عبور صادرات منطقه آزاد ارس از ترمز تحریم

به گزارش ایران اکونومیست؛ صادرات کالا از منطقه آزاد ارس در سال جاری به رغم محدودیت ها و ممنوعیت های تحمیلی و مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول و نوسانات نرخ ارز، رشد مثبتی را تجربه کرده است.
به عقیده کارشناسان، در صورتی که ورود کالاهای خارجی برای صادرات مجدد، مشمول ثبت سفارش نمی شد، رقم صادرات از منطقه آزاد ارس می توانست در سال جاری در مقایسه با پارسال رقم به مراتب بزرگ تری را نشان دهد.
بر اساس آمار گمرک ایران، میزان واردات منطقه آزاد ارس نیز امسال نسبت به سال قبل افت چشمگیری داشته و از 85 میلیون دلار به 36 میلیون دلار کاهش یافته است.
هر چند گمرک ایران سهم حداکثر 400 میلیون دلاری منطقه آزاد ارس از واردات مربوط به تبصره 2 مبنی را نیز در سر جمع واردات این منطقه لحاظ می کند، اما واقعیت این است که از این رقم تنها 15 درصد به عنوان درآمد نصیب منطقه می شود.
بررسی های  نشان می دهد که میزان واردات سالیانه منطقه آزاد ارس از طریق گمرک جلفا از محل تبصره 2 هرگز از 200 میلیون دلار فراتر نمی رود و درآمد حاصل از این محل نیز طبق قانون مدیریت مناطق آزاد کشور صرف اجرای طرح های عمرانی و زیربنایی می شود.
در این میان مدیریت منطقه آزاد ارس از اینکه گمرک با خلط مبحث در محاسبه میزان واردات سالیانه منطقه، واردات تبصره 2 را نیز تماما به حساب منطقه می گذارد، گله مند است و می گوید که واردات از گمرک جلفا ارتباطی به منطقه ندارد، زیرا این گمرک قبل از تاسیس منطقه آزاد ارس نیز وجود داشته است.
از سوی دیگر صادرات منطقه آزاد ارس در 9 ماه امسال در حالی به قم 180 میلیون دلار رسیده است که صادرکنندگان منطقه در ابتدای راه اندازی سامانه 'نیما' مشمول استفاده از آن نبوده اند.
در تشریح چرایی کاهش واردات منطقه آزاد ارس در 9 ماه سال جاری به کمتر از نصف پارسال نیز باید گفت که بنا بر تاکید کارشناسان، نظام ثبت سفارش در مناطق آزاد کاربردی نیست، زیرا مغازه داران و فعالان اقتصادی این مناطق، کالاهای مورد نیاز خود را در اندازه های کم آن هم از چند جا تهیه می کنند و ثبت سفارش برای واردات کالا برای آنان صرفه اقتصادی ندارد.
البته فعالان اقتصادی منطقه آزاد ارس از مشکل دیگری به نام 'تعدد بخشنامه های ابلاغی' نیز گله مندند و صدور افزون بر 300 بخشنامه در 9 ماه امسال در ارتباط با فعالیت های اقتصادی در مناطق آزاد را غیرمنطقی و موجب اختلال در تحقق ماموریت های این مناطق می دانند.
با وجود آنچه گفته شد، منطقه آزاد ارس در 13 سال فعالیت خود کارنامه قابل قبولی از خود برجای گذاشته، به گونه ای که بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان منطقه آزاد ارس در این مدت 37 هزار و 835 میلیارد ریال سرمایه گذاری توسط سرمایه گذاران داخلی در این منطقه انجام شده که 36 هزار و 825 میلیارد ریال آن در دولت تدبیر و امید محقق شده است.
منطقه آزاد ارس همچنین در این مدت موفق به جذب هفت هزار و 244 میلیارد ریال سرمایه خارجی شده که 6 هزار و 806 میلیارد ریال آن در کابینه 'اعتدال' اتفاق افتاده است.
مجموع صادرات منطقه آزاد ارس در 13 سال اخیر نیز یک میلیارد و 490 میلیون دلار بوده که از این رقم یک هزار و 24 میلیون دلار آن در پنج سال اخیر حاصل شده است.
منطقه آزاد ارس در این مدت شاهد ترانزیت یک میلیارد و 563 میلیون دلاری بوده که از این رقم نیز یک میلیارد و 182 میلون دلار ان در دولت تدبیر و امید روی داده است.
منطقه آزاد ارس در پنج سال گذشته به اندازه هشت سال قبل از آن پروانه بهره برداری صادر کرده و تعداد پروانه ها را از 219 مورد در سال 1391 به 438 مورد در سال جاری رسانده است.
مجموع درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی منطقه آزاد ارس نیز تا به امروز 12 هزار و 518 میلیارد ریال بوده که از این رقم 9 هزار و 935 میلیارد ریال آن در مدت فعالیت دولت تدبیر و امید کسب شده است.
منطقه آزاد ارس همچنین در 13 سال گذشته در مجموع چهار هزار و 849 میلیارد ریال هزینه عمرانی داشته که سه هزار و 428 میلیارد ریال آن در پنج سال اخیر اتفاق افتاده است.
تعداد شاغلین منطقه آزاد ارس نیز تا به امروز 12 هزار و 753 نفر است که از این تعداد چهار هزار و 168 نفر در پنج سال اخیر اشتغال یافته اند.
در خصوص دستاوردهای اشتغالزایی منطقه آزاد ارس، ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست؛ در حالی که نرخ بیکاری در شهرستان جلفا حدود 12 درصد می باشد، این رقم در منطقه آزاد ارس زیر 10 درصد است که نتیجه مجموع فعالیت ها و سرمایه گذاری های انجام گرفته برای توسعه و عمرا ن و آبادی منطقه در سال های اخیر می باشد.
بدیهی است که تشریح دستاوردهای منطقه آزاد ارس به هیچ وجه منافی ضعف ها و نواقص موجود در آن نیست، اما هم افزایی برای بهره گیری حداکثری از ظرفیت های بالقوه آن در راستای شتاب بخشی به توسعه و عمران سرزمین اصلی با اولویت خطه شمال غرب ضرورتی است که نباید قربانی منافع کوتاه مدت فردی و گروهی شود.
در تبیین این مهم نباید از این نکته تاریخی به راحتی گذشت که شهر جلفا تا کمتر از 2 دهه قبل به 'شهر بدون گورستان' معروف بود؛ این اصطلاح نشان می دهد که جلفا به رغم معروفیت گمرک آن، تا همین اواخر کارکرد اداری و نه شهری - توسعه ای داشت و تاسیس و توسعه منطقه آزاد ارس به مرکزیت آن نه تنها در شهرستان جلفا، بلکه در شعاع 200 کیلومتری آن زمینه ساز رشد و آبادی و رونق تجارت و توسعه شده است.
منطقه آزاد ارس با بیش از 50 هزار هکتار وسعت و سه محدوده (زون) منفصل به مرکزیت 'جلفا' در 130 کیلومتری شمال غرب تبریز در حاشیه رودخانه مرزی ارس واقع شده و با جمهوری های آذربایجان و ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان هم مرز است و در مجاورت ترکیه به عنوان دروازه ورود کشورمان به اروپا قرار دارد.
منطقه آزاد ارس همچنین دروازه اصلی دسترسی به بازار 300 میلیون نفری کشورهای همسود اتحاد جماهیر شوروی سابق موسوم به 'سی.آی.اس' و شرق اروپا از طریق قفقاز محسوب می شود.