پرونده هستند از دیگر مزایای اجرای طرح جامع مالیاتی است. در حال حاضر بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون رکورد اطلاعاتی حاصل از مبادلات بانکی، تجاری و گمرکی در سامانه های این طرح ذخیره شده است که استفاده از آنها تاکنون هم باعث شناسایی تعداد بسیار زیادی از مودیانی شده است که پیش از این هیچ پرونده ای در نظام مالیاتی نداشتند و هم برخی مودیان دارای پرونده را که درآمدهای خود را کمتر از حد واقعی اظهار کرده بودند شناسایی کرده که که فرایند تشکیل پرونده و مطالبه و وصول مالیات آنها در دستور کار عملیات مالیاتی سازمان قرار گرفته است. بدیهی است که شناسایی مالیات گریزانی از این دست نقش بسزایی در افزایش عدالت مالیاتی خواهد داشت.
حذف مالیات علی الراس نیز از دیگر مزایای اجرای طرح جامع مالیاتی خواهد بود. محاسبه مالیات بر اساس اطلاعات شفاف باعث عدم نیاز به تعیین مالیات به شیوه علی الرأس خواهد شد که این امر نیز به وصول مالیات واقعی و عادلانه خواهد انجامید.
از آنچه برشمرده شد می توان نتیجه گرفت طرح جامع مالیاتی در صورت موفقیت چشم اندازی روشن پیش روی اقتصاد ایران خواهد گشود. همه آنانی که دل در گرو سربلندی این آب و خاک دارند نیک آگاهند که همکاری نهادها و سازمان‏های مختلف برای اجرای موفقیت آمیز چنین طرح های شفافیت افزایی در نهایت به سود همه کسانی خواهد بود که بر کشتی وطن نشسته و سر آن دارند که این کشتی را از میان امواج پرتلاطم و طوفان زا به سرانجام مقصود رسانند. البته از این نکته نیز نباید غافل شد که طرح های شفافیت زایی از این دست به مذاق مالیات گریزانی که منافع خود را در اقتصاد توام با ابهام و رانت می‏جویند و سود خود را به بهای زیان دیگران می خواهند خوش نخواهد آمد.